Διασφαλίζονται τα ιδιοκτησιακά δικαιώματα χωρίς κράτος;
Όχι μόνο θα μπορούσε η αγορά να παρέχει αυτές τις υπηρεσίες, αλλά θα το έκανε πολύ πιο αποτελεσματικά και δίκαια, σε σύγκριση με το σύστημα που έχουμε τώρα.
Ετικέτες: Αναρχοκαπιταλισμός, Ιδιοκτησιακά δικαιώματα, Νομικό σύστημα, Ιστορία
Άρθρο του Τζορτζ Φορντ Σμιθ, δημοσιευμένο στις 20/5/2024 από το Mises Institute.
Μπορείτε να ακούσετε αυτό το άρθρο, όπως και δεκάδες προηγούμενα, μέσω της εφαρμογής του Substack για κινητά.
Νομίζετε ότι είστε ο νόμιμος ιδιοκτήτης της κατοικίας σας μέχρι να επιστρέψετε από τις διακοπές και να διαπιστώσετε ότι έχουν εγκατασταθεί καταληψίες. Να καλέσετε την αστυνομία και να τους απομακρύνετε; Ίσως χρειαστεί να καλέσετε μια ιδιωτική υπηρεσία όπως το Squatterhunters.com.
Οι πολίτες έχουν χάσει εδώ και πολύ καιρό τα ιδιοκτησιακά τους δικαιώματα επί του εισοδήματός τους, επί της αγοραστικής δύναμης των χρημάτων τους, επί των αποταμιεύσεών τους και επί της ζωής τους. Δεν υπάρχει άραγε τρόπος να προστατεύσουν οι άνθρωποι αυτό που είναι νόμιμο δικό τους;
Ευτυχώς, τόσο η εμπειρία όσο και η θεωρία μας λένε ότι υπάρχει: Η κλασική μελέτη των Terry L. Anderson και PJ Hill, «Ένα αμερικανικό πείραμα στον αναρχοκαπιταλισμό: Η όχι και τόσο άγρια Δύση» και το «Θεωρία του Χάους» του Robert P. Murphy.
Χάρη στο Χόλιγουντ και την λαϊκή λογοτεχνία, η αμερικανική Δύση [1830-1900] συχνά παρουσιάζεται σαν βίαιη και άνομη. Εφόσον είχατε ένα γρήγορο όπλο και ήσασταν πρόθυμοι να το χρησιμοποιήσετε, θα μπορούσατε να την γλιτώσετε έχοντας διαπράξει οτιδήποτε. Ο λόγος: Το ανίσχυρο ή το ανύπαρκτο κράτος.
Στην αναζήτηση της βιβλιογραφίας τους, ωστόσο, ο Άντερσον και ο Χιλ βρήκαν άφθονα στοιχεία για το αντίθετο. Για παράδειγμα, ο W. Eugene Hollon στο Frontier Violence: Another Look διαπίστωσε ότι «τα δυτικά σύνορα ήταν ένα πολύ πιο πολιτισμένο, πιο ειρηνικό και ασφαλέστερο μέρος από ό,τι είναι σήμερα η αμερικανική κοινωνία [στις αρχές της δεκαετίας του 1970]».
Ένας άλλος ερευνητής, ο Frank Prassel, που έγραφε στα μέσα της δεκαετίας του 1930, βρήκε ότι αν μπορεί να εξαχθεί κάποιο συμπέρασμα από τις στατιστικές για την εγκληματικότητα, θα πρέπει να είναι ότι αυτό το τελευταίο σύνορο [η Δύση] δεν άφησε καμία σημαντική κληρονομιά αδικημάτων κατά του ατόμου, σε σχέση με άλλα τμήματα της χώρας.
Στις αρχές της Δύσης οι άνθρωποι προστάτευαν την περιουσία και τη ζωή τους με ιδιωτικές υπηρεσίες. Είναι σημαντικό ότι αυτές οι υπηρεσίες κατανοούσαν πως η βία ήταν μια δαπανηρή μέθοδος επίλυσης διαφορών και συνήθως χρησιμοποιούσαν μεθόδους διευθέτησης με χαμηλότερο κόστος, όπως η διαμεσολάβηση και τα δικαστήρια. Ούτε υπήρχε μια κοινή άποψη περί δικαιοσύνης σε αυτές τις υπηρεσίες. Οι άνθρωποι είχαν διαφορετικές ιδέες για τους κανόνες που ήθελαν να ζήσουν και ήταν διατεθειμένοι να πληρώσουν. Ο ανταγωνισμός μεταξύ των υπηρεσιών παρείχε μια επιλογή.
Οι Άντερσον και Χιλ εξέτασαν τέσσερις θεσμούς στην πρώιμη Δύση που προσέγγιζαν τον αναρχοκαπιταλισμό, ένας εκ των οποίων ήταν οι αμαξοστοιχίες.
Οι αμαξοστοιχίες
Τα τρένα Conestoga που κυλούσαν προς τα δυτικά αναζητώντας χρυσό αποτελούν ίσως το καλύτερο παράδειγμα αναρχοκαπιταλισμού στα αμερικανικά σύνορα.
Συνειδητοποιώντας ότι θα περνούσαν πέρα από τα όρια του νόμου, οι σκαπανείς «δημιουργούσαν τον δικό τους μηχανισμό νομοθέτησης και επιβολής του νόμου πριν ξεκινήσουν». Σε πολλές περιπτώσεις δημιούργησαν συντάγματα παρόμοια με το Σύνταγμα των ΗΠΑ. Μόλις οι ταξιδιώτες βρίσκονταν εκτός της δικαιοδοσίας της ομοσπονδιακής κυβέρνησης, εξέλεγαν αξιωματούχους για να επιβάλουν τους κανόνες που ορίζονταν στο έγγραφο.
Τα συντάγματα περιελάμβαναν επίσης την επιλεξιμότητα για ψήφο και τους κανόνες λήψης αποφάσεων για τροποποίηση, την αποβολή ατόμων από την ομάδα και την διάλυση της εταιρείας.
Αυτό που έκανε αυτή τη ρύθμιση να λειτουργήσει, σύμφωνα με τους συγγραφείς, ήταν ο βαθύς σεβασμός των ιδιοκτησιών δικαιωμάτων. Ωστόσο, υπήρχε ελάχιστη αναφορά στα δικαιώματα ιδιοκτησίας στα συντάγματά τους. Το απαραβίαστο των ιδιοκτησιακών δικαιωμάτων ήταν τόσο βαθιά ριζωμένο, που οι σκαπανείς σπάνια κατέφευγαν στη βία ακόμα και όταν η πείνα ήταν επικείμενη.
Σίγουρα, η παροδική φύση αυτών των μετακινούμενων κοινοτήτων τις έκανε πιο προσαρμοστικές στον αναρχοκαπιταλισμό. Η ζήτηση για «δημόσια αγαθά» όπως δρόμοι ή σχολεία δεν εμφανίστηκε ποτέ, για παράδειγμα, αν και έπρεπε να προστατευτούν από τις επιθέσεις των Ινδιάνων χωρίς να βασίζονται στο κράτος. Ως επί το πλείστον, οι ρυθμίσεις τους λειτούργησαν. Οι άνθρωποι αγόραζαν προστασία και δικαιοσύνη, έβρισκαν ανταγωνισμό μεταξύ των παραγωγών κανόνων, και το αποτέλεσμα ήταν μια τακτοποιημένη κοινωνία, σε αντίθεση με αυτήν που γενικά συνδέεται με την αναρχία.
Η συνηγορία του Μέρφι υπέρ του αναρχοκαπιταλισμού
Στο βιβλίο Θεωρία του Χάους, ο Robert P. Murphy σκιαγραφεί τον τρόπο με τον οποίο οι δυνάμεις της αγοράς θα λειτουργούσαν για να υποστηρίξουν την ιδιωτική παραγωγή δικαιοσύνης και άμυνας – δύο τομείς που παραδοσιακά παραχωρούνται ως η μοναδική δικαιοδοσία του κράτους. Ο Murphy υποστηρίζει ότι όχι μόνο η αγορά θα μπορούσε να παρέχει αυτές τις υπηρεσίες, αλλά θα το έκανε πολύ πιο αποτελεσματικά και δίκαια, σε σύγκριση με το σύστημα που έχουμε τώρα.
Εδώ, θα δούμε μερικά βασικά σημεία που παραθέτει σχετικά με την παραγωγή της δικαιοσύνης στην ελεύθερη αγορά.
Όπως συνέβη με τους σκαπανείς στην Δύση και με την (διασυνδεδεμένη) υφήλιο σήμερα, δεν χρειάζεται κανένα σύνολο νόμων ή κανόνων που να δεσμεύουν τους πάντες. Οι άνθρωποι θα συνάπτουν εθελούσια συμβόλαια που θα διευκρινίζουν τους κανόνες με τους οποίους συμφωνούν να ζουν. «Όλες οι πτυχές των κοινωνικών συναναστροφών θα «ρυθμίζονταν» με οικειοθελείς συμβάσεις».
Ποιος θα έφτιαχνε τους κανόνες; Ιδιώτες νομικοί εμπειρογνώμονες, οι οποίοι θα συνέτασσαν νόμους υπό συνθήκες ανοιχτού ανταγωνισμού με τους ανταγωνιστές τους. Η αγορά ασχολείται με τη «δικαιοσύνη» όπως και με άλλες υπηρεσίες. Όπως σημειώνει ο Murphy,
Η φράση «η αγορά» είναι απλώς μια συντομογραφία για το σύνολο των οικονομικών αλληλεπιδράσεων των ελεύθερα ενεργών ατόμων. Το να επιτραπεί στην αγορά να θέτει νομικούς κανόνες σημαίνει στην πραγματικότητα ότι κανείς δεν θα χρησιμοποιεί την βία για να επιβάλει το δικό του όραμα σε όλους τους άλλους.
Σε μια προηγμένη αναρχοκαπιταλιστική κοινωνία, οι ασφαλιστικές εταιρείες θα έπαιζαν σημαντικό ρόλο. Οι άνθρωποι θα αγόραζαν ασφαλιστικά συμβόλαια, για παράδειγμα, ώστε να αποζημιώσουν τα θύματά τους εάν κρίνονταν ποτέ ένοχοι για κάποιο έγκλημα. Όπως κάνουν και τώρα, οι ασφαλιστικές εταιρείες θα προσλάμβαναν εμπειρογνώμονες για να καθορίσουν το ρίσκο της ασφάλισης ενός συγκεκριμένου ατόμου. Εάν ένα άτομο θεωρείτο πολύ μεγάλος κίνδυνος, θα μπορούσε να απορριφθεί, και αυτή θα ήταν μια πληροφορία που θα χρησιμοποιούσαν οι άλλοι για να αποφασίσουν εάν και πώς επιθυμούν να αλληλεπιδράσουν μαζί του.
Οι επικριτές λένε ότι αυτό μπορεί να λειτουργήσει για ειρηνικούς, λογικούς ανθρώπους, αλλά τι γίνεται με τους αδιόρθωτους κλέφτες και τους δολοφόνους με τσεκούρι; Πώς θα τους αντιμετώπιζε η αναρχία της αγοράς;
Ο Μέρφι μας υπενθυμίζει ότι «οπουδήποτε στέκεται κάποιος σε μια καθαρά φιλελεύθερη κοινωνία, θα βρίσκεται εντός της ιδιοκτησίας κάποιου». Αυτό επιτρέπει την χρήση βίας εναντίον εγκληματιών χωρίς να παραβιάζονται τα φυσικά τους δικαιώματα.
Θα έπαιρνε τον έλεγχο η μαφία;
Οι άνθρωποι που υποστηρίζουν το κράτος, επειδή πιστεύουν ότι το οργανωμένο έγκλημα θα έπαιρνε τον έλεγχο μιας αναρχοκαπιταλιστικής κοινωνίας, θα πρέπει να σκεφτούν ότι ζούμε ήδη υπό «την πιο «οργανωμένη» εγκληματική οργάνωση στην ανθρώπινη ιστορία». Όποια εγκλήματα κι αν έχει διαπράξει η Μαφία, δεν είναι τίποτα – τίποτα – σε σύγκριση με τους απροσμέτρητους θανάτους και τις καταστροφές που έχουν διαπράξει τα κράτη.
Πρέπει επίσης να αναλογιστούμε ότι η Μαφία αντλεί τη δύναμή της από το κράτος και όχι από την ελεύθερη αγορά.
Όλες οι επιχειρηματικές δραστηριότητες που παραδοσιακά συνδέονται με το οργανωμένο έγκλημα – τζόγος, πορνεία, τοκογλυφία, εμπόριο ναρκωτικών – απαγορεύονται ή ελέγχονται αυστηρά από το κράτος. Στην αναρχία της αγοράς, οι αληθινοί επαγγελματίες θα εκτόπιζαν τέτοιου είδους αδίστακτους ανταγωνιστές.
Εφαρμογές του αναρχοκαπιταλισμού
Ο Μέρφι αναλύει διάφορες εφαρμογές του αναρχοκαπιταλισμού στον σημερινό κόσμο, μία από τις οποίες είναι η ιατρική αδειοδότηση. Σχεδόν όλοι πιστεύουν ότι χωρίς κρατική ρύθμιση θα βρισκόμασταν όλοι στο έλεος των κακών:
Οι αδαείς καταναλωτές θα πήγαιναν σε όποιον νευροχειρουργό χρέωνε τη χαμηλότερη τιμή και θα σφαγιάζονταν στο χειρουργικό τραπέζι.
Επομένως, χρειαζόμαστε τη σιδηρά πυγμή του κράτους για να περιορίζει την είσοδο στο ιατρικό επάγγελμα.
Όμως αυτό είναι ένα σκέτο μύθευμα. Δεδομένου ότι η ζήτηση για ασφαλείς και αποτελεσματικές ιατρικές υπηρεσίες είναι πάγκοινη, η αγορά θα ανταποκρινόταν αναλόγως, με εθελούσιες οργανώσεις που θα επέτρεπαν μόνο ειδικευμένους γιατρούς στις τάξεις τους. Οι ασφαλιστικές εταιρείες, επίσης, θα αναλάμβαναν μόνο γιατρούς που θα πληρούσαν τα πρότυπά τους, καθώς σε διαφορετική περίπτωση θα έχαναν εκατομμύρια από αγωγές για αθέμιτες πρακτικές.
Όσον αφορά τη συνεχιζόμενη διαμάχη για τον έλεγχο των όπλων, ο Μέρφι βλέπει θεμιτά σημεία και στις δύο πλευρές του διαλόγου:
Σίγουρα δεν μπορούμε να εμπιστευτούμε το κράτος ότι θα μας προστατεύσει από τη στιγμή που θα μας αφοπλίσει. Όμως από την άλλη πλευρά, αισθάνομαι λίγο ανόητος αν υποστηρίξω ότι οι άνθρωποι θα πρέπει να μπορούν να αποθηκεύουν ατομικά όπλα στο υπόγειό τους.
Πώς μπορεί να το λύσει αυτό ο αναρχοκαπιταλισμός; Ας υποθέσουμε ότι ο Joe Smith θέλει μια ασφαλιστική εταιρεία να συμφωνήσει να καταβάλλει 10 εκατομμύρια δολάρια στον λογαριασμό οποιουδήποτε τύχει να σκοτώσει ο Smith. «Η εταιρεία θα ενδιαφερθεί πολύ να μάθει εάν ο Smith διατηρεί κυνηγετικά όπλα – πόσο μάλλον ατομικά όπλα – στο υπόγειό του». Με αυτόν τον τρόπο τα πραγματικά επικίνδυνα όπλα θα περιορίζονταν σε όσους επιθυμούν να πληρώσουν τα υψηλά ασφάλιστρα για την κατοχή τους.
Φτάνοντας από εδώ εκεί
Η δημιουργία μιας αναρχοκαπιταλιστικής κοινωνίας εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την ιστορία της κάθε περιοχής. Οι αναρχικοί της αγοράς της Βόρειας Κορέας, για παράδειγμα, ίσως χρειαστεί να χρησιμοποιήσουν βία για να περιορίσουν αυτό το βάναυσο καθεστώς, ενώ στις Ηνωμένες Πολιτείες, «μια σταδιακή και τακτική διάβρωση του κράτους είναι μια θαυμάσια πιθανότητα».
Το μόνο πράγμα που θα μοιράζονταν όλες αυτές οι επαναστάσεις είναι η δέσμευση της συντριπτικής πλειοψηφίας στον απόλυτο σεβασμό των ιδιοκτησιακών δικαιωμάτων.
Μπορούμε να βασιστούμε στις διαισθητικές έννοιες περί δικαιοσύνης, όπως ακριβώς οι νεοαφιχθέντες ανθρακωρύχοι στην Καλιφόρνια σεβάστηκαν τις αξιώσεις των παλαιότερων εποίκων. Για να πάρουμε ένα πιο σύγχρονο παράδειγμα, ακόμη και οι πιο ατίθασοι υπακούουν ασυνείδητα στους κανόνες σε έναν αγώνα μπάσκετ, παρά την έλλειψη διαιτητή.
Σύνοψη
Όσοι υπερασπίζονται το κράτος ως απαραίτητο για την προστασία των ιδιοκτησιακών δικαιωμάτων θα πρέπει να ανατρέξουν στο μάθημα της ιστορίας που διδάχθηκαν στο σχολείο. Όπως ολοκληρώνει το βιβλίο ο Μέρφι:
Ζητώ από τον αναγνώστη να αντισταθεί στον πειρασμό να απορρίψει τις ιδέες μου ως «μη λειτουργικές», χωρίς πρώτα να διευκρινίσει με ποια έννοια «λειτουργεί» το κρατικό νομικό σύστημα.
