Η ξεχωριστή μοχθηρία της αριστεράς
Η ιδέα ότι η δεξιά κι η αριστερά είναι εξίσου απαίσιες, ή ότι συνιστούν συγκρίσιμες απειλές για την ελευθερία, είναι αφελής και καταστροφική.
Ετικέτες: Σοσιαλισμός, Ιστορία, Φιλοσοφία και Μεθοδολογία, Πολιτική Θεωρία
Άρθρο του ιδρυτή του Mises Institute, Λούελιν Ρόκγουελ, δημοσιευμένο στις 12/9/2025. Μπορείτε να ακούσετε αυτό το κείμενο μέσω της εφαρμογής του Substack για κινητά.
[Αρχική δημοσίευση: 18 Ιουλίου 2016.]
Είναι άραγε υπερβολικό να πούμε ότι, από τη Γαλλική Επανάσταση και μετά, η αριστερά υπήρξε η πηγή σχεδόν όλων των πολιτικών δεινών, και συνεχίζει να είναι μέχρι τις μέρες μας;
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι μεγάλη σκληρότητα και βία μπορούν να ασκηθούν -και έχουν ασκηθεί- στο όνομα της διατήρησης της εκάστοτε τάξης πραγμάτων.
Όμως όταν συγκρίνουμε ακόμη και τα χειρότερα ανοσιουργήματα του πιο μακρινού παρελθόντος με τις αριστερές ολοκληρωτικές επαναστάσεις και τους ολοκληρωτικούς της πολέμους του εικοστού αιώνα, αποτελούν σε γενικές γραμμές ένα μέτριο επεισόδιο. Ολόκληρη η ιστορία της Ιεράς Εξέτασης, είπε ο Joe Sobran, μόλις που φτάνει στο επίπεδο αυτού που πέτυχαν οι κομμουνιστές σε ένα καλό απόγευμα.
Η Γαλλική Επανάσταση, και ιδιαίτερα η ριζοσπαστική της φάση, ήταν η κλασική εκδήλωση του σύγχρονου αριστερισμού και χρησίμευσε ως μοντέλο για ακόμη πιο ριζοσπαστικές επαναστάσεις σε όλο τον κόσμο περισσότερο από έναν αιώνα αργότερα.
Καθώς προχωρούσε η επανάσταση, οι στόχοι της γίνονταν πιο φιλόδοξοι, με τους πιο ένθερμους οπαδούς της να μην απαιτούν τίποτα λιγότερο από τον ολοκληρωτικό μετασχηματισμό της κοινωνίας.
Στη θέση των διαφόρων εθίμων και των καθιερωμένων τρόπων ζωής μιας Γαλλίας με πάνω από μια χιλιετία ιστορία πίσω της, οι ριζοσπαστικοί επαναστάτες εισήγαγαν μια «ορθολογική» εναλλακτική λύση που είχαν μαγειρέψει στο κεφάλι τους, και με όλη τη ζέση ενός ψυχιατρείου.
Οι δρόμοι που είχαν ονόματα αγίων πήραν νέα ονόματα και τα αγάλματα των αγίων στην πραγματικότητα μπήκαν στην γκιλοτίνα. (Αυτοί οι άνθρωποι που αποκεφάλιζαν τα αγάλματα στην γκιλοτίνα ήταν οι ορθολογικοί, καταλαβαίνετε.) Το ίδιο το ημερολόγιο, γεμάτο με θρησκευτικές γιορτές, αντικαταστάθηκε από ένα πιο «ορθολογικό» ημερολόγιο με 30 ημέρες ανά μήνα, χωρισμένες σε τρεις δεκαήμερες εβδομάδες, καταργώντας έτσι την Κυριακή. Οι υπόλοιπες πέντε ημέρες του έτους ήταν αφιερωμένες σε κοσμικές εορτές: εορτασμούς της εργασίας, της γνώμης, της ιδιοφυΐας, της αρετής και των ανταμοιβών.
Οι τιμωρίες για αποκλίσεις από τη νέα κοσμοθεωρία ήταν τόσο αυστηρές, όσο έχουμε συνηθίσει να περιμένουμε από την αριστερά. Οι άνθρωποι καταδικάζονταν σε θάνατο επειδή είχαν στην κατοχή τους ένα Ροζάριο, επειδή έδωσαν στέγη σε έναν κληρικό, ή επειδή δεν δέχονταν να αποκηρύξουν το ιερατείο.
Είμαστε αρκετά εξοικειωμένοι με τη γκιλοτίνα, αλλά οι επαναστάτες επινόησαν και άλλες μορφές εκτέλεσης, όπως τους Πνιγμούς στη Νάντη, σχεδιασμένες να ταπεινώσουν και να τρομοκρατήσουν τα θύματά τους.
Δεδομένου ότι η αριστερά ανέκαθεν επιδιώκει τον πλήρη μετασχηματισμό της κοινωνίας, και δεδομένου ότι μια τέτοια ολοκληρωτική αλλαγή είναι αναπόφευκτο να συναντήσει την αντίσταση των απλών ανθρώπων που δεν επιθυμούν την ανατροπή των συνηθειών και των προτύπων της ζωής τους, δεν πρέπει να μας εκπλήσσει το γεγονός ότι η μαζική τρομοκρατία έχει γίνει το αγαπημένο της όπλο. Ο λαός πρέπει να είναι τρομοκρατημένος μέχρι υποταγής, και τόσο συντετριμμένος και αποθαρρυμένος που η αντίσταση να μοιάζει αδύνατη.
Ομοίως, δεν είναι περίεργο που η αριστερά χρειάζεται το ολοκληρωτικό κράτος. Αντί για τις φυσικές ομαδοποιήσεις και συμμαχίες, απαιτεί την αντικατάστασή τους από τεχνητές κατασκευές. Αντί για το σαφές και συγκεκριμένο, τις «μικρές διμοιρίες» του (συντηρητικού στοχαστή) Μπερκ που αναδύονται οργανικά, επιβάλλει απομακρυσμένα και τεχνητά υποκατάστατα που προκύπτουν από τα κεφάλια των διανοουμένων. Προτιμά την απομακρυσμένη κεντρική κυβέρνηση από την τοπική γειτονιά, τον πρόεδρο του σχολικού συμβουλίου από τον αρχηγό του νοικοκυριού.
Έτσι, η δημιουργία των departments (διαμερισμάτων), πλήρως υποταγμένων στο Παρίσι, κατά τη διάρκεια της Γαλλικής Επανάστασης ήταν μια κλασική αριστερή κίνηση. Αλλά το ίδιο ίσχυε και για τα ολοκληρωτικά υπερκράτη του εικοστού αιώνα, τα οποία απαιτούσαν τη μεταφορά της αφοσίωσης των ανθρώπων από τις μικρότερες ενώσεις που κάποτε καθόριζαν τη ζωή τους, σε μια ολοκαίνουργια κεντρική αρχή που είχε αναπτυχθεί από το πουθενά.
Η δεξιά (με την αυθεντική της έννοια), εν τω μεταξύ, σύμφωνα με τον μεγάλο κλασικό φιλελεύθερο Έρικ φον Κούνελτ-Λέντιν, «αντιπροσωπεύει ελεύθερες, οργανικά αναπτυγμένες μορφές ζωής».
Η δεξιά αντιπροσωπεύει την ελευθερία, μια ελεύθερη, χωρίς προκαταλήψεις μορφή σκέψης· μια ετοιμότητα διατήρησης των παραδοσιακών αξιών (υπό την προϋπόθεση ότι είναι αληθινές αξίες)· μια ισορροπημένη άποψη για τη φύση του ανθρώπου, που δεν βλέπει σε αυτόν ούτε ένα θηρίο ούτε έναν άγγελο, επιμένοντας στη μοναδικότητα των ανθρώπων που δεν μπορούν να μετατραπούν, ή να αντιμετωπιστούν ως απλοί αριθμοί ή κρυπτογραφήματα. Η αριστερά είναι η υπέρμαχος των αντίθετων αρχών· είναι ο εχθρός της ποικιλομορφίας και ο φανατικός υποστηρικτής της ταυτότητας. Η ομοιομορφία τονίζεται σε όλες τις αριστερές ουτοπίες, στους παραδείσους όπου όλοι είναι ίδιοι, ο φθόνος έχει πεθάνει και ο εχθρός είναι είτε νεκρός, είτε ζει έξω από τις πύλες, είτε είναι εντελώς ταπεινωμένος. Ο αριστερισμός απεχθάνεται τις διαφορές, τις αποκλίσεις, τις διαστρωματώσεις. [...] Η λέξη «ένα» είναι το σύμβολό του: μία γλώσσα, μία φυλή, μία τάξη, μία ιδεολογία, μία τελετουργία, ένας τύπος σχολείου, ένας νόμος για όλους, μία σημαία, ένα οικόσημο, ένα συγκεντρωτικό παγκόσμιο κράτος.
Είναι η περιγραφή του Kuehnelt-Leddihn εν μέρει ξεπερασμένη; Εντέλει, ποιος διαφημίζει περισσότερο την αφοσίωσή του στην «ποικιλομορφία» από ο,τι η αριστερά; Ωστόσο η εκδοχή της αριστερής ποικιλομορφίας ισοδυναμεί με μια ομοιομορφία ενός ιδιαίτερα ύπουλου είδους. Κανείς δεν μπορεί να έχει διαφωνούσα άποψη σχετικά με το πόσο επιθυμητή είναι η ίδια η «ποικιλομορφία», φυσικά, και το «ποικιλόμορφο» πανεπιστημιακό της προσωπικό επιλέγεται όχι για την ποικιλομορφία των απόψεών του, αλλά ακριβώς για την θλιβερή του ομοιομορφία: αριστεροί-προοδευτικοί όλων των σχημάτων και μεγεθών. Επιπλέον, απαιτώντας «ποικιλομορφία» και αναλογική εκπροσώπηση σε όσο το δυνατόν περισσότερα ιδρύματα, η αριστερά στοχεύει να κάνει όλη την Αμερική ακριβώς πανομοιότυπη.
Οι αριστεροί εδώ και καιρό εμπλέκονται σε μια επιχείρηση παραπλάνησης. Πρώτα, είπαν ότι δεν ήθελαν τίποτα άλλο παρά την ελευθερία για όλους. Ο φιλελευθερισμός τους υποτίθεται ότι ήταν ουδέτερος μεταξύ των ανταγωνιστικών κοσμοθεωριών, επιδιώκοντας μόνο μια ανοιχτή αγορά ιδεών στην οποία οι λογικοί άνθρωποι θα μπορούσαν να συζητήσουν σημαντικά ζητήματα. Δεν στόχευε να επιβάλει κάποιο συγκεκριμένο όραμα για το τι είναι καλό.
Αυτός ο ισχυρισμός καταρρίφθηκε αρκετά γρήγορα, όταν έγινε προφανής η κεντρική θέση της κρατικής εκπαίδευσης στο αριστερό-προοδευτικό πρόγραμμα. Η προοδευτική εκπαίδευση ειδικότερα, στόχευε στην απελευθέρωση των παιδιών από τις δεισιδαιμονίες ανταγωνιστικών κέντρων εξουσίας (γονείς, εκκλησία ή τοπική αυτοδιοίκηση, μεταξύ άλλων) και στη μεταφορά της υποταγής τους στο κεντρικό κράτος.
Φυσικά, η αριστερή λαχτάρα για ισότητα και ομοιομορφία έπαιξε επίσης ρόλο. Υπάρχει η ιστορία του Γάλλου Υπουργού Παιδείας, ο οποίος, κοιτάζοντας το ρολόι του, λέει σε έναν καλεσμένο: «Αυτή τη στιγμή σε 5.431 δημόσια δημοτικά σχολεία, γράφουν μια έκθεση για τις χαρές του χειμώνα».
Όπως το έθεσε ο Kuehnelt-Leddihn:
Εκκλησιαστικά σχολεία, ενοριακά σχολεία, ιδιωτικά σχολεία, κατ’ οίκον δάσκαλοι, τίποτα εξ αυτών δεν συνάδει με τα αριστερά αισθήματα. Οι λόγοι είναι πολλοί. Δεν εμπλέκεται μόνο η απόλαυση του κρατισμού, αλλά και η ιδέα της ομοιομορφίας και της ισότητας - η ιδέα ότι οι κοινωνικές διαφορές στην εκπαίδευση πρέπει να εξαλειφθούν και να δοθεί σε όλους τους μαθητές η ευκαιρία να αποκτήσουν τις ίδιες γνώσεις, το ίδιο είδος πληροφοριών, με τον ίδιο τρόπο και στον ίδιο βαθμό. Αυτό θα πρέπει να τους επιτρέψει να σκέφτονται με πανομοιότυπο, ή τουλάχιστον με παρόμοιο, τρόπο.
Με την πάροδο του χρόνου, οι αριστεροί-προοδευτικοί μπαίνουν όλο και λιγότερο στον κόπο να προσποιούνται ότι είναι ουδέτεροι μεταξύ των ανταγωνιστικών κοινωνικών οραμάτων. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο οι συντηρητικοί που κατηγορούν την αριστερά για ηθικό σχετικισμό κάνουν τόσο λάθος. Μακράν του να είναι σχετικιστική, η αριστερά είναι απολυταρχική στις απαιτήσεις της για συμμόρφωση με αυστηρούς ηθικούς κώδικες.
Για παράδειγμα, όταν ανακηρύσσει τα «τρανς» άτομα ως τη νέα καταπιεσμένη τάξη, όλοι πρέπει να σταθούν προσοχή και να χαιρετήσουν. Οι αριστεροί-προοδευτικοί δεν ισχυρίζονται ότι η υποστήριξη των τρανς ατόμων μπορεί να είναι καλή ιδέα για ορισμένους ανθρώπους αλλά κακή για κάποιους άλλους. Αυτό θα το έλεγαν αν ήταν ηθικοί σχετικιστές. Αλλά δεν είναι, άρα δεν το λένε.
Και δεν είναι απλώς ότι η διαφωνία δεν γίνεται ανεκτή. Η διαφωνία δεν μπορεί καν να αναγνωριστεί. Αυτό που συμβαίνει δεν είναι ότι γίνεται μια συζήτηση με τον…παραβάτη, μέχρι να επιτευχθεί μια ικανοποιητική λύση. Αντιθέτως, αποβάλλεται από την πολιτισμένη κοινωνία χωρίς πολλά πολλά. Δεν μπορεί να υπάρξει γνώμη πέρα από αυτήν που έχει αποφασίσει η αριστερά.
Τώρα είναι αλήθεια: η αριστερά μας υπενθυμίζει συνεχώς τους …ανεκτικούς, μη επικριτικούς millennials, από τους οποίους αυτός ο κόσμος της πανταχού παρούσας μισαλλοδοξίας μπορεί να διδαχθεί τόσα πολλά. Κάνω λοιπόν λάθος που λέω ότι η αριστερά, και ιδιαίτερα η νεότερη αριστερά, είναι μισαλλόδοξη;
Στην πραγματικότητα, είμαστε μάρτυρες της λιγότερο ανεκτικής γενιάς στην πρόσφατη ιστορία. Η April Kelly-Woessner, πολιτική επιστήμονας στο Elizabethtown College, η οποία έχει ερευνήσει τις απόψεις των millennials, κατέληξε σε ορισμένα αποκαλυπτικά ευρήματα. Αν βασίσουμε το πόσο ανεκτικό είναι ένα άτομο στο πώς φέρεται προς όσους διαφωνεί — ένα προφανώς λογικό κριτήριο — οι millennials έχουν πολύ κακή απόδοση.
Ναι, οι millennials τρέφουν μεγάλη συμπάθεια για τις επίσημες ομάδες θυμάτων, των οποίων οι ...δίκαιοι σκοποί παρελαύνουν μπροστά τους στο σχολείο και στις ταινίες. Αυτό δεν είναι επίτευγμα, αφού οι millennials συμφωνούν με αυτούς τους ανθρώπους. Αλλά πώς αντιμετωπίζουν και εκλαμβάνουν εκείνους με τους οποίους διαφωνούν; Μια απροκατάληπτη ματιά στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ή στα ξεσπάσματα των αριστερών στις πανεπιστημιουπόλεις αποκαλύπτει την απάντηση.
Παρεμπιπτόντως, ποιος ήταν ο τελευταίος αριστερός ομιλητής που οι πραγματικοί φιλελεύθεροι φίμωσαν με τις φωνές τους σε μια πανεπιστημιούπολη;
Απάντηση: κανείς, επειδή αυτό δεν συμβαίνει ποτέ. Αν είχε συμβεί, μπορείτε να είστε βέβαιοι ότι θα το ακούγαμε διαρκώς μέχρι το τέλος του κόσμου.
Από την άλλη πλευρά, οι αριστεροί που τρομοκρατούν τους ιδεολογικούς τους αντιπάλους απλώς είναι πιστοί στην εντολή του Χέρμπερτ Μαρκούζε, του αριστερού της δεκαετίας του 1960 που υποστήριζε ότι η ελευθερία του λόγου έπρεπε να περιοριστεί στην περίπτωση των αντιπροοδευτικών κινημάτων:
Τέτοιες διακρίσεις θα εφαρμόζονταν επίσης σε κινήματα που αντιτίθενται στην επέκταση της κοινωνικής νομοθεσίας στους φτωχούς, τους αδύναμους, τους ανάπηρους. Σε αντίθεση με τις σφοδρές καταγγελίες ότι μια τέτοια πολιτική θα καταργούσε την ιερή φιλελεύθερη αρχή της ισότητας για την «άλλη πλευρά», υποστηρίζω ότι υπάρχουν ζητήματα όπου είτε δεν υπάρχει «άλλη πλευρά» με την τυπική έννοια, είτε όπου «η άλλη πλευρά» είναι αποδεδειγμένα «οπισθοδρομική» και εμποδίζει την πιθανή βελτίωση της ανθρώπινης κατάστασης. Η ανοχή της προπαγάνδας υπέρ της απανθρωπιάς ακυρώνει τους στόχους όχι μόνο του φιλελευθερισμού αλλά και κάθε προοδευτικής πολιτικής φιλοσοφίας.
Ακόμα και πολλά από αυτά που σήμερα θεωρούνται συντηρητισμός είναι μολυσμένα από την αριστερά. Αυτό ισχύει σίγουρα και για τους νεοσυντηρητικούς: Μπορείτε άραγε να φανταστείτε τον Έντμουντ Μπερκ, την πηγή του σύγχρονου συντηρητισμού, να υποστηρίζει την ιδέα της στρατιωτικής βίας για την εξάπλωση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων σε όλο τον κόσμο;
Μιλήστε με νεοσυντηρητικούς για αποκέντρωση, απόσχιση, ακύρωση, και θα λάβετε ακριβώς τις ίδιες αριστερές απαντήσεις που θα ακούγατε στο MSNBC (αριστερόστροφο κανάλι).
Τώρα μπορώ να φανταστώ την ακόλουθη αντίρρηση σε όσα είπα: ό,τι και να πούμε για τα εγκλήματα και τις φρικαλεότητες της αριστεράς, δεν μπορούμε να παραβλέψουμε τον ολοκληρωτισμό της δεξιάς, που εκδηλώθηκε με τον πιο εντυπωσιακό τρόπο στη ναζιστική Γερμανία.
Στην πραγματικότητα όμως, οι Ναζί ήταν ένα αριστερό κόμμα. Το Γερμανικό Εργατικό Κόμμα στην Αυστρία, ο πρόδρομος των Ναζί, διακήρυξε το 1904: «Είμαστε ένα εθνικιστικό κόμμα που αγαπά την ελευθερία, το οποίο αγωνίζεται δυναμικά ενάντια στις αντιδραστικές τάσεις καθώς και στα φεουδαρχικά, κληρικά ή καπιταλιστικά προνόμια και σε όλες τις ξένες επιρροές».
Όταν το κόμμα έγινε το Εθνικοσοσιαλιστικό Γερμανικό Εργατικό Κόμμα ή οι Ναζί, το πρόγραμμά του περιελάμβανε τα εξής:
Το Εθνικοσοσιαλιστικό Γερμανικό Εργατικό Κόμμα δεν είναι εργατικό κόμμα με τη στενή έννοια του όρου: Εκπροσωπεί τα συμφέροντα όλων των έντιμα δημιουργικών εργαζομένων. Είναι ένα κόμμα που αγαπά την ελευθερία και είναι αυστηρά εθνικιστικό και γι' αυτό αγωνίζεται ενάντια σε όλες τις αντιδραστικές τάσεις, ενάντια στα εκκλησιαστικά, αριστοκρατικά και καπιταλιστικά προνόμια και σε κάθε ξένη επιρροή, αλλά πάνω απ' όλα ενάντια στην ακαταμάχητη επιρροή της εβραιο-εμπορικής νοοτροπίας σε όλους τους τομείς της δημόσιας ζωής...
Απαιτεί τη συγχώνευση όλων των περιοχών της Ευρώπης που κατοικούνται από Γερμανούς σε ένα δημοκρατικό, κοινωνικά σκεπτόμενο Γερμανικό Ράιχ. ...
Απαιτεί δημοψηφίσματα για όλους τους βασικούς νόμους στο Ράιχ, τα κρατίδια και τις επαρχίες. ...
Απαιτεί την κατάργηση της κυριαρχίας των Εβραίων τραπεζιτών πάνω στην επιχειρηματική ζωή και τη δημιουργία εθνικών λαϊκών τραπεζών με δημοκρατική διοίκηση.
Αυτό το πρόγραμμα, έγραψε ο Kuehnelt-Leddihn, «αποπνέει το πνεύμα της ισοπέδωσης του αριστερισμού: ήταν δημοκρατικό· ήταν κατά των Αψβούργων (απαίτησε την καταστροφή της μοναρχίας του Δούναβη υπέρ του πανγερμανικού προγράμματος)· ήταν εναντίον όλων των αντιδημοφιλών μειονοτήτων, μια στάση που αποτελεί τον μαγνητισμό όλων των αριστερών ιδεολογιών».
Η αριστερή εμμονή με την «ισότητα» και την ισοπέδωση σημαίνει ότι το κράτος πρέπει να εμπλακεί στην απασχόληση, τα οικονομικά, την εκπαίδευση, τους ιδιωτικούς συλλόγους - σχεδόν σε κάθε πτυχή της κοινωνίας των πολιτών. Στο όνομα της ποικιλομορφίας, κάθε θεσμός αναγκάζεται να μοιάζει ακριβώς με όλους τους άλλους.
Η αριστερά δεν μπορεί ποτέ να ικανοποιηθεί, επειδή το πιστεύω της είναι μια διαρκής επανάσταση στην υπηρεσία ανέφικτων σκοπών όπως η «ισότητα». Άνθρωποι με διαφορετικές δεξιότητες και χαρίσματα θα αποκομίσουν διαφορετικές ανταμοιβές, πράγμα που σημαίνει μια συνεχή παρέμβαση στην κοινωνία των πολιτών. Επιπλέον, η ισότητα εξαφανίζεται τη στιγμή που οι άνθρωποι αρχίζουν να ανταλλάσσουν ελεύθερα χρήματα για τα αγαθά που επιθυμούν, οπότε και πάλι: το κράτος πρέπει να εμπλέκεται σε όλα, ανά πάσα στιγμή.
Επιπλέον, κάθε γενιά αριστερών υπονομεύει και χλευάζει ό,τι η προηγούμενη θεωρούσε δεδομένο. Η επανάσταση συνεχίζεται.
Ο αριστερισμός είναι, εν ολίγοις, μια συνταγή για διαρκή επανάσταση, και μάλιστα σαφώς αντι-φιλελεύθερου είδους. Όχι απλώς αντι-φιλελεύθερος. Αντι-ανθρώπινος.
Κι όμως όλο το μίσος αυτές τις μέρες στρέφεται κατά της δεξιάς.
Βεβαίως, οι Φιλελεύθεροι δεν είμαστε απόλυτα ικανοποιημένοι ούτε με την αριστερά ούτε με τη δεξιά, όπως τις αντιλαμβανόμαστε παραδοσιακά. Αλλά η ιδέα ότι και οι δύο πλευρές είναι εξίσου απαίσιες, ή ότι συνιστούν συγκρίσιμες απειλές για την ελευθερία, είναι μια πλανεμένη και καταστροφική ανοησία.
