Το μίσος κατά των επιχειρηματιών βασίζεται σε εσφαλμένες αντιλήψεις για τα κέρδη
Δεν πρόκειται απλώς για μια εσφαλμένη ηθική σταυροφορία, αλλά και για μια κατάφωρη διανοητική απάτη, καθώς αγνοεί πλήρως τις θεμελιώδεις αρχές της οικονομίας.
Ετικέτες: Καπιταλισμός
Άρθρο του Ezra Wurick, δημοσιευμένο στις 18/1/2024 από το Mises Institute.
Ο πόλεμος κατά του παραγωγού πλούτου μαίνεται και η επίθεση κατά της ελεύθερης επιχειρηματικότητας και του επιχειρηματία έχει φτάσει στο υψηλότερο σημείο όλων των εποχών. Είτε πρόκειται για πολιτικούς, είτε για ακαδημαϊκούς, είτε για τα κυρίαρχα μέσα ενημέρωσης, υπάρχει μια αμείλικτη προσπάθεια να παρουσιαστούν όσοι δημιουργούν πλούτο και ευημερία σαν κακοποιοί, που δεν κάνουν τίποτα άλλο από το να εκμεταλλεύονται τις μάζες.
Δεν πρόκειται απλώς για μια εσφαλμένη ηθική σταυροφορία, αλλά και για μια κατάφωρη διανοητική απάτη, καθώς αγνοεί πλήρως τις θεμελιώδεις αρχές της οικονομίας και τη βασική ανθρώπινη επιθυμία για επιτυχία. Ήρθε η ώρα να σηκώσουμε το ανάστημά μας και να αντισταθούμε σθεναρά σε αυτό το αφήγημα, για χάρη του μέλλοντός μας ως πολιτισμού.
Με απλά λόγια, οι παραγωγοί πλούτου αποτελούν τη ραχοκοκαλιά κάθε οικονομίας. Χωρίς αυτούς, δεν θα υπήρχε πλούτος, καινοτομία και πρόοδος. Ο παραγωγός αναλαμβάνει κινδύνους, επενδύει χρόνο και πόρους και δημιουργεί προϊόντα και υπηρεσίες που οι άλλοι θα θέλουν να αγοράσουν. Η επιτυχία του παραγωγού δεν είναι συνήθως αποτέλεσμα εκμετάλλευσης ή «προνομίων», αλλά σκληρής δουλειάς, εφευρετικότητας και προθυμίας να αναλάβει κινδύνους για να προσφέρει αξία στους συνανθρώπους του. Ωστόσο, παρά αυτή τη θεμελιώδη αλήθεια, ο παραγωγός δέχεται καταιγισμό επιθέσεων από εκείνους που προσπαθούν να υπονομεύσουν τις αρχές της ελεύθερης επιχειρηματικότητας. Ο παραγωγός συχνά κατηγορείται για απληστία, εκμετάλλευση και εγωισμό, ενώ οι αρετές της σκληρής εργασίας, της καινοτομίας και του ορθολογικού προσωπικού συμφέροντος αγνοούνται ή απορρίπτονται σαν «δόγμα τύπου Άυν Ραντ».
Ο πυρήνας αυτής της ανέντιμης επίθεσης στον παραγωγό είναι η πεποίθηση ότι η συσσώρευση πλούτου είναι εγγενώς ανήθικη. Αυτή η πεποίθηση έχει τις ρίζες της σε μια πλανημένη άποψη για τα οικονομικά ως παίγνιο μηδενικού αθροίσματος, σύμφωνα με την οποία το κέρδος ενός ατόμου (υποτίθεται ότι) προκύπτει αναγκαστικά με το αντίτιμο της ζημίας ενός άλλου. Στο πλαίσιο αυτού του επιχειρήματος, τα άτομα που ευημερούν στο εμπόριο υποτίθεται ότι το κάνουν μέσω της εκμετάλλευσης του εργατικού τους δυναμικού, ή μέσω ενός αθέμιτου πλεονεκτήματος, είτε πρόκειται για κληρονομιά ή πολιτικές διασυνδέσεις, είτε για κάποια άλλη μορφή αφύσικου «προνομίου» - φυσικά, αυτό το επιχείρημα αγνοεί βολικά τους επιχειρηματίες που ξεκίνησαν από το μηδέν και έχτισαν μεγάλες επιχειρηματικές αυτοκρατορίες μέσα από πολλές δεκαετίες εξαντλητικής εργασίας και αποτυχιών, προτού τελικά επιτύχουν την καταξίωση.
Επιπλέον, η ιδέα ότι οι παραγωγοί εκμεταλλεύονται τους εργαζομένους τους είναι ένας ξεπερασμένος μύθος. Σε μια ελεύθερη αγορά, τόσο οι εργοδότες όσο και οι εργαζόμενοι είναι ελεύθεροι να διαπραγματεύονται τους δικούς τους όρους απασχόλησης. Κανείς δεν αναγκάζεται να εργαστεί για κάποιον συγκεκριμένο μισθό ή υπό συγκεκριμένες συνθήκες. Εάν ένας εργοδότης προσφέρει απαράδεκτους όρους στους εργαζομένους, αυτοί είναι ελεύθεροι να αναζητήσουν εργασία αλλού. Ομοίως, εάν οι εργαζόμενοι δεν προσφέρουν αξία στον εργοδότη, ο εργοδότης είναι ελεύθερος -ή τουλάχιστον θα έπρεπε να είναι σε μια ελεύθερη κοινωνία- να τερματίσει την απασχόληση των εργαζομένων. Αυτό δεν είναι εκμετάλλευση, όπως υπονοούν οι σοσιαλιστές και άλλοι κατοικούντες στο αυταρχικό τεταρτημορίο του ιδεολογικού φάσματος -είναι απλά και καθαρά η οικειοθελής ανταλλαγή αξίας.
Στη συνέχεια, υπάρχει ο διττός ισχυρισμός που συχνά προβάλλουν οι σοσιαλιστές: Πρώτον, ότι τα όποια κέρδη είναι κλοπή, επειδή κάθε δολάριο που συσσωρεύεται σε κέρδη ισοδυναμεί με αφαίρεση ενός δολαρίου από τους μισθούς των εργαζομένων. Δεύτερον, ότι η άνοδος των καπιταλιστών αντιπροσώπευε μια αξιοσημείωτη απομάκρυνση από μια προηγούμενη κατάσταση, στην οποία όλα τα εισοδήματα ήταν μισθοί και δεν υπήρχαν καθόλου κέρδη.
Επιτρέψτε μου να αντιμετωπίσω πρώτα αυτόν τον δεύτερο ισχυρισμό. Δυστυχώς, ακόμη και πολλοί διάσημοι καπιταλιστές συγγραφείς και στοχαστές δεν υπήρξαν απρόσβλητοι από αυτή τη λανθασμένη ιδέα, η οποία με μια πιο προσεκτική εξέταση αποκαλύπτεται ότι είναι εξίσου μύθευμα με την εργασιακή θεωρία της αξίας. Μιλώντας για τέτοιους στοχαστές, ο Adam Smith -γνωστός συμβατικά ως ο θεμελιωτής της σύγχρονης καπιταλιστικής οικονομίας- έγραψε τα εξής στο «Ο Πλούτος των Εθνών»:
«Σε αυτή την αρχική κατάσταση των πραγμάτων, η οποία προηγείται τόσο της ιδιοποίησης της γης όσο και της συσσώρευσης αποθεμάτων [κεφαλαίου], το σύνολο του προϊόντος της εργασίας ανήκει στον εργαζόμενο. Δεν έχει ούτε γαιοκτήμονα ούτε αφέντη για να το μοιραστεί μαζί του.
Αν αυτή η κατάσταση είχε συνεχιστεί, οι μισθοί της εργασίας θα είχαν αυξηθεί με όλες εκείνες τις βελτιώσεις των παραγωγικών της δυνάμεων, τις οποίες διευκολύνει ο καταμερισμός της εργασίας.»
Αυτή η διαπίστωση και άλλες παρόμοιες στο βιβλίο του Smith «Ο Πλούτος των Εθνών» συνέβαλαν σε μεγάλο βαθμό στο να προσδώσουν μια αδικαιολόγητη και αχρείαστη αξιοπιστία στη λεγόμενη θεωρία της εκμετάλλευσης του Καρλ Μαρξ σχεδόν έναν αιώνα αργότερα. Τι είναι λάθος στον ισχυρισμό του Smith, ρωτάτε; Λοιπόν, το θεμελιώδες λάθος μπορεί να βρεθεί στον ισχυρισμό του ότι «η αρχική κατάσταση των πραγμάτων» (δηλαδή η κατάσταση του κόσμου πριν από την άνοδο της συσσώρευσης του κεφαλαίου) ήταν μια κατάσταση στην οποία όλο το προσωπικό εισόδημα ήταν ουσιαστικά ένας μισθός, επειδή όσοι εκτελούσαν χειρωνακτικές εργασίες παρήγαγαν εμπορεύματα, τα πουλούσαν και στη συνέχεια χρησιμοποιούσαν τα χρήματα που κέρδιζαν από την πώληση για να αγοράσουν άλλα εμπορεύματα.
Αυτή η κατάσταση είναι αυτό που ο ίδιος ο Καρλ Μαρξ θα αποκαλούσε αργότερα «απλή κυκλοφορία». Μόνο που αυτή η άποψη έχει ένα πρόβλημα: τα έσοδα από τις πωλήσεις και οι μισθοί είναι δύο εντελώς διαφορετικά πράγματα. Όπως θα σας έλεγε οποιοσδήποτε μαθητής της έκτης δημοτικού, οι μισθοί είναι χρήματα που καταβάλλονται σε αντάλλαγμα για την εργασία κάποιου άλλου. Ωστόσο, τα χρήματα που καταβάλλονται σε αντάλλαγμα για τα προϊόντα της εργασίας κάποιου άλλου είναι έσοδα από πωλήσεις, όχι μισθοί. Έτσι, στην προκαπιταλιστική «απλή κυκλοφορία» του Μαρξ, τεχνικά δεν υπήρχαν καθόλου μισθοί.
Τώρα, έχοντας διαλύσει αυτόν τον δεύτερο μύθο, ας αναφερθούμε εν συντομία στον πρώτο. «Τα κέρδη είναι μια αφαίρεση από τους μισθούς», λένε οι σοσιαλιστές, και ο Smith συμφώνησε, όπως φαίνεται, ή τουλάχιστον, δεν μπορούσε να διαχειριστεί ένα αρκετά πειστικό επιχείρημα για να αμφισβητήσει τον ισχυρισμό, οπότε απλώς συμφώνησε με αυτόν. Όπως και να έχει, η απάντηση σε αυτόν τον μάλλον παράλογο ισχυρισμό είναι αρκετά απλή. Τα κέρδη δεν αποτελούν παρακράτηση από τους μισθούς - το αντίθετο μάλιστα. Τα ίδια τα κέρδη είναι αυτό που απομένει μετά τις παρακρατήσεις. Όπως εξηγεί ο Dr. George Reisman, ομότιμος καθηγητής Οικονομικών στο Πανεπιστήμιο Pepperdine:
«Στην κανονική, καθημερινή επιχειρηματική και λογιστική πρακτική, τα κέρδη δεν αποτελούν αποκοπή από οτιδήποτε. Αντιθέτως, είναι το αποτέλεσμα των αποκοπών. Είναι αυτό που απομένει μετά την αποκοπή των μισθών -και όλων των άλλων δαπανών- από τα έσοδα των πωλήσεων. Παρ' όλα αυτά, ο Μαρξ κάνει το χονδροειδές λάθος του Smith - να αντιμετωπίζει το τελικό αποτέλεσμα μετά τις αποκοπές σαν να επρόκειτο για κάποια αποκοπή.»
Ο Dr. Reisman συνεχίζει να εξηγεί ότι, σε αντίθεση με ό,τι πίστευε ο Smith -και έναν αιώνα αργότερα ο Marx- οι ίδιοι οι μισθοί -και όχι τα κέρδη- είναι προϊόν της ανόδου των καπιταλιστών:
«Προκύπτει επίσης ότι η δραστηριότητα των καπιταλιστών, λόγω της δημιουργίας του φαινομένου του κόστους παραγωγής, δηλαδή του κόστους που εμφανίζεται στις καταστάσεις εσόδων των επιχειρήσεων, λειτουργεί προς την μείωση του ποσοστού των εσόδων από τις πωλήσεις που αποτελεί κέρδος. Οι καπιταλιστές δεν δημιουργούν το κέρδος και δεν το αφαιρούν από τους μισθούς. Αντίθετα, δημιουργούν μισθούς και άλλα κόστη τα οποία αφαιρούνται από τα έσοδα που προέρχονται από τις πωλήσεις, και έτσι οι καπιταλιστές μειώνουν το ποσοστό των εσόδων από τις πωλήσεις που αποτελεί κέρδος. Φυσικά, δημιουργώντας μισθούς και κόστη, οι καπιταλιστές όχι μόνο μειώνουν το ποσοστό των εσόδων από πωλήσεις που αποτελεί κέρδος, αλλά αυξάνουν επίσης το ποσοστό των εσόδων από πωλήσεις που ισούται με μισθούς, προσθέτοντας θετικά ποσά σε ένα αρχικό μηδενικό ποσό, και ταυτόχρονα αυξάνουν αντίστοιχα την αναλογία των μισθών προς τα κέρδη. Έτσι, οι καπιταλιστές δημιουργούν μισθούς και μειώνουν το μέγεθος των κερδών σε σχέση με τα έσοδα από τις πωλήσεις.
Από αυτό προκύπτει ότι οι καπιταλιστές δεν εξαθλιώνουν τους μισθωτούς, αλλά καθιστούν εφικτό για τους ανθρώπους να είναι μισθωτοί. Διότι, όπως έχω δείξει, δεν είναι υπεύθυνοι για το φαινόμενο του κέρδους, αλλά για το φαινόμενο των μισθών. Αυτοί [οι καπιταλιστές] είναι υπεύθυνοι για την ίδια την ύπαρξη μισθών στην παραγωγή προϊόντων προς πώληση.»
Δείτε επίσης από τον George Reisman:
Έτσι, όπως ελπίζω να έχουμε δει μέχρι τώρα, και οι δύο ισχυρισμοί που διατυπώνονται σε αυτή τη διττή επίθεση στον καπιταλισμό δεν είναι μόνο σκόπιμα παραπλανητικοί, αλλά και αποδεδειγμένα ψευδείς. Ωστόσο, είναι ψέματα που έχουν γίνει ευρέως αποδεκτά, ακόμη και μεταξύ των συμμάχων του καπιταλισμού. Με τα λόγια του μεγάλου G.K. Chesterton, ωστόσο, «Οι πλάνες δεν παύουν να είναι πλάνες επειδή γίνονται συνήθεια».
Αυτές οι διανοητικά ανέντιμες επιθέσεις μπορεί να είναι ευρέως αποδεκτές από τους καλύτερους ακαδημαϊκούς και μελετητές - ακόμη και από τον ίδιο τον Adam Smith - αλλά αυτό δεν τις καθιστά λιγότερο απατηλές, και εξακολουθεί να είναι δική μας ευθύνη να τις αντιμετωπίσουμε.
Δείτε επίσης:
