Ένας αρχηγός κράτους που μισεί το κράτος (+βίντεο)
Ο Milei αντιπροσωπεύει μια μοναδική στιγμή στην σύγχρονη ιστορία των παγκόσμιων ηγετών.
Ετικέτες: Αναρχοκαπιταλισμός, Φιλελευθερισμός, Javier Milei, Πρόσωπα
Άρθρο του Peter Jacobsen, δημοσιευμένο στις 30/11/2023 από το Foundation for Economic Education.
O Javier Milei, ο πρόσφατα εκλεγμένος πρόεδρος της Αργεντινής, είναι κάπως διάσημος για την εκκεντρική σχέση του με τα σκυλιά του. Υπάρχουν πολλές παραδοξότητες σχετικά με τα σκυλιά του Milei, όπως το γεγονός ότι είναι κυριολεκτικά κλώνοι (ναι πραγματικά), αλλά το πιο ενδιαφέρον για μένα είναι τα ονόματά τους.
Όλα τα σκυλιά του έχουν πάρει το όνομά τους από φιλελεύθερους ή/και οικονομολόγους. Τα δύο πρώτα είναι τα σκυλιά του Ρόμπερτ και Λούκας που πήραν τ’ όνομά τους από τον αείμνηστο οικονομολόγο Ρόμπερτ Λούκας. Τα δύο άλλα σκυλιά του ονομάζονται Milton και Murrary, από τους οικονομολόγους/φιλελεύθερους Milton Friedman και Murray Rothbard, αντίστοιχα.
Αυτές οι δύο τελευταίες προσωπικότητες είναι ενδιαφέρουσες γιατί, αν και είχαν πολλά κοινά, ο Friedman και ο Rothbard ήταν κατά μια σημαντική έννοια αντίπαλοι.
Το 1977, ο Rothbard έγραψε ένα άρθρο εξηγώντας το γιατί. Ο λόγος που παρουσιάζει ίσως να είναι διαφορετικός από αυτό που θα περίμενε κανείς. Ο Rothbard ήταν ένας αφοσιωμένος αναρχοκαπιταλιστής, όπως ο Milei, ενώ ο Friedman θα μπορούσε δικαίως να περιγραφεί ως περισσότερο κλασικός φιλελεύθερος. (σ.σ. στην πραγματικότητα ο Milton Friedman δεν ήταν καν κλασικός φιλελεύθερος, όπως ο Mises λ.χ. , αλλά σοσιαλίζων φιλελεύθερος / νεοφιλελεύθερος) Ωστόσο, σύμφωνα με τον Rothbard, ο κύριος διαχωρισμός μεταξύ τους δεν ήταν αυτός. Σύμφωνα με τα λόγια του Rothbard, «αυτό που διαιρεί το [φιλελεύθερο] κίνημα τώρα, ο αληθινός διχασμός, δεν είναι το ‘‘αναρχικοί εναντίον ελαχισταρχικών’’ ».
Αντίθετα, αυτό που πραγματικά δίχαζε το κίνημα, σύμφωνα με τον Rothbard, ήταν η απάντηση σε μια απλή ερώτηση. Και μέσα από αυτήν την ερώτηση νομίζω ότι μπορούμε να βρούμε το πιο κατάλληλο πρίσμα για να εξετάσουμε τον Milei.
Το ερώτημα είναι, το μισείτε το κράτος;
Η τέχνη του να μισείς το κράτος
Ο Rothbard θεωρούσε τον Friedman αντίπαλο επειδή εκείνος δεν μισούσε το κράτος. Ο Rothbard θεωρούσε το κράτος ως «μια αρπακτική συμμορία εγκληματιών» και, ως εκ τούτου, είχε την πεποίθηση ότι «το κράτος είναι ο εχθρός της ανθρωπότητας».
Αντίθετα, ο Rothbard επέκρινε τον Milton Friedman και τον γιο του, David Friedman, (έναν αναρχικό όπως ο Rothbard) με το σκεπτικό ότι δεν μισούν το κράτος. Ο Rothbard χαρακτηρίζει τόσο τον Milton όσο και τον David ως υποστηρικτές της συρρίκνωσης ή της κατάργησης του κράτους, απλώς και μόνο επειδή η ωφελιμιστική ανάλυση κόστους-οφέλους φαίνεται να τους δικαιώνει.
Για τον Rothbard, δεν έχει σημασία ότι ο David είναι αναρχικός και ο Milton είναι ένας κλασικός φιλελεύθερος (σ.σ. στην πραγματικότητα, ο Milton Friedman ήταν ένας μάλλον σοσιαλίζων φιλελεύθερος, δηλαδή νεοφιλελεύθερος). Θεωρεί απαράδεκτες τις θέσεις αμφοτέρων, γιατί δεν μισούν επαρκώς το κράτος. Κατά την άποψη του Rothbard, αυτό τους καθιστά ανεπαρκείς συμμάχους. Αντίθετα, κάποιος που δεν είναι φιλοσοφικά φιλελεύθερος (λιμπερταριανός) μπορεί να είναι σύμμαχος εφόσον, όπως ο Rothbard, μισεί το κράτος.
Για να διακρίνει αν κάποιος μισεί το κράτος, ο Rothbard κάνει ένα απλό πείραμα σκέψης: Αν υπήρχε ένα μαγικό κουμπί το οποίο, πατώντας το, θα καταργούσε το κράτος, θα το πιέζατε τόσο δυνατά που θα βγάζατε φουσκάλες στα δάχτυλα, ή θα διενεργούσατε μια ανάλυση κόστους-οφέλους; Για να παραθέσω τον Rothbard,
«Η επιλογή [του ριζοσπάστη] να πατήσει το κουμπί πηγάζει από το βαθύ και διαρκές μίσος του για το κράτος και τον τεράστιο εγκληματικό και καταπιεστικό μηχανισμό του. Με μια τέτοια, ολοκληρωμένη κοσμοθεωρία, ο ριζοσπαστικός ελευθεριστής δεν θα μπορούσε ποτέ να διανοηθεί να αντιμετωπίσει, είτε ένα μαγικό κουμπί είτε οποιοδήποτε πραγματικό πρόβλημα, με έναν άνευρο υπολογισμό κόστους-οφέλους. Γνωρίζει ότι το Κράτος πρέπει να μειωθεί όσο πιο γρήγορα και πλήρως γίνεται. Τελεία και παύλα.»
Είναι εύκολο να συγχέουμε αυτό που λέει ο Rothbard εδώ με την αντίθεση στην πραγματοποίηση σταδιακών αλλαγών για την απόκτηση της ελευθερίας, και όχι με ακραίες αλλαγές. Αυτό που λέει ο Rothbard είναι διαφορετικό. Ο Rothbard είναι σύμφωνος με το να είναι οι σταδιακές αλλαγές η διαδρομή προς την ελευθερία, εάν είναι απαραίτητο. Για αυτόν είναι ένα ζήτημα του κινήτρου πίσω από την σταδιακή τακτική.
«Δεν υπάρχει ούτε ένας οπαδός της κατάργησης του κράτους, που να μην άδραχνε μια εφικτή μέθοδο ή ένα σταδιακό κέρδος, αν του παρουσιαζόταν. Η διαφορά είναι ότι ο υπέρμαχος της κατάργησης κρατά πάντα ψηλά το λάβαρο του απώτερου στόχου του, δεν κρύβει ποτέ τις βασικές του αρχές και επιθυμεί να φτάσει στον στόχο του όσο πιο γρήγορα γίνεται. Ως εκ τούτου, ενώ ο υποστηρικτής της κατάργησης θα αποδεχτεί ένα σταδιακό βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση -αν αυτό είναι το μόνο που μπορεί να επιτύχει- το αποδέχεται πάντα ως απλώς ένα πρώτο βήμα προς έναν στόχο, τον οποίο διατηρεί πάντα ξεκάθαρα εμπρός του».
Ο Milei μισεί το κράτος
Ο Milei είναι θύμα εσφαλμένης κατηγοριοποίησης. Αν κάνετε μια αναζήτηση στο Twitter, θα βρείτε ατέλειωτα επιχειρήματα σχετικά με το ποιες ετικέτες περιγράφουν σωστά τον Milei. Κάποιοι υποστηρίζουν ότι είναι …ακροδεξιός. Άλλοι ισχυρίζονται ότι δεν είναι καθόλου δεξιός. Ο Μιλέι διεκδικεί την ετικέτα αναρχοκαπιταλιστής. Άλλοι ισχυρίζονται ότι δεν είναι πραγματικά αναρχοκαπιταλιστής, ή ότι οι αναρχοκαπιταλιστές δεν είναι πραγματικά αναρχικοί! Έχω δει επαγγελματίες της πολιτικής στρατηγικής να διαφωνούν απεγνωσμένα για το εάν είναι λαϊκιστής ή όχι, για να προσπαθήσουν να δικαιώσουν την δική τους εκδοχή περί επιτυχημένης πολιτικής στρατηγικής. Η καταχώρηση για τον Milei στη Wikipedia τονίζει ότι περιγράφεται ως υπερφιλελεύθερος και εξαιρετικά συντηρητικός. Mπερδευτήκατε, ή όχι ακόμα;
Αυτές οι ασκήσεις κατηγοριοποίησης είναι χάσιμο χρόνου. Με την μέθοδο του Rothbard, έχουμε έναν πολύ καλύτερο τρόπο αξιολόγησης του Milei. Ας απαντήσουμε στο απλό ερώτημα: Μισεί ο Μιλέι το κράτος;
Φαίνεται ότι η απάντηση είναι ένα αδιαμφισβήτητο ναι. Υπάρχουν δεκάδες βίντεο του Milei που κυκλοφορούν στο Twitter όλα αυτά τα χρόνια, και έχουν όλα τους ένα κοινό θέμα. Εξηγώντας τι συμβαίνει με το έθνος του, συχνά συνδυάζει «το κράτος», τους πολιτικούς και γραφειοκράτες, και τους αριστερούς σε ένα πολύχρωμο κοκτέιλ με βωμολοχίες. Εδώ είναι μερικά που θα μοιραστώ για να τα παρακολουθήσετε κατά την κρίση σας.
Ο νέος πρόεδρος της Αργεντινής Χαβιέρ Μιλέι. Είναι ανελέητος!!
🔥🇦🇷🔥 pic.twitter.com/icOPjjX2sT— 𝕿𝖍𝖊 𝕷𝖎𝖔𝖓𝖊𝖘𝖘™️ (@CL4WS_OUT) 21 Νοεμβρίου 2023
Ο Javier Milei προωθεί την συρρίκνωση του κράτους:
Εδώ είναι μερικές από τις σκέψεις του:
«Αυτή είναι μια κοινωνία μολυσμένη από το σοσιαλισμό και αυτό που πρέπει να πετύχουμε είναι να αφαιρέσουμε τον σοσιαλισμό από τα μυαλά των ανθρώπων».
«Οι πολιτικοί είναι κοινωνιοπαθείς που θέλουν να μας κάνουν να πιστέψουμε ότι δεν μπορούμε να ζήσουμε χωρίς αυτούς. Στην πραγματικότητα, εκείνοι είναι που δεν μπορούν να ζήσουν χωρίς εμάς!»— I'm No Angel (@HappyCamper2626) 21 Νοεμβρίου 2023
Ομολογουμένως, δεν μιλάω ισπανικά. Είναι πιθανό ορισμένοι από τους υπότιτλους να είναι λανθασμένοι σε αυτά τα βίντεο (αν και έχω δει πολλούς να βεβαιώνουν ότι είναι σωστοί).
Αλλά δεν έχει καν σημασία. Ακόμα και χωρίς τα λόγια, μπορείς να δεις την περιφρόνηση στο πρόσωπό του ο Milei, όταν μιλά για τα παράσιτα που συνθέτουν το κράτος. Μπορείς να δεις την αχαλίνωτη χαρά του καθώς μιλά για την περικοπή κρατικών υπηρεσιών. Πραγματικά, ο Milei μισεί το κράτος.
Μερικοί ριζοσπάστες μπορεί να μπουν στον πειρασμό να πουν ότι οι πολιτικές του είναι πιο χλιαρές απ’ όσο θα ήθελαν. Για παράδειγμα, γιατί να μην καταργηθεί το κρατικό νόμισμα, αντί να δολαριοποιηθεί; Ωστόσο θυμηθείτε, το να μισείτε το κράτος δεν είναι θέμα του αν οι αλλαγές είναι σταδιακές ή σαρωτικές —το ερώτημα είναι ποιο είναι το κίνητρο για τη νομισματική πολιτική του Milei; Είναι λόγω ανάλυσης κόστους-οφέλους ή επειδή περιφρονεί ολόκληρο το αργεντίνικο κράτος; Το τελευταίο μοιάζει να βρίσκεται περισσότερο στη ρίζα της δυσφορίας του.
Ένας αρχηγός κράτους που μισεί το κράτος
Η θέση του Milei είναι ξεχωριστή γιατί, απ' όσο μπορώ να ξέρω, είναι ο μοναδικός ηγέτης κράτους στην πρόσφατη ιστορία που ταιριάζει με τα κριτήρια του Rothbard. Είναι ενδιαφέρον ότι οι φιλελεύθεροι που δεν μισούν το κράτος (ο Rothbard τους χαρακτηρίζει ως «συντηρητικούς» φιλελεύθερους, σε αντίθεση με τους ριζοσπάστες) έχουν αναμφισβήτητα μια θέση στο τραπέζι του διαλόγου.
Αν και πολλοί φιλελεύθεροι δεν θα διεκδικούσαν ως ομοϊδεάτη τους τον Reagan, δεν είναι μυστικό ότι ο Milton Friedman είχε σημαντική επιρροή στη διακυβέρνησή του. Συμβούλευε τον Reagan ανεπίσημα στην εκστρατεία του και επίσημα ως μέλος της Συμβουλευτικής Επιτροπής Οικονομικής Πολιτικής του Προέδρου.
Η κυβέρνηση του Reagan πέτυχε έναν ορισμένο βαθμό επιτυχίας με φιλελεύθερους στόχους. Ως γνωστόν, ο Reagan αρχικά μείωσε τους φόρους. Ωστόσο, μια απροθυμία -ή αδυναμία μείωσης των δαπανών κατά ουσιαστικό τρόπο- οδήγησε σε υψηλά ελλείμματα και τελικά σε αυξήσεις φόρων κατά τη διάρκεια της κυβέρνησής του, και πιθανώς και μετά.
Το αν ο Friedman μέσω του Reagan κατάφερε να φέρει περισσότερη ελευθερία μακροπρόθεσμα είναι ένα θέμα που θα το αφήσω σε εσάς να το κρίνετε. Ξέρω πώς θα απαντούσε ο Rothbard.
Έτσι, είτε έχουμε ήδη δει την «συντηρητική» φιλελεύθερη επίδραση στην πολιτική, είτε δεν έχει καταφέρει να πάρει πραγματικά μια θέση στο τραπέζι. Σε κάθε περίπτωση, ο Milei φαίνεται να προσφέρει μια διαφορετική πορεία προς τα εμπρός. Με τον Milei, έχουμε τώρα την ευκαιρία να δούμε τι συμβαίνει όταν ένας «ριζοσπαστικός» φιλελεύθερος ηγέτης διευθύνει το κράτος. Το επίμονο ερώτημα είναι, θα είναι αρκετό;
Ο Milei αντιμετωπίζει πολλά εμπόδια στο να φέρει την αλλαγή στην Αργεντινή. Η οικονομία της είναι σε δεινή κατάσταση. Οι υφιστάμενοι πολιτικοί, και οι προσοδοθήρες που υποστηρίζουν, έχουν άφθονα κίνητρα να προσπαθήσουν να εμποδίσουν τον Milei να πετύχει τους στόχους του. Δεν είναι προφανές ότι η διεθνής κοινότητα θα είναι φιλική προς έναν ηγέτη που ακολουθεί έναν τόσο ακραίο δρόμο - πώς θα αντιδράσει η αμερικανική κυβέρνηση εάν η ριζοσπαστική στροφή του Milei υπέρ της σμίκρυνσης του κράτους αρχίσει να αμφισβητεί τον διογκούμενο κρατικό λεβιάθαν της Αμερικής; (σ.σ. Το άρθρο γράφτηκε πριν την νίκη Τραμπ.)
Ανεξάρτητα από τις ενστάσεις, φαίνεται ότι η διακυβέρνηση του Milei θα μας επιτρέψει να απαντήσουμε σε ένα ερώτημα που υπονοείται εδώ και καιρό, από το δοκίμιο του Rothbard που γράφτηκε το 1977. Είναι αρκετό το μίσος για το κράτος, ώστε να επιφέρει μια πραγματική αλλαγή προς την ελευθερία και την ευημερία σε ένα από τα πιο χαοτικά πολιτικά περιβάλλοντα του κόσμου; Θα το διαπιστώσουμε σύντομα.
Δείτε επίσης:
Ο Peter Jacobsen είναι αρθρογράφος στο Ίδρυμα Οικονομικής Εκπαίδευσης (FEE).