Τα παιδιά του Μάο: Πώς τα μυαλά των νέων συνεχίζουν να παραμορφώνονται από τον επαναστατικό ζήλο
Από την Κίνα του Μάο έως τις σύγχρονες πανεπιστημιουπόλεις της Δύσης, τα ανεξέλεγκτα πάθη έχουν καταστρέψει τόσο την ελευθερία όσο και την ανθρωπότητα. Οι Leonard Read και David Hume εξηγούν το γιατί.
Ετικέτες: Σοσιαλισμός, Ιστορία, Κίνα
Άρθρο του Barry Brownstein, δημοσιευμένο στις 9/10/2025 από το American Institute for Economic Research.
Έχοντας διαβάσει και γράψει εκτενώς (για παράδειγμα εδώ) για τα δεινά του κινεζικού λαού επί Μάο, τρομοκρατήθηκα και ανησύχησα ακούγοντας αυτή τη σύντομη δήλωση μιας φοιτήτριας του Κολλεγίου Όμπερλιν, λίγο μετά τη δολοφονία του Charlie Kirk.
Η φοιτήτρια είναι μια αμετανόητη επαναστάτρια εμπνευσμένη από τον Μάο, που τάσσεται υπέρ περισσότερων «πολιτικών δολοφονιών» και κατά της ελευθερίας του λόγου για τους «αντιδραστικούς» και τους «καπιταλιστές». Θέλει «κάποιοι άνθρωποι» να «φοβούνται να εκφράσουν τη γνώμη τους δημόσια».
Σε ένα πανεπιστημιακό μάθημα διδάχθηκε «το πώς η βίαιη επανάσταση απελευθέρωσε εκατομμύρια ανθρώπους και απελευθέρωσε τις γυναίκες» στην Κίνα του Μάο.
Οι απόψεις της είναι ακραίες, αλλά δεν είναι η μόνη. Μια έρευνα του 2021 στα 150 κορυφαία κολέγια των ΗΠΑ διαπίστωσε ότι σχεδόν το 25% των φοιτητών θεωρεί αποδεκτή τη χρήση βίας για να φιμώσει έναν αμφιλεγόμενο ομιλητή. Σε ορισμένα κολέγια θηλέων, το 50% των φοιτητριών υποστήριζε τη βία.
Ανίκητα αλαζονική και αδαής, αν η φοιτήτρια του Oberlin είχε παρευρεθεί σε κάποια εκδήλωση του Charlie Kirk, πιθανότατα δεν θα είχε συγκινηθεί αρκετά ώστε να επανεξετάσει τη θέση της. Ας σκεφτούμε όμως τα εξής γεγονότα που θα μπορούσε να της είχε πει ο Charlie, αν τον είχε ρωτήσει για την Κίνα.
Στο βιβλίο του Hungry Ghosts: Mao’s Secret Famine, ο Jasper Becker εξηγεί ότι ένας από τους δηλωμένους στόχους του Κομμουνιστικού Κόμματος επί Μάο ήταν η εξάλειψη της οικογένειας και των δεσμών που δημιουργεί η αγάπη:
Πρέπει να θεωρούμε τη Λαϊκή Κομμούνα ως οικογένειά μας και να μην δίνουμε υπερβολική σημασία στη δημιουργία μιας ξεχωριστής δικής μας οικογένειας … οι πιο αγαπημένοι άνθρωποι στον κόσμο είναι οι γονείς μας, αλλά δεν συγκρίνονται με τον Πρόεδρο Μάο και το Κομμουνιστικό Κόμμα… γιατί δεν είναι η οικογένεια που μας έχει δώσει τα πάντα, αλλά το Κομμουνιστικό Κόμμα και η μεγάλη επανάσταση… Η προσωπική αγάπη δεν είναι τόσο σημαντική: γι’ αυτό οι γυναίκες δεν πρέπει να απαιτούν μεγάλο μέρος της ενέργειας των συζύγων τους.
Ίσως η φοιτήτρια του Oberlin να βλέπει την καταστροφή της οικογένειας ως άξιο στόχο. Λόγω της κολεκτιβοποίησης και της μαζικής πείνας, όπως αναφέρει ο Becker: «Οι γυναίκες αναγκάζονταν να ζεύονται στο άροτρο με τις μήτρες τους να κρέμονται, τέτοια ήταν η έλλειψη ζώων για όργωμα».
Αν «απελευθέρωση» σημαίνει να δίνεται σε κάποιους η αυθαίρετη εξουσία να προκαλούν τον φόβο και τον τρόμο, τότε, επί Μάο, κάποιες γυναίκες ήταν ισχυρές. Ο Becker αναφέρει: «Μια 20χρονη κοπέλα, η Huang Xiu Lian, πρόεδρος της Ένωσης Γυναικών της κομμούνας, έκοψε τα αυτιά τεσσάρων ανθρώπων».
Ο Μάο οδήγησε στην λιμοκτονία εκατομμύρια ανθρώπους και οι επιζώντες έγιναν δουλοπάροικοι στις κομμουνιστικές φυτείες. Τόσο πολλοί πέθαιναν από πείνα, που ο Becker γράφει: «Λίγα από τα πτώματα θάβονταν. Πολλοί απλώς ξάπλωναν στο σπίτι τους και πέθαιναν».
Τα μητρικά ένστικτα καταστράφηκαν. Κάποιες μητέρες έκρυβαν τα αποθέματα τροφής από τα παιδιά τους, φοβούμενες ότι τα παιδιά θα αποκάλυπταν το φαγητό στις αρχές.
Τόσο ο Jasper Becker όσο και ο Frank Dikötter παραθέτουν μαρτυρίες περί κανιβαλισμού. Στο βιβλίο του Mao’s Great Famine, ο Dikötter αναφέρει ότι γονείς άφηναν τις κόρες τους (τα αγόρια θεωρούνταν πιο πολύτιμα) να πεθάνουν από την πείνα και μετά αντάλλασσαν τα πτώματα με κάποια άλλη οικογένεια για να τα καταναλώσουν. Αυτό ονομαζόταν «ανταλλάξτε παιδί, φτιάξτε φαγητό». Ο Μάο απάλλασσε τις γυναίκες από τη ζωή.
Η απεριόριστη εξουσία οδήγησε στην σεξουαλική βία και οι γυναίκες ήταν ανυπεράσπιστες. Η απελευθέρωση του Μάο σήμαινε, γράφει ο Becker, «οι γυναίκες ταπεινώνονταν με ξύλα που εισάγονταν στα γεννητικά τους όργανα».
Ο Dikötter κατέγραψε ότι «έγκυες γυναίκες που δεν εμφανίζονταν στη δουλειά αναγκάζονταν να γδύνονται στη μέση του χειμώνα και μετά να σπάνε τον πάγο». Οι αποβολές κατά την εργασία ήταν συχνές.
Μεταξύ των κομματικών στελεχών, γράφει ο Dikötter, «Ο βιασμός εξαπλώθηκε σαν επιδημία σε ένα διαταραγμένο ηθικό τοπίο». Ένα στέλεχος είχε «πάρει το ελεύθερο» με σχεδόν κάθε ανύπαντρη γυναίκα στο χωριό.
Στις πόλεις, γράφει ο Dikötter, «για ένα κουπόνι αξίας δέκα ή είκοσι λεπτών ή για ένα κιλό ρύζι, θα πρόσφεραν σεξουαλικές υπηρεσίες σε μια ήσυχη γωνιά κάποιου δημόσιου πάρκου. Όσες δεν μπορούσαν να το κάνουν αντιμετώπιζαν την λιμοκτονία».
Σε ένα εργοστάσιο, αφηγείται ο Dikötter, «Οι τοπικοί αρχηγοί ανάγκαζαν τις γυναίκες να δουλεύουν γυμνές. Μόνο μία μέρα του Νοεμβρίου 1958, περισσότερες από 300 γυναίκες έκαναν την δουλειά τους γυμνές. Όσες αρνούνταν δένονταν». Οι αρχηγοί ισχυρίζονταν ότι έσπαγαν τα «φεουδαρχικά ταμπού».
Ο Becker μοιράζεται τις μαρτυρίες του αντιφρονούντα Wei Jingsheng. Ταξιδεύοντας ως Ερυθροφρουρός, ο Jingsheng «σοκαρίστηκε βλέποντας πεινασμένες και γυμνές γυναίκες και παιδιά να ζητιανεύουν φαγητό σε κάθε σιδηροδρομικό σταθμό». Ένα στέλεχος του καθεστώτος στο τρένο απέρριψε την ανθρώπινη υπόσταση των πεινασμένων, λέγοντας ότι ήταν «πρώην γαιοκτήμονες και πλούσιοι αγρότες, ή απλώς τεμπέληδες, και ότι τους έκανε καλό να πεινάνε».
Όπως το στέλεχος του καθεστώτος, η φοιτήτρια του Oberlin πιθανότατα δεν πρόκειται να αναγνωρίσει σύντομα την ανθρώπινη φύση των άλλων γύρω της.
Όπως παρατήρησε ο Dikötter, «Φαινομενικά οτιδήποτε μπορούσε να δικαιολογηθεί στο όνομα της χειραφέτησης».
Τι μπορούμε να μάθουμε σχετικά με το γιατί τόσοι άνθρωποι σήμερα πιστεύουν σε απόψεις που είναι αντίθετες με τα γεγονότα και τη λογική;
Η τρέλα δεν περιορίζεται στην αριστερά. Σήμερα, κάποιοι πιστεύουν ότι η Brigitte Macron είναι άντρας και ότι το Ισραήλ δολοφόνησε τον Charlie Kirk.
Οι ιδέες του Leonard Read και του David Hume μας βοηθούν να καταλάβουμε το πώς λειτουργεί το ανθρώπινο μυαλό. Όταν οι άνθρωποι δηλώνουν κάποιες αιτίες για τις θέσεις τους, αυτό δεν σημαίνει ότι έφτασαν σε αυτές μέσω της λογικής.
Στο βιβλίο του Who’s Listening, ο Read εξήγησε: «Χρειάζεται μόνο να αναγνωρίσουμε ότι οι ιδέες, καλές ή κακές, καταλαμβάνουν το άτομο· δεν ισχύει το αντίστροφο. Δεν κατέχω εγώ μια ιδέα· αυτή με κατέχει».
Ο David Hume θα το έθετε έτσι: Ένα πάθος όπως η λατρεία για τον Μάο, το μίσος για τον δυτικό πολιτισμό, ή το μίσος για τους Εβραίους πρώτα υιοθετείται και μετά βρίσκονται οι λόγοι για να δικαιολογηθεί. Όταν οι βαθιά ριζωμένες πολιτικές πεποιθήσεις οδηγούνται από το πάθος, δεν υπάρχει τρόπος να πείσεις κάποιον μέσω λογικής να τις εγκαταλείψει.
Το 1739, στο A Treatise of Human Nature, ο David Hume δημοσίευσε τη θεωρία του ότι τα πάθη μας (τα συναισθήματα), και όχι η λογική, είναι ο πρωταρχικός οδηγός της λήψης αποφάσεων. Η θεωρία του Hume αναγνωρίζεται από τους φιλοσόφους ως μία από τις σημαντικότερες στην ιστορία της φιλοσοφίας. Και σήμερα, η νευροεπιστήμη επιβεβαιώνει τις ιδέες του Hume.
Ωστόσο, σχεδόν τρεις αιώνες αργότερα, οι ιδέες του Hume δεν είναι ευρέως κατανοητές από τον κόσμο. Μπορούμε να καταλάβουμε το γιατί. Μας φαίνεται ότι φτάνουμε στις αποφάσεις μας τις περισσότερες φορές μέσω συνειδητής λογικής σκέψης· ο άλλος είναι ο ανόητος, όχι εμείς. Προτιμάμε να πιστεύουμε ότι είμαστε οι καπετάνιοι της ζωής μας, που ασκούμε την ελεύθερη βούλησή μας μέσω της λογικής μας. Οι όποιες αμφισβητήσεις της πίστης μας στην λογική μας, μας να νιώθουμε πολύ άβολα.
Άρα, πού καταλήγουμε εμείς, που προσπαθούμε να υπερασπιστούμε την ελευθερία απέναντι στην επιθετικότητα ατόμων που έχουν καταληφθεί από ανελεύθερα πάθη;
Ο Read πρότεινε μια χρήσιμη αναλογία με τις υψηλές και χαμηλές πιέσεις στα μετεωρολογικά συστήματα, όπου οι χαμηλές πιέσεις φέρνουν καταιγίδες και οι υψηλές περιορίζουν τις χαμηλές. Έγραψε: «Στη θέρμη του συναισθήματος ή της μάχης, τα άτομα τείνουν να δημιουργούν περιοχές χαμηλής πίεσης». Και εξήγησε:
Ανάλογες με τις περιοχές χαμηλής πίεσης είναι τα άτομα χαμηλής αντίληψης. Η ανοησία στα μυαλά των ανθρώπων, πανταχού παρούσα ανάμεσά μας αν και συχνά κάπως αδρανής, ενεργοποιείται, υποδαυλίζεται σε μανία, καθώς εφορμά σε προσωπικότητες πολύ κενές ή πολύ καταθλιπτικές, ώστε να νοιάζονται για τη διαφορά μεταξύ δουλείας και ελευθερίας.
Δεν μπορούμε να ελέγξουμε τον καιρό. Ανάμεσα σε ανθρώπους χαμηλής αντίληψης, νέες «περιοχές χαμηλής πίεσης» θα σχηματίζονται κάθε μέρα. Ωστόσο, με τη δύναμη της δικής μας κατανόησης, μπορούμε να δημιουργήσουμε περιοχές υψηλής πίεσης για να εμποδίζουμε τα ανελεύθερα κοινωνικά πάθη.
Ο Read προειδοποιούσε: «Οι κακές ιδέες δεν μπορούν να γίνουν πιο εύλογες με το να πολεμάμε αυτούς που τις εκφράζουν». Ο Read υποστήριζε την «τελειοποίηση της αυτογνωσίας αντί του μετασχηματισμού των άλλων — το πρώτο είναι εφικτό, το δεύτερο μάταιο».
Ο σκοπός μας, εξήγησε ο Read, «είναι να αναπτυχθούμε σε επίγνωση, αντίληψη, συνείδηση».
Η μεγαλύτερη απειλή για την ελευθερία προέρχεται από την έλλειψη σεβασμού για την ανθρώπινη φύση των άλλων και από τα πάθη που δεν ελέγχονται από την λογική. Μόνο καλλιεργώντας την αυτογνωσία μπορούν οι άνθρωποι να αντισταθούν στη σαγήνη των καταστροφικών ιδεολογιών. Η πραγματική μάχη για την ελευθερία διεξάγεται καθημερινά στα χαρακώματα του ίδιου μας του μυαλού.
[Πηγή άρθρου: Mao’s Children: How Revolutionary Zeal Is Still Warping Young Minds]
Ο Barry Brownstein είναι ομότιμος καθηγητής οικονομικών και ηγεσίας στο Πανεπιστήμιο της Βαλτιμόρης. Είναι ο συγγραφέας του βιβλίου «The Inner-Work of Leadership» και τα δοκίμιά του έχουν δημοσιευτεί σε έντυπα όπως το Foundation for Economic Education και το Intellectual Takeout.