Ο Νίξον διέλυσε την παγκόσμια οικονομία το '71 -και μόνο η Αυστριακή Σχολή μπορεί να την αποκαταστήσει
Αθετώντας την υπόσχεση για την μετατρεψιμότητα των δολαρίων σε χρυσό, ο Νίξον άνοιξε την πόρτα σε ένα μέλλον με αέναο πληθωρισμό και διαρκή οικονομική δυσλειτουργία.
Ετικέτες: Κανόνας του χρυσού, Ελεύθερες Αγορές, Νομισματική πολιτική, Αυστριακή Σχολή, Κεντρικές Τράπεζες
Άρθρο του Λούκας Πίτερς, δημοσιευμένο στις 5/9/2025 από το Mises Institute. Μπορείτε να ακούσετε αυτό το κείμενο μέσω της εφαρμογής του Substack για κινητά.
«Ο κανόνας του χρυσού καθιστά τον καθορισμό της νομισματικής πολιτικής ενός έθνους ανεξάρτητο από τις μεταβαλλόμενες ιδέες των πολιτικών και των πολιτικών κομμάτων». — Λούντβιχ φον Μίζες
Στις 15 Αυγούστου 1971, ο Πρόεδρος Ρίτσαρντ Νίξον εκφώνησε μια ομιλία που θα αναμόρφωνε αθόρυβα, αλλά μόνιμα, το παγκόσμιο οικονομικό σύστημα. Σχεδιασμένη σαν προσωρινή κίνηση για την προστασία των αποθεμάτων χρυσού των ΗΠΑ, ο Νίξον ανακοίνωσε ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν θα τιμούσαν πλέον τη δέσμευσή τους προς τις ξένες κυβερνήσεις για την μετατρεψιμότητα των δολαρίων σε χρυσό. Αυτή η απόφαση - το λεγόμενο «κλείσιμο του παραθύρου του χρυσού» - έθεσε επίσημα τέλος στο σύστημα του Μπρέτον Γουντς και σηματοδότησε την αρχή μιας νέας εποχής: ενός κόσμου καθαρά fiat (πλασματικού) χρήματος.
Για τους Κεϋνσιανούς και τους πολιτικούς αναλυτές, αυτή η μετατόπιση δεν ήταν τίποτα περισσότερο από μια απαραίτητη προσαρμογή, ώστε να σταματήσουν οι κερδοσκοπικές επιθέσεις στο δολάριο. Αλλά για τους Αυστριακούς οικονομολόγους, ήταν κάτι πολύ περισσότερο από αυτό - ήταν η τελική αποκοπή του χρήματος από την πραγματικότητα, η στιγμή που η πολιτική σκοπιμότητα αντικατέστησε τη νομισματική πειθαρχία. Και έκτοτε πληρώνουμε το τίμημα.
Η Αυστριακή άποψη: Τι πραγματικά συνέβη το 1971
Αυστριακοί οικονομολόγοι όπως ο Ludwig von Mises, ο Friedrich Hayek και ο Murray Rothbard προειδοποιούσαν από καιρό ότι η εγκατάλειψη ενός βασικού εμπορεύματος όπως ο χρυσός θα εξάλειφε τον τελευταίο πραγματικό περιορισμό στις κρατικές δαπάνες και την πιστωτική επέκταση.
Σύμφωνα με τον κανόνα του χρυσού, κάθε προσπάθεια εκτύπωσης υπερβολικών ποσών χρήματος οδηγεί σε εξάντληση των αποθεμάτων του χρυσού - ένας πραγματικός έλεγχος των πληθωριστικών πολιτικών. Αλλά μόλις καταργηθεί η μετατρεψιμότητα του χρυσού, οι κεντρικές τράπεζες αποκτούν απεριόριστη εξουσία να διογκώνουν την προσφορά του χρήματος. Όπως προειδοποίησε ο Rothbard, το fiat νόμισμα είναι χρήμα που υποστηρίζεται μόνο από πολιτικές υποσχέσεις, και αυτές οι υποσχέσεις παραβιάζονται συστηματικά.
Με την κίνηση του Νίξον, η Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ και άλλες κεντρικές τράπεζες δεν δεσμεύονταν πλέον από τίποτα απτό. Το αποτέλεσμα ήταν προβλέψιμο: εκτύπωση χρήματος, φούσκες περιουσιακών στοιχείων και οικονομική στρέβλωση που τροφοδοτούνταν από το χρέος.
Οι συνέπειες: Πληθωρισμός, ανισότητα και ένα κατεστραμμένο σύστημα
Αυτό που ακολούθησε το τέλος του Bretton Woods δεν ήταν κάποια μυστηριώδης νομισματική μετατόπιση - ήταν ο οικονομικός μετασχηματισμός ολόκληρων γενεών. Οι επιπτώσεις είναι σαφείς, τόσο στα δεδομένα όσο και στην καθημερινή ζωή:
Το δολάριο ΗΠΑ έχει χάσει πάνω από 85% της αγοραστικής του δύναμης από το 1971.
Οι διάμεσοι μισθοί αποσυνδέθηκαν από την παραγωγικότητα, πράγμα που σημαίνει ότι οι εργαζόμενοι παρήγαγαν περισσότερο αλλά κέρδιζαν λιγότερα (σε πραγματικούς όρους).
Το κόστος στέγασης, εκπαίδευσης και υγειονομικής περίθαλψης εκτοξεύτηκε.
Το εθνικό χρέος εκτοξεύτηκε στα ύψη, από κάτω από 500 δισεκατομμύρια δολάρια το 1971 σε πάνω από 34 τρισεκατομμύρια δολάρια σήμερα.
Τα δεδομένα που συγκεντρώθηκαν στον ιστότοπο What Happened in 1971? παρουσιάζουν αυτό το σημείο καμπής με αυστηρούς οπτικούς όρους: Η ανισότητα πλούτου διευρύνθηκε δραματικά, τα ποσοστά αποταμίευσης μειώθηκαν κατακόρυφα και η οικονομική βάση της μεσαίας τάξης άρχισε να διαβρώνεται. Αυτές οι τάσεις δεν αποτελούν κάποια συνωμοσία, αλλά ήταν η λογική συνέπεια ενός fiat νομισματικού καθεστώτος, απαλλαγμένου από οποιαδήποτε πειθαρχία.
Το fiat καθεστώς: Εκτύπωση χρήματος, υποσχέσεις και πολιτική εξουσία
Το fiat νόμισμα είναι ελκυστικό για τις κυβερνήσεις για τον εξής λόγο: Τους επιτρέπει να ξοδεύουν χωρίς φορολογία και να δανείζονται χωρίς αποταμιεύσεις. Δίνει στους πολιτικούς την ψευδαίσθηση ότι λύνουν τα προβλήματα μέσω του τυπώματος χρήματος και της χρηματοδότησης των ελλειμμάτων - αυτό που ο Mises θα ονόμαζε «καταστροφικές πολιτικές καλυμμένες με μια νομισματική ψευδαίσθηση».
Αυτό το σύστημα όχι μόνο επιτρέπει την απερίσκεπτη κυβερνητική συμπεριφορά, αλλά διασφαλίζει και την οικονομική αστάθεια. Χωρίς φυσικούς φραγμούς, οι κεντρικές τράπεζες καταφεύγουν σε διαρκή πακέτα τόνωσης, αρνητικά πραγματικά επιτόκια και «ποσοτική χαλάρωση», οδηγώντας σε τεχνητές ανθήσεις και αναπόφευκτες υφέσεις. Η αυστριακή θεωρία του επιχειρηματικού κύκλου το εξηγεί αυτό με σαφήνεια: Η πιστωτική επέκταση διαστρεβλώνει τα σήματα που εκπέμπουν οι τιμές, επενδύει εσφαλμένα τα κεφάλαια και τελικά επιβάλλει επώδυνες διορθώσεις.
Κι όμως, αυτό το μοτίβο αντιμετωπίζεται σαν κάτι φυσιολογικό — ή, ακόμα χειρότερα, σαν ένα αναγκαίο κακό της «σύγχρονης» νομισματικής διαχείρισης.
Γιατί μόνο οι Αυστριακοί μπορούν να το διορθώσουν
Η λύση δεν είναι οι τεχνοκρατικές τροποποιήσεις ή κάποιοι καλύτεροι κεντρικοί σχεδιαστές. Η λύση είναι η επιστροφή στο υγιές χρήμα — και μόνο η αυστριακή οικονομολογία παρέχει το φιλοσοφικό και πρακτικό πλαίσιο για το πώς να φτάσουμε εκεί.
Το υγιές χρήμα είναι:
Βασισμένο στην αγορά, όχι επιβαλλόμενο από την κυβέρνηση·
Πεπερασμένο και ανθεκτικό στη χειραγώγηση, όπως ο χρυσός ή το Bitcoin.
Αποδεκτό οικειοθελώς, όχι μέσω νόμων περί νόμιμου χρήματος ή καταναγκαστικής φορολογίας
Ο χρυσός και το ασήμι έπαιζαν αυτόν τον ρόλο για αιώνες. Η προσφορά τους αυξάνεται αργά και δεν μπορούν να τυπωθούν κατά βούληση, λειτουργώντας ως φυσική τροχοπέδη στις δαπάνες και τον πληθωρισμό. Σήμερα, το Bitcoin προσφέρει μια ψηφιακή εκδοχή αυτής της αρχής - μια σταθερή προσφορά, ένα αποκεντρωμένο δίκτυο και μια αντίσταση στην κατάσχεση ή τη λογοκρισία.
Σε αντίθεση με το fiat νόμισμα, δεν μπορείτε να δημιουργήσετε περισσότερα Bitcoin μέσω «ποσοτικής χαλάρωσης». Αυτό και μόνο το καθιστά έναν ριζικό έλεγχο της πολιτικής εξουσίας.
Το σχέδιο: Μια μετάβαση σε χρήμα της ελεύθερης αγοράς με τον τρόπο του Ron Paul
Οι επικριτές συχνά λένε ότι η επιστροφή στον χρυσό ή στο σκληρό χρήμα θα δημιουργούσε χάος. Ωστόσο, ορισμένοι Αυστριακοί προτείνουν μια σταδιακή, εθελούσια μετάβαση, που θα επιτρέπει την ανάδυση παράλληλων συστημάτων χωρίς άμεση διακοπή. Δείτε πώς θα μπορούσε να λειτουργήσει:
Φάση 1 : Παράλληλα Νομίσματα & Ελευθερία Νόμιμου Χρήματος (0-2 έτη)
Στόχος: Να τερματιστεί το μονοπώλιο της κεντρικής τράπεζας, επιτρέποντας στους ανθρώπους να επιλέγουν τα χρήματά τους.
Νομιμοποίηση του ανταγωνισμού στο νόμισμα·
Κατάργηση των νόμων περί νόμιμου χρήματος που επιβάλλουν την αποδοχή του δολαρίου·
Να επιτρέπεται η έκφραση χρεών, μισθών και συμβάσεων σε οποιοδήποτε νόμισμα—χρυσό, ασήμι, Bitcoin κ.λπ.
Τέλος στους φόρους στα χρηματικά μέταλλα και τα κρυπτονομίσματα.
Κατάργηση των φόρων κεφαλαιακών κερδών και των φόρων πωλήσεων σε χρυσό, ασήμι και κρυπτονομίσματα.
Αντιμετωπίστε τα ως χρήματα, όχι ως κερδοσκοπικά περιουσιακά στοιχεία.
Έλεγχος στα αποθέματα χρυσού της Κεντρικής Τράπεζας και του Υπουργείου Οικονομικών […].
Φάση 2 : Σταδιακή Εξαγορά & Υποστήριξη (2-5 χρόνια)
Στόχος: Μετατόπιση της εμπιστοσύνης από τα νόμιμα περιουσιακά στοιχεία σε πραγματικά, εξαγοράσιμα περιουσιακά στοιχεία:
Εισαγωγή εξαγοράσιμων ομολόγων του Δημοσίου·
Έκδοση αμερικανικών χαρτονομισμάτων που μπορούν να εξαργυρωθούν με χρυσό ή ασήμι, ξεκινώντας από μικρά ποσά (π.χ., υποστήριξη 10-20%).
Αφήστε το κοινό να ανταλλάξει fiat με εξαργυρώσιμα γραμμάτια καθώς οικοδομείται η εμπιστοσύνη.
Πάγωμα οποιασδήποτε νέας fiat επέκτασης.
Να σταματήσει κάθε νέα δημιουργία χρήματος από την Κεντρική Τράπεζα.
Επιτρέπονται μόνο οι ανταλλαγές νομισμάτων για εξαγοράσιμα ομόλογα ή εναλλακτικές λύσεις που βασίζονται στην αγορά.
Ενθάρρυνση ιδιωτικών νομισματοκοπείων και τραπεζών·
Νομιμοποίηση των τραπεζικών συναλλαγών πλήρους αποθεματικού και της ιδιωτικής έκδοσης ψηφιακών tokens με εγγύηση χρυσού/αργύρου·
Αφήστε τον ανταγωνισμό να καθορίσει τις πιο αξιόπιστες μορφές χρήματος.
Φάση 3 : Πλήρως ελεύθερη αγορά χρήματος (5-10 έτη).
Στόχος : Η πλήρης αντικατάσταση του fiat χρήματος.
Τερματισμός των νομισματικών εξουσιών της κεντρικής τράπεζας.
Η κεντρική τράπεζα μπορεί να παραμείνει ως υπηρεσία συμψηφισμού διατραπεζικών λογαριασμών, αλλά δεν μπορεί πλέον να δημιουργεί χρήμα.
Τα επιτόκια καθορίζονται αποκλειστικά από την αγορά.
Σταδιακή κατάργηση των fiat νομισμάτων.
Σταδιακή μετατροπή του fiat νομίσματος σε εναλλακτικές λύσεις που έχει επιλέξει η αγορά.
Επιτρέψτε στους μισθούς, τις αποταμιεύσεις και τις συμβάσεις να προσαρμόζονται με την πάροδο του χρόνου.
Αφήστε τα χρήματα να ανταγωνίζονται μεταξύ τους ελεύθερα.
Δεν θα υπάρχουν σταθερές αναλογίες χρυσού/αργύρου/Bitcoin.
Αφήστε την αγορά να αποφασίσει τη σχετική αξία και τη χρήση τους.
Συμπέρασμα: Πραγματικότητα ή κενές υποσχέσεις;
Η απόφαση του Νίξον το 1971 δεν έκλεισε απλώς ένα παράθυρο για τον χρυσό — άνοιξε την πόρτα σε ένα μέλλον με fiat αέναο πληθωρισμό, φούσκες περιουσιακών στοιχείων, ηθικό κίνδυνο και χρόνια οικονομική δυσλειτουργία. Η Αυστριακή Σχολή το προέβλεψε και εξήγησε τις συνέπειες. Η αυστριακή οικονομική επιστήμη εξακολουθεί να προσφέρει τον πιο σαφή οδικό χάρτη για την επίλυση του χάους.
Το υγιές χρήμα δεν είναι ένα νοσταλγικό κειμήλιο - είναι μια άμυνα ενάντια στην τυραννία, το χρέος και την παρακμή. Είτε μέσω χρυσού και αργύρου είτε μέσω Bitcoin, πρέπει να επιστρέψουμε το χρήμα στην αγορά, όχι στο κράτος. Εντέλει, το χρήμα είτε υποστηρίζεται από την πραγματικότητα, είτε υποστηρίζεται από τις πολιτικές υποσχέσεις. Και οι πολιτικές υποσχέσεις πάντα αθετούνται.
