Τι προκαλεί την αγανάκτηση για τον καπιταλισμό
Αυτό που ο μέσος άνθρωπος σήμερα αποκαλεί «καπιταλισμό» δεν είναι καπιταλισμός, δηλαδή ελεύθερη οικονομία. Είναι κρατισμός· μια μορφή δουλείας, τυλιγμένη με τον μανδύα της ελεύθερης αγοράς.
Ετικέτες: Καπιταλισμός
Άρθρο του Ρόμαν Κιρέεφ, δημοσιευμένο στις 23/10/2025. Μπορείτε να ακούσετε το κείμενο μέσω της εφαρμογής του Substack για κινητά.
Μία από τις μεγάλες τραγικές ειρωνείες της αντικαπιταλιστικής αγανάκτησης είναι ότι ο φθόνος και η περιφρόνηση -που τροφοδοτούν την εναντίωση στην ελεύθερη αγορά- δεν προκύπτουν από κάποιες άκαμπτες ιεραρχίες που δημιουργήθηκαν από την ελευθερία και τις οικειοθελείς ανταλλαγές, αλλά από την θεμελιώδη παρανόηση της διαφοράς μεταξύ ελευθερίας και κρατισμού.
Αυτό που ο μέσος άνθρωπος σήμερα αποκαλεί «καπιταλισμό» δεν είναι καθόλου καπιταλισμός — είναι κρατισμός· μια μορφή δουλείας, τυλιγμένη με τον μανδύα των ελεύθερων αγορών. Είναι ένα σύστημα δύο τάξεων: εκείνων που ελέγχουν τα μέσα καταναγκασμού (σ.σ. το κράτος) και εκείνων που υπόκεινται στις εντολές του. Ένα σύστημα στο οποίο μια άρχουσα τάξη γράφει τους νόμους και χειραγωγεί το χρήμα, ενώ προστατεύει δια της βίας τις ευνοούμενες προσοδοθηρικές επιχειρήσεις εντός του δικού της κύκλου. Γύρω από αυτόν τον πυρήνα βρίσκεται μια περιφερειακή ζώνη αυτού που συνήθως ονομάζεται «η δραστηριότητα της αγοράς».
Ο απλός άνθρωπος επιτρέπεται να κάνει εμπόριο, αλλά μόνο σε δευτερεύοντες τομείς. Η δραστηριότητά του είναι ανεκτή εφόσον δεν απειλεί την εδραιωμένη εξουσία. Η «ελεύθερη αγορά» γίνεται ένα σκηνικό, πίσω από το οποίο όλοι οι σημαντικοί τομείς κυριαρχούνται από τις πολιτικά συνδεδεμένες ελίτ, προστατευμένες από τις οικονομικές ζημίες και τον ανταγωνισμό. Αυτό το ψευδο-καπιταλιστικό σύστημα δεν εξυπηρετεί κανέναν άλλον παρά τους ίδιους τους διαχειριστές του. Είναι κολλεκτιβιστικό στη δομή του, καθώς αρνείται τον ρόλο του ατόμου ως ανεξάρτητου υποκειμένου που επιλέγει, και τον αντικαθιστά με τον αυθαίρετο σχεδιασμό και την ευνοιοκρατία. Ο αποκλεισμός του απλού ανθρώπου δεν αποτελεί απόδειξη της αποτυχίας του καπιταλισμού, αλλά της έλλειψής του.
Ο καπιταλισμός δεν αποκλείει, αλλά δίνει δικαιώματα συμμετοχής. Δεν ανυψώνει μια τάξη, διαλύει τις κάστες. Δεν συγκεντρώνει τον έλεγχο, τον διασκορπίζει μέσω του καθημερινού δημοψηφίσματος στην αγορά. Δεν υπάρχει το πράγμα που ονομάζεται «μικτή οικονομία». Η ελευθερία και ο καταναγκασμός δεν μπορούν να συνυπάρχουν στην ίδια σφαίρα χωρίς το ένα να εκτοπίζει προοδευτικά το άλλο. Η «μικτή οικονομία» είναι απλώς η αργή, παραπλανητική μετάβαση από την ελευθερία στον καταναγκασμό.
Το κράτος παρεμβαίνει ακριβώς όσο χρειάζεται για να στρεβλώσει τις τιμές, την πίστωση και την παραγωγή — έπειτα, όταν επακολουθεί η αταξία, κατηγορεί την αγορά, ποτέ την παρέμβασή του. Κάθε αποτυχία του γίνεται το πρόσχημα για ακόμα περισσότερο έλεγχο, και έτσι η καθοδική σπείρα συνεχίζεται μέχρι να φτάσει στην λογική της ολοκλήρωση: το ολοκληρωτικό κράτος. Αυτό δεν είναι ένα σταθερό σύστημα — είναι μια τυραννία, και καταλήγει αναπόφευκτα στην φτώχεια, την στασιμότητα και την κατάρρευση.
Κατά τραγική ειρωνεία, αυτοί που μισούν τον καπιταλισμό με τη μεγαλύτερη σφοδρότητα είναι συχνά οι μεγαλύτεροι υποστηρικτές του (δίχως να το συνειδητοποιούν). Απαιτούν την δικαιοσύνη, την αξιοκρατία και την ανταμοιβή - και όμως, αυτές είναι καπιταλιστικές αρετές. Αυτό που απορρίπτουν δεν είναι ο καπιταλισμός, αλλά η αμεροληψία του. Προσμένουν καπιταλιστικά αποτελέσματα σε ένα σύστημα που δεν τα παράγει - και δεν μπορεί να τα παράγει. Δεν βλέπουν ότι μόνο ο καπιταλισμός προσφέρει έναν μηχανισμό μέσω του οποίου μπορεί να υπάρξει αυτή η δικαιοσύνη: την ελευθερία και τις εθελούσιες ανταλλαγές, όπου η αξία δεν καθορίζεται δια της βίας ή από τα πολιτικά προνόμια, αλλά από την ελεύθερη κρίση των άλλων ανθρώπων, που επιλέγουν να αγοράσουν ή να μην αγοράσουν.
Η ρητορική τους επικαλείται την «ισότητα», την «δικαιοσύνη» και τον «λαό», αλλά κάτω από αυτό το προπέτασμα καπνού κρύβεται μια βαθιά λαχτάρα για αυτό ακριβώς που προσφέρει ο καπιταλισμός: την αναγνώριση της προσπάθειας και της ατομικής αξίας. Αν μπορούσαν να αποβάλουν την ομίχλη της μνησικακίας και να δουν καθαρά, θα το συνειδητοποιούσαν: δεν μισούν τον καπιταλισμό - είναι απογοητευμένοι υποστηρικτές του.











Εξαιρετική ανάλυση! Ξεδιαλύνει πολλές παρανοήσεις...
Αυτό που γουστάρω στους κλασικούς φιλελεύθερους είναι που σου λένε ξεκάθαρα: "Κύριε, δεν σου υπόσχομαι παράδεισο, αλλά επιζητώ την ελευθερία". Αυτό είναι 100% έντιμο. Παραδέχονται τις ατέλειες της αγοράς, της κοινωνίας και των ανθρώπων, αλλά ΑΥΤΟ ΕΙΝΑΙ Η ΖΩΗ: η διαπίστωση και η βελτίωση των ατελειών. Θα ήθελα να γνωρίσω περισσότερους τέτοιους, διότι το ένστικτό μου μου λέει ότι δεν είναι υποκριτές...