Φοροδότες, φορολήπτες και το κουτί του Cox
Τόσο οι αριστεροί, όσο και οι δεξιοί, κάνουν λάθος για το ποιος επωμίζεται το μεγαλύτερο βάρος της φορολόγησης.
Ετικέτες: Οικονομική ελευθερία, Φόροι και δαπάνες, Πολιτική Θεωρία
Άρθρο του Τζιμ Κοξ, δημοσιευμένο στις 14/02/2014 από το Mises Institute.
Μπορείτε να ακούσετε αυτό το άρθρο μέσω της εφαρμογής του Substack για κινητά. Χρόνος ακρόασης 7 λεπτά.
Πριν από χρόνια αστειευόμουν ότι ο υψηλότερος στόχος κάθε οικονομολόγου ήταν να ονομαστεί ένα γράφημα ή μια έννοια προς τιμήν του. Μεταξύ των υπαρχόντων είναι το Κεϋνσιανό Σταυροειδές Γράφημα, το Κουτί Edgeworth, η Καμπύλη του Phillip, η Καμπύλη Laffer, ο Νόμος του Rothbard, ο Butler του Mises, ο Μηχανισμός Ροής του Hume, τα Στάδια Ανάπτυξης του Rostow, το Φαινόμενο Ricardo, ο Νόμος του Menger, η Καμπύλη Beveridge και τα Τρίγωνα του Hayek.
Σκέφτηκα έναν τρόπο οπτικής απεικόνισης της φιλελεύθερης ταξικής ανάλυσης την δεκαετία του 1980, αλλά δεν τον μοιράστηκα ποτέ με κανέναν, πέρα από έναν ή δύο φίλους. Τώρα όμως παρουσιάζω χωρίς καμία μετριοφροσύνη αυτό που έχω ονομάσει το Κουτί του Κοξ.
Η φιλελεύθερη ταξική ανάλυση βασίζεται σε δύο τάξεις όσον αφορά το κράτος: Στους πληρωτές φόρων και στους καταναλωτές φόρων. Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι η φιλελεύθερη ταξική ανάλυση προηγείται χρονικά της -συγκριτικά γνωστότερης- μαρξιστικής ταξικής ανάλυσης των εργαζομένων και των ιδιοκτητών των μέσων παραγωγής (καπιταλιστών). Ο Μαρξ δημοσίευσε την ταξική του ανάλυση το 1848, ενώ η φιλελεύθερη ταξική ανάλυση των Jean Baptiste Say και Charles Dunoyer αναπτύχθηκε το 1810, και από τον James Mill στις δεκαετίες του 1820 και του 1830.
Ιδού το πώς διατύπωσε ο John Calhoun την φιλελεύθερη ταξική ανάλυση στο έργο του Disquisition on Government το 1848:
Το αναπόδραστο αποτέλεσμα [...] είναι να διαιρείται η κοινότητα σε δύο μεγάλες τάξεις: Η μία αποτελείται από εκείνους που, στην πραγματικότητα, πληρώνουν τους φόρους και, φυσικά, φέρουν αποκλειστικά το βάρος της χρηματοδότησης του κράτους· και η άλλη, από εκείνους που είναι οι αποδέκτες της καταβολής των φόρων τους μέσω των κρατικών μεταβιβάσεων, οι οποίοι (αποδέκτες), στην πραγματικότητα, χρηματοδοτούνται από την κυβέρνηση· ή με λίγα λόγια, να διαιρεθεί (η κοινότητα) σε πληρωτές φόρων και καταναλωτές φόρων. [...] Το αποτέλεσμα […] είναι να πλουτίζει και να ενδυναμώνει τη μία τάξη, και να φτωχαίνει και να αποδυναμώνει την άλλη.
Πώς, λοιπόν, να απεικονίσει κανείς την ορθή φιλελεύθερη ταξική ανάλυση; Εδώ, την απεικονίζω ως ένα κουτί με επίπεδα εισοδήματος κατά μήκος του ενός άξονα και μια διαίρεση φοροδοτών και φοροληπτών κατά μήκος του άλλου άξονα, όπου το ήμισυ όλων των επιπέδων εισοδήματος είναι καθαροί φοροδότες και το άλλο μισό είναι καθαροί φορολήπτες. Το Γράφημα 1 αναπαριστά μια υποθετική οικονομία στην οποία η καθαρή φορολογική κατανάλωση δεν ποικίλλει ανάλογα με το επίπεδο εισοδήματος:
Γνωρίζουμε, ωστόσο, ότι η κατανάλωση φόρων μπορεί να επηρεάσει σημαντικά τα διάφορα επίπεδα εισοδήματος. Ποια είναι μερικά από τα συγκεκριμένα παραδείγματα των τρόπων με τους οποίους κάποιος είναι καταναλωτής φόρων; Μεταξύ των υψηλότερων εισοδημάτων, αυτές οι μεταβιβάσεις περιλαμβάνουν: Γεωργικές επιδοτήσεις, εγγυήσεις στεγαστικών δανείων, διασώσεις τραπεζών, επιδοτήσεις μάρκετινγκ στο εξωτερικό και την πρόσφατη Ποσοτική Χαλάρωση για την τόνωση της χρηματιστηριακής αγοράς (για να αναφέρουμε μόνο μερικές από τις πολλές). Στα χαμηλότερα επίπεδα εισοδήματος, αυτές οι μεταβιβάσεις περιλαμβάνουν τις επιδοτήσεις τροφίμων, τις επιδοτήσεις ενοικίου, τα επιδόματα ανεργίας και την κρατική υγειονομική ασφάλιση (και πάλι, για να αναφέρουμε μόνο μερικές από τις πολλές).
Οι συντηρητικοί πιστεύουν ότι η κατάλληλη απεικόνιση αντικατοπτρίζεται στο Γράφημα 2, το οποίο παρουσιάζει μια οικονομία στην οποία τα άτομα με υψηλότερο εισόδημα πληρώνουν το μεγαλύτερο μέρος όλων των φόρων (όχι μόνο τους φόρους εισοδήματος) ενώ λαμβάνουν ελάχιστα σε αντάλλαγμα, και τα άτομα με χαμηλότερο εισόδημα επωφελούνται από την κοινωνική πρόνοια και πληρώνουν πολύ λίγους από όλους τους φόρους (όχι μόνο τους φόρους εισοδήματος) ενώ λαμβάνουν πολλά σε μη δεδουλευμένες πληρωμές:
Οι Συντηρητικοί, ωστόσο, τείνουν να παραβλέπουν τα χρήματα που λαμβάνουν πάμπολλοι υψηλόμισθοι, χάρη στις διασυνδέσεις τους με τους διαπλεκόμενους εντός της κυβέρνησης. Έτσι, εταιρείες όπως η General Motors κερδίζουν τα έσοδά τους από τους πρόθυμους πελάτες, αλλά έχουν επίσης απολαύσει διασώσεις (bailouts) χρηματοδοτούμενες από τους φορολογούμενους και προστασία από τους πιθανούς ανταγωνιστές τους μέσω διαφόρων κανονισμών.
Οι αριστεροί πιστεύουν ότι η κατάλληλη απεικόνιση βρίσκεται στο Γράφημα 3, καθώς πιστεύουν σε μεγάλο βαθμό ότι τα άτομα με υψηλότερα εισοδήματα δεν πληρώνουν το «δίκαιο μερίδιό» τους από όλους τους φόρους (όχι μόνο τους φόρους εισοδήματος) ενώ λαμβάνουν τεράστια οφέλη σε αντάλλαγμα. Εν τω μεταξύ, οι δικαιούχοι κοινωνικής πρόνοιας πληρώνουν σημαντικούς φόρους (όχι μόνο φόρους εισοδήματος), ενώ λαμβάνουν ένα μικρό αντάλλαγμα σε σχέση με τα άτομα με υψηλότερα εισοδήματα, τα οποία έχουν καλύτερες διασυνδέσεις. Τα άτομα με υψηλότερα εισοδήματα, όπως οι μέτοχοι και τα στελέχη της General Motors, επιδοτούνται με πόρους που δεν διατίθενται σε άτομα με χαμηλότερα εισοδήματα:
Αντιθέτως, οι φιλελεύθεροι τάσσονται υπέρ του Γραφήματος 4, με τους έχοντες υψηλότερα εισοδήματα να χρησιμοποιούν τις πολιτικές τους διασυνδέσεις για να οργανώνουν τις ροές χρημάτων προς τον εαυτό τους. Ταυτόχρονα, οι ιδεολογικές πιέσεις οδηγούν σε πολιτική εξαγορά των απελπισμένων ομάδων χαμηλότερου εισοδήματος, οι οποίες έχουν αποκλειστεί από τις ευκαιρίες να βελτιώσουν τις συνθήκες διαβίωσής τους, εξαιτίας του κόστους αδειοδότησης, των κατώτατων μισθών, των κανονισμών και πολλών άλλων.
Οι φιλελεύθεροι ειδικότερα βλέπουν μια ανησυχητική μετατόπιση με την πάροδο του χρόνου προς τα αριστερά του διαγράμματος, καθώς οι καθαροί φορολογούμενοι (σ.σ. όσοι καταβάλλουν περισσότερα στο κράτος από όσα εισπράττουν από αυτό) υπολείπονται ολοένα και περισσότερο των καθαρών καταναλωτών φόρων. Όπως επεσήμανε ο Mises στο βιβλίο του «Γραφειοκρατία», αυτό τελικά θα οδηγήσει στην καταστροφή του οικονομικού συστήματος.
Η ανάλυση Cox Box θα αποκαλύψει ένα διαφορετικό μείγμα φορολογουμένων και καταναλωτών με διαφορετικά επίπεδα εισοδήματος και πλούτου σε διαφορετικές κοινωνίες, εποχές και τόπους. Στις σύγχρονες Ηνωμένες Πολιτείες, ωστόσο, βρίσκουμε μια οικονομία στην οποία όσοι βρίσκονται στα δύο εισοδηματικά άκρα φαίνεται να επωφελούνται πιο εύκολα από τις κρατικές επιδοτήσεις που χρηματοδοτούνται από τους φορολογούμενους, ενώ όσοι βρίσκονται στα μεσαία επίπεδα εισοδήματος καλούνται ολοένα και περισσότερο να χρηματοδοτήσουν τις δαπάνες. Επιπλέον, οι φιλελεύθεροι βλέπουν τη χώρα να μεταμορφώνεται από μια κοινωνία ελεύθερων ατόμων που αλληλεπιδρούν οικειοθελώς μεταξύ τους σε μια έντονα πολιτικοποιημένη κοινωνία όπου το κράτος εμπλέκεται - με διάφορα μέσα - σχεδόν σε κάθε πτυχή της ζωής.
