Τι είναι ο αναρχοκαπιταλισμός;
Άρθρο του Jeffrey Tucker, που δημοσιεύτηκε στις 21/11/2023 από τους Epoch Times.
Ετικέτες: Αναρχοκαπιταλισμός
Υπάρχει κάθε λόγος να πιστεύουμε ότι ο Milei είναι μόνο η αρχή μιας νέας τάσης που θα μπορούσε να εξαπλωθεί σε όλο τον κόσμο. Ο κόσμος έχει βαρεθεί και είναι έτοιμος για μια ριζική ανακατεύθυνση. Κάτι πρέπει να γίνει για να σταματήσει η αδυσώπητη πορεία των τυραννικών δυνάμεων στις χώρες της δύσης.
Η εκλογική νίκη του Χαβιέρ Μιλέι στην Αργεντινή θέτει επικεφαλής του κράτους τον πρώτο αυτοαποκαλούμενο «αναρχοκαπιταλιστή» στη σύγχρονη ιστορία - ή πιθανώς τον πρώτο άνθρωπο που κέρδισε ποτέ εκλογές αυτού του επιπέδου, ο οποίος να ταυτίζεται μ’ αυτόν τον όρο.
Στο μεταξύ, πολλοί άνθρωποι με ρωτούν τι ακριβώς σημαίνει αυτός ο όρος. Ορίστε λοιπόν η ερμηνεία, όπως εγώ την καταλαβαίνω:
Κεντρικό στοιχείο της ιδέας του αναρχοκαπιταλισμού είναι ότι η κοινωνία δεν απαιτεί μια εδραιωμένη οντότητα νομιμοποιημένης βίας και καταναγκασμού -που ονομάζεται κράτος- ώστε να απολαμβάνει την επιβολή των δικαιωμάτων ιδιοκτησίας, των συμβάσεων, της άμυνας και της εμπορικής κοινωνίας γενικά. Η συγχώνευση των όρων αναρχισμός και καπιταλισμός δεν αποτελεί ένα σχέδιο για το κοινωνικό σύστημα, αλλά περισσότερο μια πρόβλεψη του τι θα συνέβαινε σε μια πολιτισμένη κοινότητα απουσία του κράτους.
Μύθος πρώτος: ο αναρχοκαπιταλισμός δεν είναι «δεξιός», σε αντίθεση με όσα διατείνονται οι New York Times, η Guardian και χίλιοι άλλοι. Η «δεξιά» στην Πρωσία ήταν υπέρ της ενότητας εκκλησίας, κράτους και επιχειρήσεων. Η «δεξιά» στη Γαλλία ήταν το ελέω Θεού δικαίωμα της μοναρχίας να κυβερνά. Η «δεξιά» στην Αμερική βρίσκεται παντού στην ιστορία των ΗΠΑ, αλλά σχεδόν ποτέ δεν συνάδει με την ελευθερία ως πρώτη αρχή της κοινωνικοπολιτικής ζωής. Η έννοια του «αναρχοκαπιταλισμού» είναι έξω από το δίπολο αριστερά-δεξιά.
Μύθος δεύτερος: το «αναρχο-» δεν έχει καμία σχέση με τους Antifa ή το χάος. Η χρήση του όρου αναρχισμός εδώ σημαίνει μόνο την κατάργηση του κράτους και την αντικατάστασή του από σχέσεις ιδιοκτησίας, εθελοντική δράση, ιδιωτικό δίκαιο και επιβολή συμβολαίων όπως παρέχονται από την ελεύθερη επιχειρηματικότητα. Δεν σημαίνει άνομος, σημαίνει νόμος ως προέκταση της ανθρώπινης βούλησης και της κοινωνικής εξέλιξης, κι όχι ως επιβολή εκ των άνω. «Η τάξη είναι η κόρη της ελευθερίας, όχι η μητέρα της», είχε πει ο Προυντόν, και οι αναρχοκαπιταλιστές θα συμφωνούσαν μαζί του.
Μύθος τρίτος: δεν εκπροσωπούν αυτή τη σχολή σκέψης όλοι όσοι δηλώνουν «αναρχοκαπιταλιστές» -ούτε κατά προσέγγιση. Ο χαρακτηρισμός αντιπροσωπεύει ένα ευρύ ιδανικό με χιλιάδες εφαρμογές και μια τεράστια ποικιλία απόψεων εντός του, όπως και κάθε άλλο ιδεολογικό στρατόπεδο. Για παράδειγμα, γνωρίζω μερικούς που υποστήριξαν τα lockdown για τον COVID και τους υποχρεωτικούς εμβολιασμούς, και άλλους που επινοούν συνέχεια τρόπους για να δικαιολογήσουν τον πόλεμο και τα προγράμματα μαζικής αναδιανομής. Επομένως, ο Milei δεν θα πρέπει να θεωρηθεί υπεύθυνος για κάθε ασυναρτησία που έχει ειπωθεί ή γραφτεί ποτέ από κάποιον αυτοπροσδιοριζόμενο ως οπαδό του.
Ο όρος προέρχεται από το έργο του Αμερικανού οικονομολόγου (και αγαπημένου μου μέντορα) Murray Rothbard, ο οποίος επηρεάστηκε έντονα στον φιλελεύθερο χαρακτήρα του από τη μυθιστοριογράφο Ayn Rand τη δεκαετία του 1950. (Ένα από τα σκυλιά του Milei ονομάζεται Murray.) Αλλά καθώς ο Rothbard εξέταζε προσεκτικά το έργο της Rand, άρχισε να αναπτύσσει αμφιβολίες για τον θεσμό που η Rand επέμενε ότι ήταν αναγκαίος και απαραίτητος, δηλαδή για το ίδιο το κράτος. Αν θέλουμε να έχουμε δικαιώματα ιδιοκτησίας, γιατί επιτρέπεται μόνο το κράτος να τα παραβιάζει; Αν θέλουμε να έχουμε αυτοδιάθεση, γιατί είναι το κράτος ο μόνος θεσμός στον οποίο επιτρέπεται να καταπατά τα δικαιώματα των ανθρώπων μέσω στρατολόγησης, κοινωνικού διαχωρισμού, κ.λπ. ; Αν επιζητούμε την ειρήνη, γιατί να θέλουμε ένα κράτος ώστε να κάνει πόλεμο; Και ούτω καθεξής.
Κατά την άποψη του Rothbard, ένας συνεπής κανόνας στην κοινωνία που απαγορεύει την επιθετικότητα κατά του ατόμου και της ιδιοκτησίας θα έπρεπε να ισχύει και για το ίδιο το κράτος, το οποίο υπήρξε ιστορικά ο πιο επιζήμιος κοινωνικά καταπατητής των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Ανεχόμαστε τα κράτη να υπερασπίζονται τα δικαιώματά μας, για να ανακαλύψουμε ότι το κράτος είναι η κύρια απειλή για τα δικαιώματά μας. Αυτός ο τρόπος σκέψης επισημαίνει επίσης ότι κανείς δεν έχει επινοήσει ποτέ μια τεχνολογία ή ένα σύστημα που να έχει περιορίσει επιτυχώς το κράτος μετά την δημιουργία του. (Για μια βαθύτερη κατανόηση του θέματος συνιστάται θερμά το βιβλίο: Anatomy of the State του Murray Rothbard, με δωρεάν κατέβασμα.)
Πολλοί αναρχικοί της σοσιαλιστικής αριστεράς έχουν κάνει παρόμοιες επισημάνσεις, αλλά η διαφορά του Rothbard ήταν η αναλυτική του πρόβλεψη σχετικά με το τι θα έπαιρνε τη θέση του κράτους. Ο Rothbard είπε ότι μια κοινωνία χωρίς κράτος δεν θα ήταν μια κοινότητα που θα διέπετο από ένα τέλειο μοίρασμα των πόρων και μια ισότιμη ομοιότητα, πόσο μάλλον κάποια μαγική εξύψωση πέρα από την ανθρώπινη φύση, όπως έλεγαν οι αριστεροί ουτοπιστές. Αντίθετα, θα αφορούσε την ιδιοκτησία, το εμπόριο, τον καταμερισμό της εργασίας, τις επενδύσεις, τα ιδιωτικά δικαστήρια, τα χρηματιστήρια, την ιδιωτική ιδιοκτησία κεφαλαίου και όλα τα υπόλοιπα. Με άλλα λόγια, μια ελεύθερη οικονομία θα ευδοκιμούσε περισσότερο από ποτέ χωρίς το κράτος και θα βλέπαμε μια εύτακτη ελευθερία να φτάνει στο υψηλότερο δυνατό επίπεδο της πραγμάτωσής της.
Λάβετε υπ’ όψη ότι η προώθηση αυτής της ιδέας έφερε τον Rothbard σε αντίθεση με σχεδόν όλους, από τους μαρξιστές έως τους τροτσκιστές και από τους οπαδούς της Rand έως τους συντηρητικούς και τους παλαιού τύπου κλασικούς φιλελεύθερους που πίστευαν ότι τα κράτη είναι απαραίτητα για τα δικαστήρια, τον νόμο και την ασφάλεια. Τον έθεσε σε αντίθεση ακόμα και με έναν από τους μέντορές του, τον ίδιο τον Ludwig von Mises, του οποίου η μόνη γνώση για τον αναρχισμό προερχόταν από τους πνευματικούς κύκλους της Ευρώπης, οι οποίοι ήταν σίγουρα από πιο ανεύθυνα μυαλά στην ευρωπαϊκή ήπειρο.
Ο αναρχισμός του Rothbard ήταν αμερικανικός ως τον πυρήνα του: περισσότερο επηρεασμένος από την αποικιακή εποχή, παρά από τον ισπανικό εμφύλιο πόλεμο. Πίστευε ότι οι κοινότητες μπορούσαν να αυτο-κυβερνώνται χωρίς έναν αφέντη με την εξουσία να φορολογεί, να πληθωρίζει το νόμισμα, να στρατολογεί και να δολοφονεί. Πίστευε ότι οι αγορές και η δημιουργικότητα της ειρηνικής ανθρώπινης συνεργασίας θα παράγουν πάντα καλύτερα αποτελέσματα σε σύγκριση με τους θεσμούς που φτιάχνονται πρόχειρα από τις ελίτ και επιβάλλονται δια της βίας. Αυτό ισχύει ακόμη και για τα δικαστήρια, την ασφάλεια και το δίκαιο, τα οποία θεωρούσε ότι παρέχονται καλύτερα μέσω των δυνάμεων της αγοράς στο πλαίσιο των οικουμενικών κανόνων που διέπουν την ιδιοκτησία και την ανθρώπινη δράση.
Σε αυτό το ζήτημα ο Rothbard επανεξέταζε μια συζήτηση από τη Γαλλία του 19ου αιώνα. Ο Frédéric Bastiat (1801–1850) ήταν ένας μεγάλος οικονομολόγος και κλασικός φιλελεύθερος, που έγραψε μερικά από τα πιο συναρπαστικά κείμενα της εποχής του, ή και όλων των εποχών, για την ελευθερία . Αλλά πάντα κρατούσε στο μυαλό του την πίστη στην αναγκαιότητα κάποιου κράτους για να διατηρεί το σύστημα σε λειτουργία, μήπως και η κοινωνία πέσει στο χάος. Αντίθετός σ’ αυτό ήταν ο λιγότερο γνωστός διανοούμενος Gustave de Molinari (1819–1912), που έγραψε ότι όλες οι υπηρεσίες που είναι απαραίτητες για τις κοινωνικές λειτουργίες υπό καθεστώς ελευθερίας μπορούν να παρασχεθούν μέσω των δυνάμεων της αγοράς. Από πολλές απόψεις, ο Molinari ήταν ο πραγματικός πρώτος «αναρχοκαπιταλιστής», αν και ο ίδιος δεν χρησιμοποίησε ποτέ αυτόν τον όρο.
Σίγουρα, η θεωρία υψηλού επιπέδου που προερχόταν από τα σαλόνια του Παρισιού κατά τη διάρκεια της Μπελ Επόκ, ή των πνευματικών κύκλων της Νέας Υόρκης στη δεκαετία του 1950, είναι ένα πράγμα. Όμως η εφαρμογή όλων αυτών των θεωριών στην πράξη είναι κάτι άλλο. Εδώ είναι η πραγματική δοκιμασία για τον Milei. Σε αυτό το σημείο, η θεωρία του είναι ακριβώς αυτό, ίσως μια έμπνευση για να του δώσει θάρρος, αλλά δεν είναι καθόλου ένα έτοιμο πλάνο. Αντιμετωπίζει ένα τεράστιο διοικητικό κράτος που είναι βαθιά εδραιωμένο, ένα κατεστραμμένο νόμισμα, ένα διεφθαρμένο δικαστικό σύστημα, ένα εχθρικό νομοθετικό σώμα, εχθρικά μέσα ενημέρωσης, και 100 χρόνια τρομακτικών συνταξιοδοτικών υποχρεώσεων.
Πώς τα αντιμετωπίζει όλα αυτά ένας άνθρωπος; Πραγματικά δεν ξέρουμε την απάντηση σε αυτό το ερώτημα. Κανένας ηγέτης ενός δυτικού δημοκρατικού ανεπτυγμένου έθνους δεν επιχείρησε ποτέ το πλήρες ξερίζωμα ενός διεφθαρμένου κατεστημένου σε αυτό το επίπεδο. Ούτε ο Ρίγκαν ούτε η Θάτσερ, όσο εκτεταμένες και αν ήταν οι μεταρρυθμίσεις τους, δεν περιόρισαν ποτέ τον προϋπολογισμό συνολικά, πόσο μάλλον να καταργήσουν ολόκληρους οργανισμούς. Υπήρξαν μεταρρυθμιστές μέσα σε κάποια όρια. Ο Μιλέι καλείται να κάνει κάτι που δεν έχει ξαναγίνει, εν μέσω μιας σοβαρής κρίσης για το έθνος του.
Δεν χρειάζεται να αποδέχεται κανείς πλήρως τον αναρχοκαπιταλισμό για να εκτιμήσει την ορμή και την ελπίδα που υπάρχει εδώ. Ποιον θα εμπιστευόσασταν περισσότερο για να κατανικήσει το κράτος, κάποιον που πιστεύει ακράδαντα σε κάποια χαρακτηριστικά του ή κάποιον που αντιτίθεται σε όλη του την δομή, από πάνω μέχρι κάτω; Ένα πράγμα είναι ξεκάθαρο: αυτός ο ιδεολογικός προσανατολισμός θα εμφυσήσει σε κάθε πολιτευτή μια φλογερή αντίθεση σε κάθε διαφθορά, κάθε καταναγκασμό, κάθε παροχή «προστασίας», και κάθε απάτη που προωθείται από τη διοικητική ελίτ. Ο αναρχοκαπιταλιστικός προσανατολισμός παρέχει τουλάχιστον ένα καθοδηγητικό φως, που θα μπορούσε να οδηγήσει σε περισσότερη ελευθερία για όλους μας.
Οι εσωτερικές και εξωτερικές δυνάμεις που συμμάχησαν ενάντια στην επιτυχία του είναι αδιανόητα μεγάλες. Και παλεύει ενάντια στον χρόνο. Σε ένα χρόνο, όλα τα ελίτ μέσα ενημέρωσης θα φωνάζουν ότι ο «αναρχοκαπιταλισμός» στην Αργεντινή απέτυχε. Σίγουρα. Τόσο παράλογα έχουν γίνει τα πράγματα.
Ας υποθέσουμε ότι ο Milei παρασύρεται από τους νεο-σοσιαλιστές παγκοσμιοποιητές και επιδιώκει μεταρρυθμίσεις που απλά ακολουθούν το νεο-σοσιαλιστικό playbook του τέλους του 20ου αιώνα και του επακόλουθου 2008. Μπορεί αυτό να αποτελέσει μομφή για τον αναρχοκαπιταλισμό; Απολύτως όχι.
Ο αναρχοκαπιταλισμός δεν δίνει το ελεύθερο στις, υπό ολιγαρχικό έλεγχο, μεγαλύτερες εταιρείες να λεηλατούν και να κερδίζουν σε βάρος του λαού. Ο αναρχοκαπιταλισμός δεν είναι η «ιδιωτικοποίηση» λειτουργιών του κράτους, οι οποίες δεν θα’ πρεπε καν να υπάρχουν. Δεν είναι ξεπούλημα κρατικών πόρων σε κολλητούς και λήσταρχους. Δεν σημαίνει ανάθεση των άθλιων δημόσιων υπηρεσιών σε όποιον πλειοδοτήσει. Δεν σημαίνει ότι επιτρέπεται στις εταιρείες τεχνολογίας να γίνουν κρατικοί εταίροι στην παρακολούθηση και τον έλεγχο των πολιτών. Όλα αυτά είναι παραφθορές μιας πιο αγνής έννοιας του καπιταλισμού. Και σίγουρα δεν σημαίνει συμμόρφωση με τις επιταγές του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (ΔΝΤ), της Παγκόσμιας Τράπεζας, του Word Economic Forum (WEF), πολύ περισσότερο του Υπουργείου Εξωτερικών των ΗΠΑ.
Υπάρχει κάθε λόγος να αναθαρρήσουμε από τη νίκη του Milei, έστω και μόνο επειδή δείχνει ότι υπάρχει ένα λαϊκό αίτημα εκεί έξω για μια ριζική μεταρρύθμιση, και ότι κάτι τέτοιο μπορεί στην πραγματικότητα να κερδίσει στις εκλογές. Θα πρέπει να ελπίζουμε ότι οι υποψήφιοι του ρεπουμπλικανικού κόμματος στις Ηνωμένες Πολιτείες παρακολουθούν και ακούν. Φαίνεται να έχουν επιστρέψει στις ξύλινες ομιλίες και τις υπαγορευμένες απαντήσεις, οι οποίες μόνο πλήξη προκαλούν σ’ έναν κόσμο που έχει κουραστεί από το status quo και είναι έτοιμος ώστε κάποιος με όραμα και την ενέργεια του Milei να ασχοληθεί σοβαρά.
Αυτός μπορεί να είναι μόνο ο πρώτος γύρος από τους πολλούς που θα ακολουθήσουν. Μπορεί να αποτύχει. Αλλά η απέλπιδα ανάγκη για θεμελιώδεις και εκτεταμένες μεταρρυθμίσεις, και για μια επανάσταση σε όλες τις εκβιομηχανισμένες δημοκρατίες που θα επαναφέρει τον λαό στην εξουσία, δεν μπορεί πλέον να αμφισβητηθεί. Και αν αποτύχει, μετά από μια γενναία προσπάθεια, τουλάχιστον θα έχουμε ζήσει, όπως είπε κάποτε ο Rothbard, μια προσωρινή αλλά «ένδοξη αργία» από το πολιτικό και διοικητικό status quo που ζούμε καθημερινά.
Υπάρχει κάθε λόγος να πιστεύουμε ότι ο Milei είναι μόνο η αρχή μιας νέας τάσης που θα μπορούσε να εξαπλωθεί σε όλο τον κόσμο. Ο κόσμος έχει βαρεθεί και είναι έτοιμος για μια ριζική ανακατεύθυνση. Κάτι πρέπει να γίνει για να σταματήσει η αδυσώπητη πορεία των τυραννικών δυνάμεων στις χώρες της δύσης.
Δείτε επίσης:
Ο Jeffrey A. Tucker είναι ο ιδρυτής και πρόεδρος του Ινστιτούτου Brownstone και ο συγγραφέας πολλών χιλιάδων άρθρων στον επιστημονικό και καθημερινό τύπο, καθώς και 10 βιβλίων μεταφρασμένων σε πέντε γλώσσες, με πιο πρόσφατο το «Liberty or Lockdown». Είναι επίσης ο επιμελητής του βιβλίου The Best of Mises. Γράφει μια καθημερινή στήλη για τα οικονομικά για τους The Epoch Times και μιλάει δημοσίως για θέματα οικονομίας, τεχνολογίας, κοινωνικής φιλοσοφίας και πολιτισμού.