Οι οικονομικές πλάνες του Χίτλερ που οδήγησαν στις πράξεις του
Ανεξάρτητα από όλα τα δεινά που προκάλεσαν άτομα όπως ο Χίτλερ, ο Στάλιν κι ο Μάο, είναι ζωτικής σημασίας να κατανοήσουμε ότι ήταν απλά άνθρωποι που είχαν αφομοιώσει ένα σύνολο άκρως εσφαλμένων ιδεών.
Ετικέτες: Σοσιαλισμός
Άρθρο του Χόρχε Μπεσάδα, δημοσιευμένο στις 25/04/2025 από το Mises Institute.
Ο Λούντβιχ φον Μίζες έγραψε:
Οι ιδέες είναι αυτές που ομαδοποιούν τους ανθρώπους σε αντιμαχόμενες παρατάξεις, που τους βάζουν τα όπλα στα χέρια και που καθορίζουν εναντίον τίνος και για χάρη τίνος θα χρησιμοποιηθούν αυτά τα όπλα. Μόνο οι ιδέες, κι όχι τα όπλα, είναι που -σε τελική ανάλυση- ανατρέπουν την κατάσταση.
Ανεξάρτητα από όλα τα δεινά που προκάλεσαν άτομα όπως ο Χίτλερ, ο Στάλιν και ο Μάο, είναι ζωτικής σημασίας να κατανοήσουμε ότι ήταν άνθρωποι, όπως όλοι οι άλλοι, που αφομοίωσαν ένα σύνθετο σύνολο ιδεών που τους οδήγησε να ενεργήσουν με τον τρόπο που ενήργησαν. Αν και δεν αντιμετωπίζουμε πλέον τους ανθρώπους σαν να έχουν καταληφθεί από κακά πνεύματα, ή σαν αιρετικούς που πρέπει να βασανιστούν ή να καούν στην πυρά, πολλοί άνθρωποι εξακολουθούν να βλέπουν αυτούς τους άνδρες ως μη ανθρώπινα, μανιακά όντα που απλώς διέπραξαν «παράλογο κακό», παραβλέποντας έτσι αυτό που πραγματικά έχει σημασία - τις ιδέες που ενστερνίζονταν. Επομένως, γίνεται κατανοητό ότι συνεχίζουμε να επαναλαμβάνουμε τις ίδιες πλάνες και τις συνέπειές τους. Ας προσπαθήσουμε συνοπτικά να κατανοήσουμε ορισμένες από τις πλάνες που οδήγησαν στις καταστροφικές απόψεις και ενέργειες του Χίτλερ.
Ας ξεκινήσουμε περιγράφοντας εν συντομία το πώς έχει αναδυθεί η σύγχρονη κοινωνικοοικονομική τάξη πραγμάτων τα τελευταία 300 χρόνια, και τον ζωτικό ρόλο που έπαιξαν η αυξανόμενη ελευθερία και ο «οικονομικός ανταγωνισμός». Προς αυτό, παραθέτω ένα προηγούμενο άρθρο με τίτλο «Πώς οι Αυστριακοί Οικονομολόγοι διέσωσαν επανειλημμένα τον πολιτισμό»:
Μέχρι τα τέλη του 1700, οι περισσότεροι άνθρωποι ζούσαν σε μικρές, σχεδόν αυτάρκεις αγροτικές κοινότητες. Καθώς η τεχνολογία βελτιωνόταν (μηχανές και εργοστάσια), ο ρυθμός με τον οποίο η ανθρωπότητα μπορούσε να μετατρέψει τις πρώτες ύλες σε πλούτο αυξανόταν ραγδαία στις πόλεις. Μια αυξανόμενη τάξη επιχειρηματιών και καπιταλιστών καινοτομούσε συνεχώς και λόγω της ελευθερίας των ανθρώπων να ανταλλάσσουν την ιδιωτική τους περιουσία μόνο με πράγματα που θεωρούσαν ανώτερες εναλλακτικές λύσεις, οι επιχειρηματίες έπρεπε επίσης να αντιγράφουν τις καινοτομίες των ανταγωνιστών, δημιουργώντας έτσι ακούσια και διαδίδοντας ανώτερες πληροφορίες, μετατρέποντας τις πόλεις και τελικά ολόκληρο τον πλανήτη σε υπερυπολογιστές που αναδιατάσσουν συνεχώς την ανθρωπότητα σε ολοένα και πιο παραγωγικές και τεχνολογικά προηγμένες πολιτείες.
Ο ανταγωνισμός μεταξύ ολοένα και πιο πλούσιων και παραγωγικών εργοστασίων και επιχειρηματιών τους ώθησε να πληρώνουν αυξανόμενα ποσά πλούτου για την παροχή εργασίας, σε σχέση με αυτά που μπορούσαν να κερδίσουν οι άνθρωποι στα αγροκτήματα, ωθώντας τους να μετακινηθούν στις πόλεις, οδηγώντας γρήγορα σε εξαιρετικά πολύπλοκες μητροπόλεις και σε ένα σταθερά αυξανόμενο βιοτικό επίπεδο για όλους.
Αυτές οι αλλαγές —αυτό που θα μπορούσαμε να χαρακτηρίσουμε ως την εμφάνιση ή την εξέλιξη του σύγχρονου καπιταλισμού— δεν ήταν ο σκόπιμος σχεδιασμός των ανθρώπων. Ήταν, όπως γράφει ο (θεμελιωτής της Αυστριακής Σχολής) Καρλ Μένγκερ: «το ακούσιο αποτέλεσμα των ατομικών ανθρώπινων προσπαθειών (της επιδίωξης ατομικών συμφερόντων) χωρίς μια κοινή βούληση που να κατευθύνεται προς την εγκαθίδρυσή τους» ή, με τα λόγια του Άνταμ Φέργκιουσον: «πράγματι το αποτέλεσμα της ανθρώπινης δράσης, αλλά όχι η εκτέλεση οποιουδήποτε ανθρώπινου σχεδιασμού».
Δεδομένου ότι αυτές οι αλλαγές ήταν ακούσιες, τα οφέλη τους δεν έγιναν ευρέως κατανοητά. Η άγνοια του πώς οι ανταγωνιστικές εταιρείες του ιδιωτικού τομέα δημιουργούσαν και μετέδιδαν ανώτερες πληροφορίες οδηγώντας στο επακόλουθο κοινωνικό σύστημα, οδήγησε σε ορισμένα συνηθισμένα λάθη. Η εσφαλμένη και αγανακτισμένη θεώρηση της αυξανόμενης περιουσίας ορισμένων επιχειρηματιών και επενδυτών ως εκμετάλλευσης των εργατών -ανάμεσα σε πολλές ακόμα πλάνες- οδήγησε στην ταχεία εξάπλωση μιας νέας εσφαλμένης ιδεολογίας-μυθολογίας: του σοσιαλισμού.
Οι παραπλανημένοι ιδεολόγοι και οι αγανακτισμένες μάζες πίστευαν όλο και περισσότερο ότι οι ιδιωτικές εταιρείες οδηγούσαν σε άδικες διαφορές στον πλούτο και στην εκμετάλλευση, και ότι η κατάργησή τους ή η διαχείρισή τους από μια γραφειοκρατία εμπειρογνωμόνων που δεν επηρεάζεται από τον ανταγωνισμό, με άλλα λόγια, από το κράτος ή την κυβέρνηση ή τον «δημόσιο τομέα», θα ήταν κάτι καλύτερο για την κοινωνία. Οι αφελείς διανοούμενοι θα περιέγραφαν αυτές τις ολοένα και πιο δημοφιλείς πλάνες-μύθους με τρόπο που ήταν καταδικασμένος να γίνει viral και αυτό συνέβη με τον Καρλ Μαρξ και το σύντομο «Κομμουνιστικό Μανιφέστο» του, όπου γράφει το περιβόητο: «Η θεωρία των Κομμουνιστών μπορεί να συνοψιστεί στην εξής μία και μοναδική πρόταση: Κατάργηση της ιδιωτικής ιδιοκτησίας».
Ο Χίτλερ ήταν ένας από εκείνους τους «παραπλανημένους ιδεολόγους» που δεν καταλάβαιναν τον ζωτικό ρόλο που έπαιζαν η ελευθερία κι οι αναδυόμενες επιχειρήσεις του ιδιωτικού τομέα -καθώς και ο ανταγωνισμός μεταξύ τους- τόσο στο να δημιουργούν και να μεταφέρουν ανώτερης ποιότητας πληροφορίες, όσο και στο να χρησιμοποιούν τον υπολογισμό κέρδους-ζημίας ώστε να διασφαλίζουν την αναδιάταξη της κοινωνίας με τρόπο όπου παράγεται περισσότερος πλούτος (έσοδα από πωλήσεις) από ό,τι καταναλώνεται (κόστος), αποτελώντας έτσι ένα επικερδές σύστημα το οποίο αυξάνει τον πλούτο. Αυτό, φυσικά, έκανε τον Χίτλερ σοσιαλιστή, εθνικοσοσιαλιστή (ναζί). Αυτές τις οικονομικές πλάνες μοιραζόταν με άλλες κορυφαίες σοσιαλιστικές προσωπικότητες της εποχής του, όπως ο Μουσολίνι, ο Στάλιν και ο Ρούσβελτ.
Η σοβιετική γραφειοκρατία, προστατευμένη από τον ανταγωνισμό, κατείχε και παρήγαγε όλες τις πληροφορίες που επιχειρούσαν να προγραμματίσουν την παραγωγή. Οι Ναζί επέτρεπαν την ιδιωτική ιδιοκτησία κατ' όνομα, αλλά, όπως εξηγεί ο Mises στην πραγματεία του «Ανθρώπινη Δράση» :
...σε όλες τις δραστηριότητές τους είναι υποχρεωμένοι να υπακούουν άνευ όρων στις εντολές που εκδίδονται από το ανώτατο γραφείο διαχείρισης παραγωγής της κυβέρνησης.... Αυτός είναι ο σοσιαλισμός υπό τον μανδύα της ορολογίας του καπιταλισμού. Διατηρούνται ορισμένες ετικέτες της καπιταλιστικής οικονομίας της αγοράς, αλλά σημαίνουν κάτι εντελώς διαφορετικό από αυτό που σημαίνουν στην οικονομία της αγοράς.
Έτσι, όπως και με τους Σοβιετικούς, όλες οι πληροφορίες που χρειάζονταν για τον συντονισμό και την οργάνωση της παραγωγής αναδύονταν και αντλούνταν βεβιασμένα από μια γραφειοκρατία απρόσβλητη από τον ανταγωνισμό, οδηγώντας σε ένα —κατά τον Mises— Σχεδιασμένο Χάος.
Ο Χίτλερ, όντας άνθρωπος της εποχής του - όπως και άλλοι μεγάλοι ρατσιστές όπως ο Τσώρτσιλ και ο Ρούσβελτ - ξεγελούσε επίσης τον εαυτό του πιστεύοντας ότι η φυλή ή οι ελάχιστες βιολογικές διαφορές στους ανθρώπους ήταν o ζωτικός παράγοντας για την κοινωνικοοικονομική ευημερία. Ήταν το πολιτιστικό λογισμικό (software), η προαναφερθείσα συνοπτική εμφάνιση του καπιταλισμού και των σχετικών κοινωνικών θεσμών όπως η ιδιωτική περιουσία, το χρήμα, ο χρηματοπιστωτικός τομέας, το κράτος δικαίου κ.λπ., όχι το «hardware» (μπλε μάτια, λευκό δέρμα κ.λπ.), που αποτέλεσαν τον κύριο παράγοντα για την ταχεία σχετική κοινωνικοοικονομική πρόοδο που οι Ευρωπαίοι είχαν απολαύσει, ανοίγοντας το δρόμο για τον λανθασμένο ιμπεριαλισμό της εποχής. Η πολιτιστική - όχι η βιολογική - εξελικτική διαδικασία που δημιούργησε τον καπιταλισμό είναι πολύ, πολύ ταχύτερη από την αργή γενετική βιολογική εξέλιξη, καθιστώντας έτσι τις μικρές γενετικές διαφορές μεταξύ φυλών και πληθυσμών σε μεγάλο βαθμό άνευ σημασίας. Όπως γράφει ο Χάγιεκ :
...η βιολογική εξέλιξη θα ήταν πολύ αργή για να αλλάξει ή να αντικαταστήσει τις έμφυτες αντιδράσεις του ανθρώπου κατά τη διάρκεια των δέκα ή είκοσι χιλιάδων ετών κατά τα οποία αναπτύχθηκε ο πολιτισμός... Επομένως, φαίνεται σχεδόν αδύνατο ο πολιτισμός και η κουλτούρα να καθορίζονται και να μεταδίδονται γενετικά. Πρέπει να μαθαίνονται από όλους εξίσου μέσω της παράδοσης.
Όπως έχουν δείξει πολλοί μεγάλοι στοχαστές της ελεύθερης αγοράς όπως οι Mises, Robert Higgs και Ralph Raico, κατά τη διάρκεια των τελευταίων δύο χιλιάδων ετών διαφορετικές ομάδες ανθρώπων, σε ευρέως διασκορπισμένες τοποθεσίες όπως η Μέση Ανατολή, η Ασία και η Ευρώπη, διεκδικούσαν τον τίτλο της πιο κοινωνικοοικονομικά προηγμένης περιοχής. Ο Mises τονίζει αυτό το σημείο και επικρίνει τους ανθρώπους που εστιάζουν εσφαλμένα στην φυλή:
Ωστόσο, είναι σίγουρα μια μη ικανοποιητική απάντηση να πούμε πως μια ιδιοφυΐα οφείλει το μεγαλείο της στην καταγωγή της ή στη φυλή της. Το ερώτημα είναι ακριβώς γιατί ένας τέτοιος άνθρωπος διαφέρει από τους αδελφούς του και από τα άλλα μέλη της φυλής του.
Είναι λίγο λιγότερο λανθασμένο να αποδίδουμε τα μεγάλα επιτεύγματα της λευκής φυλής στην φυλετική ανωτερότητα. Ωστόσο, αυτό δεν είναι τίποτα περισσότερο από μια αόριστη υπόθεση που έρχεται σε αντίθεση με το γεγονός ότι τα πρώτα θεμέλια του πολιτισμού τέθηκαν από λαούς άλλων φυλών. Δεν μπορούμε να γνωρίζουμε αν αργότερα άλλες φυλές θα αντικαταστήσουν τον δυτικό πολιτισμό.
Οι αντιεβραϊκές πλάνες του Χίτλερ προέκυψαν σε σημαντικό βαθμό από την εσφαλμένη ερμηνεία της ακούσιας εβραϊκής υπερ-εκπροσώπησης στην τρομερή μπολσεβίκικη επανάσταση και στην επακόλουθη σοβιετική κομμουνιστική καταστροφή, σαν κάποια σκόπιμα κακόβουλη πλεκτάνη που σχεδιάστηκε από Εβραίους ή/και συνδέθηκε με τη «φυλή» τους. Ο Εβραίος συγγραφέας, Γιούρι Σλέζκιν, γράφει στο εξαιρετικό βιβλίο του Ο Εβραϊκός Αιώνας : «Στο Πρώτο Πανρωσικό Συνέδριο των Σοβιέτ τον Ιούνιο του 1917, τουλάχιστον το 31% των Μπολσεβίκων αντιπροσώπων (και το 37% των Ενωμένων Σοσιαλδημοκρατών) ήταν Εβραίοι». Οι Εβραίοι -τουλάχιστον στη Ρωσία του Λένιν- ήταν, κατά μέσο όρο, καλύτερα μορφωμένοι, ανεβαίνοντας έτσι μοιραία στην κορυφή της καταστροφικής ιδεολογικής γραφειοκρατίας, η οποία απαιτούσε από τους καλύτερα μορφωμένους να εξαναγκάζουν τους υπόλοιπους. Ο Λένιν αναφέρει πώς:
Η παρουσία μελών της Εβραϊκής διανόησης στις ρωσικές πόλεις είχε μεγάλη σημασία για την επανάσταση... Μόνο χάρη σε αυτή τη δεξαμενή ενός ορθολογικού και εγγράμματου εργατικού δυναμικού καταφέραμε να κατακτήσουμε τον κρατικό μηχανισμό.
Δυστυχώς, οι εθνοτικά Εβραίοι υπερ-εκπροσωπούνταν επίσης στην τυραννική σοβιετική μυστική αστυνομία. Από τον Σλέζκιν και πάλι :
Το 1923, κατά τη στιγμή της δημιουργίας της OGPU (της διαδόχου της Τσέκα), οι Εβραίοι αποτελούσαν το 15,5% όλων των «κορυφαίων» αξιωματούχων και το 50% των ανώτερων στελεχών (4 από τα 8 μέλη της Γραμματείας της Υπηρεσίας). Οι «κοινωνικά αλλοδαποί» Εβραίοι εκπροσωπούνταν επίσης επαρκώς μεταξύ των κρατουμένων της Τσέκα-OGPU, αλλά ο Leonard Schapiro πιθανότατα δικαιολογείται να γενικεύει (ειδικά για την περιοχή του πρώην Πάλε) ότι «όποιος είχε την ατυχία να πέσει στα χέρια της Τσέκα είχε πολύ σοβαρές πιθανότητες να βρεθεί αντιμέτωπος με έναν Εβραίο επιθεωρητή και ενδεχομένως να πυροβοληθεί από αυτόν».
Σε μόλις 13 χρόνια - από το 1927 έως το 1940 - η σοβιετική μυστική αστυνομία κατέστρεψε 29.084 χριστιανικές ορθόδοξες εκκλησίες , αφήνοντας λιγότερες από 500, ενώ σκότωσε περίπου 80.000-100.000 ιερείς. Αυτό έκανε εσφαλμένα να φανεί σε αφελείς στοχαστές όπως ο Χίτλερ - και δυστυχώς σε πολλούς μέχρι σήμερα - ότι οι Εβραίοι εξολόθρευαν σκόπιμα τον Χριστιανισμό λόγω καθαρής κακίας αντί απλώς ότι υπερ-εκπροσωπούνταν σε μια καταστροφική ιδεολογία.
Συμπερασματικά, σύμφωνα με τον Mises, «Πρέπει να αντικαταστήσουμε τις λανθασμένες ιδέες με καλύτερες ιδέες».
