Το σύνδρομο παράκρουσης εναντίον του Μασκ ήρθε και στην Ε.Ε. !
Οι δισεκατομμυριούχοι επηρεάζουν όντως την πολιτική — αλλά όχι μέσω αναρτήσεων στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
Ετικέτες: Δημοκρατία
Άρθρο του Mark Nyler δημοσιευμένο την 1/2/2025 από το FEE.
Ο Πέδρο Σάντσεθ, ο Σοσιαλιστής πρωθυπουργός της Ισπανίας, έγινε ο τελευταίος Ευρωπαίος ηγέτης που εξέφρασε ανησυχίες για τις πολιτικές απόψεις του Έλον Μασκ. Μιλώντας στο Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ στο Νταβός της Ελβετίας, στις 22 Ιανουαρίου, ο Σάντσεθ προειδοποίησε ότι οι δισεκατομμυριούχοι της τεχνολογίας στοχεύουν να «ανατρέψουν τη δημοκρατία», χρησιμοποιώντας τις πλατφόρμες των μέσων κοινωνικής δικτύωσης για να «διχάσουν και να χειραγωγήσουν» την κοινωνία.
Νωρίτερα, στη Μαδρίτη στις 8 Ιανουαρίου, ο Σάντσεθ ήταν πιο συγκεκριμένος σχετικά με την υποτιθέμενη απειλή για την ευρωπαϊκή δημοκρατία. Υποστήριξε ότι «το διεθνές ακροδεξιό κίνημα […] καθοδηγείται από τον πλουσιότερο άνθρωπο στον πλανήτη, [και] επιτίθεται ανοιχτά στους θεσμούς μας, υποκινώντας το μίσος και καλώντας ανοιχτά τους ανθρώπους να στηρίξουν τους κληρονόμους του ναζισμού στη Γερμανία».
Έτσι, ο Σάντσεθ προσχώρησε στην ομάδα των υπόλοιπων κεντροαριστερών ηγετών της ΕΕ -όπως ο Γάλλος Πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν (αν και ο Μακρόν είναι το πιο κεντρώο μέλος αυτής της χορείας) και ο σοσιαλδημοκράτης Πρωθυπουργός της Νορβηγίας Jonas Gahr Støre- επικρίνοντας τον Έλον Μασκ επειδή κοινοποιεί τις απόψεις του στο X, (την πλατφόρμα που προηγουμένως ονομαζόταν Twitter), το οποίο ο Μασκ αγόρασε το 2022 για 44 δισεκατομμύρια δολάρια. Ο Μακρόν κατηγόρησε τον Αμερικανό δισεκατομμυριούχο για «απευθείας παρέμβαση στις εκλογές», ενώ ο Støre εξέφρασε την ανησυχία του για το ότι «ένας άνθρωπος με τεράστια πρόσβαση στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και τεράστιους οικονομικούς πόρους εμπλέκεται τόσο άμεσα στις εσωτερικές υποθέσεις άλλων χωρών».
Η διαμάχη στην Ισπανία περιστρέφεται γύρω από ένα μονολεκτικό μήνυμα που δημοσίευσε ο Μασκ ως απάντηση σε ένα ρεπορτάζ που δημοσιεύτηκε αρχικά από την εφημερίδα La Razón στις 27 Σεπτεμβρίου 2024. Ο τίτλος ανέφερε ότι «το 91% όσων καταδικάστηκαν για βιασμό στην Καταλονία είναι αλλοδαποί», μια στατιστικ που επιβεβαιώθηκε αργότερα από τις περιφερειακές αρχές. Η απάντηση του Μασκ; «Ουάου»—μια ασαφής αντίδραση, που μόλις και μετά βίας χαρακτηρίζεται ως άποψη, πόσο μάλλον ως ικανή να υποκινήσει αναταραχή. Ωστόσο, ο Σαλβαδόρ Ίλα, ο σοσιαλιστής Πρόεδρος της Καταλονίας, δήλωσε: «Δεν θα επιτρέψουμε σε κανέναν να χρησιμοποιήσει το όνομα της Καταλονίας για να διαδώσει ρητορική μίσους», προσδίδοντας έτσι στην ανάρτηση του Μασκ πολύ μεγαλύτερη σημασία από ό,τι πραγματικά θα δικαιολογείτο.
Ο καυγάς τους έθεσε τουλάχιστον ένα ενδιαφέρον νομικό ερώτημα: σύμφωνα με τη νομοθεσία της ΕΕ, μπορεί μια έκφραση όπως το "Wow" να χαρακτηριστεί ως ρητορική μίσους με βάση τον τρόπο που ερμηνεύεται από το κοινό; Με άλλα λόγια, μπορεί το υπονοούμενο νόημα, ή το πλαίσιο, να μετατρέψει μια διφορούμενη δήλωση σε ρητορική μίσους;
Ο Μασκ αποκάλεσε επίσης τον σοσιαλδημοκράτη καγκελάριο της Γερμανίας Όλαφ Σολτς «ανόητο» και τον πρόεδρό της, Φρανκ Βάλτερ-Στάινμαγερ, «αντιδημοκράτη τύραννο». Σε αυτό προφανώς αναφέρεται ο Σάντσεθ, όταν κατηγορεί τον Μασκ για «ανοιχτή επίθεση» στους ευρωπαϊκούς θεσμούς - αν και η φράση του δίνει την εντύπωση ότι ο μαχητικός δισεκατομμυριούχος, σαν «αρχηγός» ενός πανευρωπαϊκού πολιτικού κινήματος (ένας αγρίως υπερβολικός ισχυρισμός), δεν εκφράζει απλά τις απόψεις του στο διαδίκτυο, αλλά οργανώνει κάποιο πραξικόπημα.
Η δημόσια κριτική στους πολιτικούς ηγέτες, ακόμη και με τη μορφή προσβολών, είναι χαρακτηριστικό γνώρισμα των ισχυρών δημοκρατιών. Δημοσιογράφοι, κωμικοί και διασημότητες το κάνουν συνέχεια, όπως και οι ίδιοι οι πολιτικοί. Στην Ισπανία, ο τεκμηριωμένος διάλογος δίνει συχνά τη θέση του σε προσωπικές επιθέσεις πολύ πιο σκληρές από αυτές του Μασκ. Κατά τη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας του 2019, για παράδειγμα, ο ίδιος ο Σάντσεθ και οι κεντροδεξιοί αντίπαλοί του αντάλλαξαν ύβρεις όπως mentiroso compulsivo («ψυχαναγκαστικός ψεύτης»), okupa («καταληψίας»), π.χ. ó latra («εγωπαθής») και chovinista del poder («διψασμένος για εξουσία σοβινιστής»). Οι πολιτικοί που συμμετέχουν σε τέτοιου είδους διαλόγους δεν μπορούν να είναι αξιόπιστοι όταν επικρίνουν τον Μασκ για το ότι αποκάλεσε τον Σολτς «ανόητο» ή για το ότι χρησιμοποιεί «διχαστική» ρητορική.
Ο ισχυρισμός του Μακρόν ότι ο Μασκ «παρεμβαίνει άμεσα» στις εκλογές της ΕΕ αναφέρεται στις αναρτήσεις του Διευθύνοντος Συμβούλου της Tesla και της SpaceX, που υποστηρίζουν το δεξιό κόμμα Alternative für Deutschland (AfD) ενόψει των εθνικών εκλογών της Γερμανίας στις 23 Φεβρουαρίου. Ο Μασκ ισχυρίστηκε ότι «μόνο το AfD μπορεί να σώσει τη Γερμανία» —μια άποψη που, εύλογα, οι κεντρώοι ψηφοφόροι μπορεί να αμφισβητούν. Αλλά η έκφραση γνώμης στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης δεν συνιστά άμεση παρέμβαση στις εκλογές. Εάν συνιστούσε όντως κάτι τέτοιο, οι δηλώσεις υποστήριξης πολιτικών από διασήμους θα πληρούσαν επίσης τις προϋποθέσεις της «άμεσης παρέμβασης». Γιατί, λοιπόν, η ευρωπαϊκή αριστερά παρέμεινε σιωπηλή όταν αστέρες όπως ο Bruce Springsteen, η Taylor Swift και ο George Clooney υποστήριξαν την Kamala Harris στις περσινές εκλογές στις ΗΠΑ;
Ίσως επειδή αυτές οι δηλώσεις αφορούσαν την εσωτερική πολιτική και υποστήριζαν τον «σωστό» σκοπό. Οι δισεκατομμυριούχοι και οι διασημότητες, όπως όλοι οι άλλοι, έχουν το δικαίωμα να εκφράζουν πολιτικές απόψεις ανεξάρτητα από το επίπεδο εμπειρογνωμοσύνης τους. Αυτό που φαίνεται να απαιτείται σήμερα, ωστόσο, είναι αυτές οι απόψεις να ευθυγραμμίζονται με την κεντροαριστερή ιδεολογία. Για το λόγο αυτό, δεν υπήρξε καμία λυσσαλέα αντίδραση όταν ο Ουγγρικής καταγωγής Αμερικανός επιχειρηματίας μεγιστάνας Τζορτζ Σόρος αντιτάχθηκε στο Brexit το 2016.
Η πραγματική επιρροή του Μασκ, ωστόσο, είναι συζητήσιμη. Ο Μακρόν φαίνεται να θεωρεί ότι οι θέσεις του Μασκ επηρεάζουν σημαντικά τους εκλογείς, αλλά ένας εκπρόσωπος της γερμανικής κυβέρνησης είπε: «Αντιδρούμε σαν οι αναρτήσεις του κ. Μασκ στο Χ να μπορούσαν να επηρεάσουν μια χώρα 84 εκατομμυρίων ανθρώπων με αναλήθειες ή μισές αλήθειες ή εκφράσεις γνώμης, [αλλά] αυτό απλά δεν ισχύει». Σε πρόσφατη δημοσκόπηση του YouGov που διεξήχθη στο Ηνωμένο Βασίλειο και τη Γερμανία, μόνο το 1/5 των ερωτηθέντων πίστευε ότι ο Μασκ έχει επηρεάσει σημαντικά την εθνική πολιτική. Η μόνη σημασία που έχουν οι αναρτήσεις του οφείλεται στην προσοχή που τους δίνουν οι πολιτικοί—οι οποίοι είναι επίσης οι μόνοι άνθρωποι που παραπονιούνται για την υπερβολική, υποτίθεται, επιρροή τους.
Η Pilar Alegría, εκπρόσωπος της ισπανικής κυβέρνησης, είπε ότι ο Μασκ και άλλοι δισεκατομμυριούχοι της τεχνολογίας θα πρέπει να κρατήσουν τις πολιτικές τους απόψεις για τον εαυτό τους. Ωστόσο, περιέργως, κανείς στην ευρωπαϊκή αριστερά δεν προτείνει περιορισμούς στους Αμερικανούς μεγιστάνες που χρησιμοποιούν τον πλούτο τους για να επηρεάσουν τις εσωτερικές εκλογές, δηλαδή την ανησυχία που εξέφρασε ο Støre στο πλαίσιο της πολιτικής της ΕΕ για τις αναρτήσεις του Μασκ στο X.
Στις αμερικανικές εκλογές του περασμένου έτους, ο Μασκ δώρισε πάνω από 250 εκατομμύρια δολάρια στην εκστρατεία του Ντόναλντ Τραμπ, ενώ μεγάλοι δωρητές όπως ο Μάικλ Μπλούμπεργκ, ο Άλεξ Σόρος (γιος του Τζορτζ) και ο Ράιντ Χόφμαν φέρεται να επέτρεψαν στον Χάρις να συγκεντρώσει ένα ποσό-ρεκόρ ύψους 1 δισεκατομμυρίου δολαρίων. Μετά τη νίκη του Τραμπ, ο Μασκ πρόκειται να ηγηθεί του νεοσύστατου Τμήματος Κυβερνητικής Αποτελεσματικότητας (DOGE) και έχει ήδη εκδιώξει τον επιχειρηματία και πολιτικό Vivek Ramaswamy από συναρχηγό του. Δεν υπάρχει πιο προφανής άμεση παρέμβαση από αυτήν.
Εάν οι Sánchez, Macron και Støre ανησυχούν για τους μεγιστάνες της τεχνολογίας που αναμειγνύονται στην πολιτική, η κριτική τους θα πρέπει να απευθύνεται στο σύστημα που επιτρέπει στα άτομα να αγοράζουν πολιτική επιρροή μέσω τεράστιων οικονομικών πόρων - όχι στο θεμελιώδες δικαίωμα των ανθρώπων να εκφράζουν τη γνώμη τους στο διαδίκτυο, όσο αβάσιμες ή προκλητικές κι αν μπορεί να είναι αυτές οι απόψεις.
Δείτε επίσης:
Ο Mark Nayler είναι ανεξάρτητος δημοσιογράφος με έδρα τη Μάλαγα της Ισπανίας και γράφει τακτικά για το The Spectator και το Foreign Policy για θέματα πολιτικής και πολιτισμού.