Σχετικά με το Ολυμπιακό ιδεώδες
Οι Ολυμπιακοί Αγώνες απέχουν πολύ από το να είναι τέλειοι. Αλλά η προώθηση της ατομικής αριστείας είναι ιδανική.
Άρθρο του Marco den Ouden, δημοσιευμένο στις 10/8/2016 από το Foundation for Economic Education (FEE).
Αρκετοί φιλελεύθεροι έχουν ασκήσει κριτική στους Ολυμπιακούς Αγώνες. Και ενώ υπάρχουν πολλά για να επικρίνει κανείς, ως άνθρωπος που βλέπει το ποτήρι μισο-γεμάτο, επιτρέψτε μου να επισημάνω μερικά από τα καλά πράγματα για τους Ολυμπιακούς Αγώνες.
Η εμπλοκή του κράτους
Πρώτον, ας προσπεράσουμε τη μία και μοναδική θεμιτή κριτική για τους Ολυμπιακούς Αγώνες σε ό,τι με αφορά. Οι αθλητές και οι αγώνες χρηματοδοτούνται σε μεγάλο βαθμό από τις κυβερνήσεις. Ενώ πολλές χώρες έχουν εθελοντικά προγράμματα και εθελοντικές προσπάθειες συγκέντρωσης κεφαλαίων για την υποστήριξη των αθλητών, το μεγαλύτερο μέρος της χρηματοδότησης προέρχεται από το κράτος. Οι κυβερνήσεις συνήθως κατασκευάζουν τα στάδια και τους άλλους χώρους που απαιτούνται για τη διοργάνωση των αγώνων, ή παρέχουν ένα μεγάλο μέρος της χρηματοδότησης.
Αυτό δεν συνέβαινε πάντα. Μετά τις (σ.σ. οικονομικά) καταστροφικές διοργανώσεις του Μόντρεαλ το 1976 και της Μόσχας το 1980, σύμφωνα με τη Wikipedia, «το Λος Άντζελες (το 1984) έλεγξε αυστηρά τα έξοδα χρησιμοποιώντας τις υπάρχουσες εγκαταστάσεις, εκτός από ένα γήπεδο κολύμβησης και ένα ποδηλατοδρόμιο που χρηματοδοτήθηκαν από εταιρικούς χορηγούς. Η Ολυμπιακή Επιτροπή με επικεφαλής τον Peter Ueberroth χρησιμοποίησε μερικά από τα κέρδη για να τα προσφέρει στο Ίδρυμα ‘‘LA84’’, ώστε να προωθήσει τον αθλητισμό των νέων στη Νότια Καλιφόρνια, να εκπαιδεύσει προπονητές και να διατηρήσει μια αθλητική βιβλιοθήκη. Οι Θερινοί Ολυμπιακοί Αγώνες του 1984 θεωρούνται συχνά οι πιο επιτυχημένοι οικονομικά σύγχρονοι Ολυμπιακοί Αγώνες».
Στην πραγματικότητα, οι Ολυμπιακοί Αγώνες είναι μια μεγάλη επιχείρηση. Τα τηλεοπτικά δικαιώματα είναι πολύ ακριβά και περιζήτητα. Τα έσοδα από τον τουρισμό στους τόπους υποδοχής είναι τεράστια, όπως και οι πωλήσεις εισιτηρίων για τους αγώνες. Η Διεθνής Ολυμπιακή Επιτροπή (ΔΟΕ) είναι, στην πραγματικότητα, ένας διεθνής, μη κερδοσκοπικός, μη κυβερνητικός οργανισμός με έδρα την Ελβετία.
Δεν υπάρχει καμία απολύτως ανάγκη να εμπλέκονται οι κυβερνήσεις στους Ολυμπιακούς Αγώνες. Μια εκδήλωση που παράγει τόσα έσοδα μπορεί να τα βγάλει πέρα ως όμιλος επιχειρήσεων που επιδιώκει το κέρδος. Όχι μόνο θα αποφεύγονταν οι καταπιόνες χρημάτων όπως το Μόντρεαλ και η Μόσχα, αλλά θα επιτυγχανόταν μια τεράστια αποδοτικότητα ως προς το κόστος.
Ωστόσο, πέρα από αυτή την ανησυχία, οι Ολυμπιακοί Αγώνες μπορεί να θεωρηθεί ότι αντιπροσωπεύουν όλα όσα αφορά ο καπιταλισμός. Προωθούν την αριστεία μέσω του ανταγωνισμού. Προωθούν τη διεθνή συνεργασία όπως και το ελεύθερο εμπόριο. Αγκαλιάζουν ένα πνεύμα ειρήνης και καλής θέλησης, σε αντίθεση με τον πόλεμο και τις διαμάχες.
Εθνικισμός και δυτική κουλτούρα
Είναι αλήθεια ότι ορισμένες χώρες παίζουν ένα παιχνίδι υπεροχής, για να δουν ποιος μπορεί να κερδίσει τα περισσότερα μετάλλια. Αυτό συνέβαινε ιδιαίτερα κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου, όταν η Σοβιετική Ένωση και άλλες χώρες του ανατολικού μπλοκ υποστήριζαν και εκπαίδευαν αθλητές για να νικήσουν τη Δύση στους Ολυμπιακούς Αγώνες, υποτίθεται για να αποδείξουν την ανωτερότητα του κομμουνισμού έναντι του καπιταλισμού. Όμως αυτό οφειλόταν στην εμπλοκή των κρατών στους Ολυμπιακούς Αγώνες. Ο εθνικισμός είναι ασυγκράτητος.
Από την άλλη πλευρά, μερικές φορές οι Αγώνες έδειξαν στους δικτάτορες ότι κάνουν λάθος στις πεποιθήσεις τους. Η πεποίθηση του Χίτλερ για την κατωτερότητα των Εβραίων και των Μαύρων ανατράπηκε με εμφατικό τρόπο στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1936, όταν ο σταρ του στίβου Τζέσι Όουενς έγινε διάσημος κερδίζοντας τέσσερα χρυσά μετάλλια. Η Wikipedia λέει ότι «Ήταν ο πιο επιτυχημένος αθλητής στους αγώνες και, ως εκ τούτου, του έχει πιστωθεί ότι συνέτριψε μόνος του τον μύθο της υπεροχής της Αρίας φυλής».
Ακόμη και σήμερα, η διοργάνωση των Ολυμπιακών αγώνων σε χώρες όπως η Κίνα φέρνει ένα στοιχείο ελπίδας στους ανθρώπους σε αυτές τις χώρες. Βλέπουν τους παρευρισκόμενους από ξένες χώρες και το θέαμα του πλούτου που δημιουργεί ο δυτικός καπιταλισμός (όσο παρεμποδισμένος κι αν είναι) και τους εμπνέει να αντισταθούν στην τυραννία εντός της χώρας τους.
Η Κίνα, στην πραγματικότητα, έχει κάνει μεγάλα βήματα μετά τις διαδηλώσεις στην πλατεία Τιενανμέν του 1989 και έχει υιοθετήσει την οικονομία της αγοράς, αν και οι κομμουνιστές εξακολουθούν να έχουν τον έλεγχο. Όμως σε μια πρόσφατη κρουαζιέρα στη Νοτιοανατολική Ασία, που η γυναίκα μου και εγώ κάναμε τον Ιανουάριο, ο διευθυντής της κρουαζιέρας (επικεφαλής ψυχαγωγίας σε ένα κρουαζιερόπλοιο) ήταν από την ηπειρωτική Κίνα και το 15% των επισκεπτών στο πλοίο ήταν επίσης από την ηπειρωτική Κίνα. Η διοργάνωση των Ολυμπιακών Αγώνων στο Πεκίνο το 2008 βοήθησε να ωθήσει απαλά την Κίνα να είναι ακόμη πιο ανοιχτή και ίσως τελικά να καταργήσει το ενιαίο, μονοκομματικό κράτος.
Θυμάμαι το βιβλίο του PJ O'Rourke Eat the Rich, όπου σχολιάζει την απομόνωση της Κούβας. Αν και αναγνωρίζει τη φρίκη, τα στρατόπεδα συγκέντρωσης, τις εκτελέσεις και το γεγονός ότι, σύμφωνα με την οργάνωση ανθρωπίνων δικαιωμάτων Americas Watch, η Κούβα έχει «περισσότερους πολιτικούς κρατούμενους ως ποσοστό πληθυσμού από οποιαδήποτε άλλη χώρα στον κόσμο», υποστηρίζει ότι το εμπορικό εμπάργκο των ΗΠΑ στην Κούβα ήταν ένα τεράστιο λάθος. «Δίνει στον Κάστρο μια δικαιολογία για ό,τι λάθος υπάρχει στην εξαθλιωμένη κοινωνία του. Και η ελεύθερη επιχειρηματικότητα θεωρείται ότι είναι το αντίδοτο στον σοσιαλισμό. Δεν πρέπει να απαγορεύσουμε στις αμερικανικές εταιρείες να δραστηριοποιούνται στην Κούβα, πρέπει να τις αναγκάσουμε να δραστηριοποιούνται».
Αυτή η τελευταία παρατήρηση, φυσικά, είναι μια χιουμοριστική υπερβολή για να κάνω μια επισήμανση. Ο Ο'Ρουρκ δεν πιστεύει στον εξαναγκασμό των ανθρώπων να κάνουν οτιδήποτε. Ίσως το καλύτερο πράγμα που έκανε ποτέ η κυβέρνηση Ομπάμα ήταν η άρση του εμπορικού εμπάργκο με την Κούβα.
Αλλά το επιχείρημά του παραμένει έγκυρο για τους Ολυμπιακούς Αγώνες που φιλοξενούνται από δικτατορίες. Εξοικειώνουν τους ανθρώπους εκεί με έναν διαφορετικό τρόπο ζωής. Στον πλούτο και την ευημερία. Στον δυτικό πολιτισμό. Αυτό μόνο καλό μπορεί να είναι, κατά τη γνώμη μου.
Η καλύτερη πτυχή των Ολυμπιακών Αγώνων είναι, στην πραγματικότητα, η προώθηση της αριστείας και του ανταγωνισμού με πνεύμα άμιλλας. Εάν οι χώρες μπορούν να ενστερνίζονται τον ανταγωνισμό στον στίβο για να αναδεικνύουν τους καλύτερους, τότε είναι απλώς ένα σύντομο λογικό βήμα να ενστερνιστούν τον ανταγωνισμό της αγοράς για να αναδείξουν τους καλύτερους. Και ενώ υπάρχουν ομαδικά αθλήματα, τα περισσότερα αγωνίσματα είναι ατομικά. Οι Ολυμπιακοί Αγώνες προάγουν την ατομική αριστεία και, ως αποτέλεσμα, τον ατομικισμό.
Πράγματι, οι θεατές ων Αγώνων το αναγνωρίζουν αυτό. Κατά τη διάρκεια των Θερινών Ολυμπιακών Αγώνων του Μόντρεαλ του 1976, μια 14χρονη κοπέλα από τη Ρουμανία, η Nadia Comaneci, σημείωσε επτά τέλεια δεκάρια στη γυμναστική – η πρώτη φορά που κάποιος είχε σκοράρει ένα τέλειο δεκάρι, πόσο μάλλον που το έκανε επτά φορές. Την επευφημούσαν και τη θαύμαζαν παγκοσμίως, αλλά όχι επειδή ήταν Ρουμάνα. Κανείς δεν έδινε μια δεκάρα για την εξαθλιωμένη κόλαση που ήταν η χώρα της. Επευφημούσαν τη Νάντια ως πρόσωπο.
Ο εορτασμός της εμπορικότητας
Και όπως η Ayn Rand αγαπούσε τα Χριστούγεννα για την εμπορικότητά τους, κάτι που πολλοί άνθρωποι αποδοκιμάζουν, έτσι κι εγώ γιορτάζω την εμπορικότητα που σχετίζεται με τους Ολυμπιακούς Αγώνες. Εδώ στην Αυστραλία παρακολουθούμε τους Ολυμπιακούς Αγώνες και, όπως στη Βόρεια Αμερική, πολλές εταιρείες χορηγούν τις μεταδόσεις. Δημιουργούν διαφημίσεις που υμνούν την αριστεία και το πνεύμα της διεθνούς άμιλλας που γεννιέται στους Ολυμπιακούς αγώνες.
Και η εμπορικότητα δίνει την ευκαιρία σε ανερχόμενα αστέρια στα αφανή αθλήματα να βγάλουν χρήματα μέσω χορηγιών, κάτι που τώρα επιτρέπεται αλλά είχε απαγορευτεί στο παρελθόν.
Οι Ολυμπιακοί Αγώνες απέχουν πολύ από το να είναι τέλειοι. Υπάρχει μια υπερβολική εμπλοκή των κρατών. Υπάρχει, ίσως, μια κάπως υπερβολική εθνικιστική ζέση. Αλλά η προαγωγή της ατομικής αριστείας μέσω του ανταγωνισμού, η προώθηση της αφοσίωσης, της δέσμευσης και της ισχυρής εργασιακής ηθικής είναι σε μεγάλο βαθμό στο πνεύμα του καπιταλισμού, της ελευθερίας και του φιλελευθερισμού.
Ζήτω οι Ολυμπιακοί Αγώνες!
Δείτε επίσης:
Ο Marco den Ouden γράφει στο The Jolly Libertarian.