Η ανατομία ενός κρατιστή
Άρθρο του Patrick Caroll, που δημοσιεύτηκε στις 12/12/2023 από το Mises Institute. Χρόνος ανάγνωσης 6'
Οι κρατιστές αποκαλύπτουν την πίστη τους στο παντοδύναμο κράτος με πολλούς και διαφορετικούς τρόπους, όμως όλοι επιδιώκουν το ίδιο αποτέλεσμα: περισσότερο έλεγχο στις ζωές μας από το κράτος
Ο κρατιστής είναι ένα σύνθετο πλάσμα, που αποτελείται από πολλά μέρη, μερικά από τα οποία είναι πιο προφανή από άλλα. Δεν υπάρχουν δύο κρατιστές που να είναι πανομοιότυποι, όμως πολλοί από αυτούς μοιράζονται ένα σύνολο κοινών χαρακτηριστικών. Η μελέτη αυτών των χαρακτηριστικών μπορεί να ρίξει φως στο γιατί ο κρατιστής είναι τόσο προσκολλημένος τον κρατισμό του και μπορεί επίσης να ρίξει φως στο τι μπορεί να γίνει για να τον μεταμορφώσουμε σε πολιτισμένο άνθρωπο.
Η παρακάτω λίστα στοιχείων δεν είναι σε καμία περίπτωση ακριβής ή πλήρης. Αυτή είναι, σε τελική ανάλυση, μια εκκολαπτόμενη ακόμη επιστήμη και είναι βέβαιο ότι θα σημειωθεί πρόοδος τα επόμενα χρόνια και δεκαετίες, για να διορθωθεί και να προστεθεί σε αυτόν τον κατάλογο. Ωστόσο, πρέπει να γίνει μια πρώτη «τομή», μια πρώτη προσπάθεια να καταγραφούν και να κατηγοριοποιηθούν εκείνα τα στοιχεία που είναι πιθανό να βρεθούν στον τυπικό μας κρατιστή. Αυτή η λίστα μπορεί να θεωρηθεί ως μια τέτοια πρώτη προσπάθεια.
Ο ανθρωπιστής
Ένα κομμάτι της ανατομίας που μοιράζονται σχεδόν όλοι οι κρατιστές είναι το ανθρωπιστικό. «Πρέπει να χρησιμοποιήσουμε βία για να βοηθήσουμε τους καταπιεσμένους», λέει ο ανθρωπιστής. «Το κράτος θα πρέπει να παρέχει ένα δίχτυ κοινωνικής ασφάλειας για όσους το έχουν ανάγκη».
Σίγουρα, ο ανθρωπισμός καθαυτός δεν είναι εγγενώς ίδιον του κρατισμού. Το θέμα εδώ είναι ότι πολλοί κρατιστές έχουν σαν κίνητρο για τον κρατισμό τους τον ανθρωπιστή που έχουν μέσα τους. Το ίδιο ισχύει για πολλά από τα άλλα στοιχεία που αναφέρονται παρακάτω.
Τα παραδείγματα αυτού του στοιχείου σε λειτουργία είναι πολλά. Από τα προγράμματα πρόνοιας και τους κατώτατους μισθούς, μέχρι την βοήθεια σε ξένα κράτη και πολλά άλλα, τα ανθρωπιστικά κίνητρα κρύβονται πίσω από πολλές από τις πιο αγαπημένες ιδέες του κρατιστή.
Για να αντιμετωπίσουμε τον ανθρωπιστή οπαδό του κράτους, είναι χρήσιμο να γνωρίζουμε κάποια οικονομικά στοιχεία. Εάν μπορούμε να δείξουμε στους ανθρώπους το πώς οι ελεύθερες αγορές κάνουν καλύτερη δουλειά για να βοηθήσουν τους φτωχούς από ό,τι οι κρατικές δωρεές, θα είμαστε σε καλό δρόμο για να αξιοποιήσουμε τον εσωτερικό ανθρωπιστή των κρατιστών, για το καλό και όχι για το κακό.
Ο εξισωτιστής
Πολλοί κρατιστές έχουν επίσης έναν εσωτερικό εξισωτιστή, μια προσωπικότητα που βλέπει «αδικία» στην απλή ανισότητα και βλέπει το κράτος ως τη λύση. Έτσι, πιέζουν για κάθε είδους πρόγραμμα αναδιανομής του πλούτου, καθώς και για «καθολικές» πρωτοβουλίες όπως η εκπαίδευση, οι δρόμοι και η υγειονομική περίθαλψη. «Όλοι πρέπει να έχουν την ίδια πρόσβαση στις βασικές υπηρεσίες», αρέσκονται να λένε. «Είναι απλά το δίκαιο».
Σε αντίθεση με τον ανθρωπιστή, είναι προτιμότερο να επιτεθείτε κατά μέτωπο στον εξισωτιστή, ίσως κάνοντας έκκληση σε ένα αίσθημα δικαιοσύνης. Εάν κάποιοι άνθρωποι παράγουν περισσότερη αξία από άλλους, η δικαιοσύνη δεν θα απαιτούσε άραγε την ανισότητα του πλούτου; Όπως το έθεσε περίφημα ο Thomas Sowell, «Ποιο είναι το «δίκαιο μερίδιο» σας από αυτό για το οποίο έχει εργαστεί κάποιος άλλος;»
Ο πατερναλιστής
Ο εσωτερικός πατερναλιστής δεν είναι τόσο γνωστός, αλλά είναι επίσης ένας σημαντικός κινητήριος παράγοντας για πολλούς κρατιστές. Ο πατερναλιστής είναι αυτός που λέει συνεχώς, «για το καλό σου, δεν μπορώ να σε αφήσω να το κάνεις αυτό». Γιατί είναι παράνομο να παίρνετε φάρμακα που δεν έχουν εγκριθεί από την Υπηρεσία Τροφίμων και Φαρμάκων; Είναι για το καλό σας. Γιατί ορισμένα σοκολατένια πασχαλινά αυγά απαγορεύονται; Είναι για το καλό σας. Γιατί δεν μπορώ να οδηγήσω χωρίς ζώνη ασφαλείας; Είναι για το καλό σου.
Πώς πολεμάμε τον πατερναλισμό; Σε πολλές περιπτώσεις, το να τον εγκαλείς απλά κάνει θαύματα. Επισημάνετέ του την ύβρη του να συμπεριφερόμαστε στους υπόλοιπους ενήλικες σαν να ήταν παιδιά, και παρατηρήστε αν αυτό πιάνει.
Το μέλος μιας ομάδας ειδικών συμφερόντων
Αυτό είναι το άτομο που θέλει κρατικές πρόνοιες για την ομάδα του, από σκέτο προσωπικό συμφέρον. Θα μπορούσε να είναι μια επιχείρηση που ασκεί πίεση για την προστασία διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας, ένας εγχώριος παραγωγός που πιέζει υπέρ των δασμοών, για να τον προστατεύσουν από τον ανταγωνισμό, ή ακόμα και τοπικοί ιδιοκτήτες κατοικιών που δεν θέλουν κάποια μεγάλη κατασκευή να καταστρέψει -κατά τη γνώμη τους- τον χαρακτήρα της κοινότητάς τους. Τα συμφέροντα και οι ομάδες είναι πολύ διαφορετικά μεταξύ τους, αλλά το κοινό τους χαρακτηριστικό είναι η πεποίθηση ότι το κράτος θα πρέπει να ωφελήσει την ομάδα μου εις βάρος κάποιας άλλης ομάδας.
Μια ιδέα για να απωθηθεί αυτό είναι να τονίσουν το καταναγκαστικό στοιχείο των σχεδίων τους. «Τι πρέπει να συμβεί με τους ανθρώπους που αρνούνται να συμμορφωθούν;» θα μπορούσατε να ρωτήσετε. «Το να απειλείς ανθρώπους με όπλα και φυλάκιση είναι στ’ αλήθεια ένας ηθικός τρόπος για να ωφελήσεις τον εαυτό σου;»
Ο ωφελιμιστής
Για μερικούς ανθρώπους, η ηθική αφορά σε μεγάλο βαθμό τη μεγιστοποίηση των βαθμών ευτυχίας. Έτσι, εάν η ελεύθερη αγορά δεν μεγιστοποιεί την «κοινωνική ευημερία», όπως την ορίζουν, τότε το κράτος θα πρέπει να μπει στη μέση και να «διορθώσει» τα πράγματα. Πολλοί υποστηρικτές της κρατικής παροχής δημόσιων αγαθών ή της κρατικής ρύθμισης των «φυσικών μονοπωλίων» εμπίπτουν σε αυτήν την κατηγορία.
Ο καλύτερος τρόπος για να αντισταθεί κανείς σε αυτή την περίπτωση είναι πιθανώς να αμφισβητήσει τη δυνατότητα πραγματοποίησης οποιωνδήποτε αντικειμενικών ωφελιμιστικών υπολογισμών. Αλλά ακόμα κι αν παραδεχθούμε την επιστημονική εγκυρότητα των υπολογισμών, πρέπει να υποστηριχθεί ότι η «κοινωνική ευημερία» έχει προτεραιότητα, ξέρετε, σε σχέση με το να ασκείται βία σε ειρηνικούς ανθρώπους.
Ο θεοκράτης
Ο θεοκράτης είναι αυτός που επιθυμεί να μετατρέψει τη θρησκεία του, ή τουλάχιστον κάποιο τμήμα της, σε νομοθεσία. Οι νόμοι σε αυτήν την κατεύθυνση μπορεί να περιλαμβάνουν την απαγόρευση διαφόρων παθών, όπως η χρήση ναρκωτικών και αλκοόλ, ή κανονισμούς για τη σεξουαλική ζωή των ανθρώπων.
Ο θεοκράτης είναι πιθανώς μια από τις πιο δύσκολες προσωπικότητες για να πείσει κανείς, επειδή οι πολιτικές πεποιθήσεις του ατόμου συνδέονται με τις βαθιά θρησκευτικές του πεποιθήσεις. Προσελκύστε τους σε μια διαφορετική κοσμοθεωρία αν μπορείτε. Αυτή φαίνεται να είναι η μόνη διέξοδος.
Ο παραιτημένος οπαδός του κράτους
Αυτό είναι το άτομο που λέει ότι το κράτος είναι «αναγκαίο» ή «αναπόφευκτο». «Δεν θα μπορούσε ποτέ να λειτουργήσει», επιμένουν όταν τους ρωτάς για μια ακρατική κοινωνία. «Απλώς πρέπει να αποδεχτούμε το σύστημα που έχουμε και να εργαστούμε για να το βελτιώσουμε».
Το να πείσεις τον παραιτημένο ακόλουθο έγκειται στην απόδειξη ότι το κράτος δεν είναι, στην πραγματικότητα, απαραίτητο ή αναπόφευκτο. Δείξτε τους το πώς οι ιδιωτικοί, εθελούσιοι θεσμοί έχουν παράσχει πολλά πράγματα στο παρελθόν, που τώρα παρέχονται από το κράτος. Δείξτε τους το πώς ακόμη και σήμερα υπάρχουν ιδιωτικές εναλλακτικές λύσεις για οτιδήποτε κάνει το κράτος, συμπεριλαμβανομένων των δρόμων, της ασφάλειας και της δικαστικής διαμεσολάβησης.
Ο μετριαστής του κινδύνου
Αυτό είναι το άτομο που δικαιολογεί τις προληπτικές παραβιάσεις των δικαιωμάτων, επειδή η ελευθερία είναι επικίνδυνη. Ο έλεγχος των όπλων είναι ένα κλασικό παράδειγμα. Ο μετριαστής του κινδύνου πιστεύει ότι η ελευθερία πρέπει να παραβιάζεται, εάν αυτό σημαίνει ότι θα ζούσαμε (αυτό που πιστεύουν ότι είναι) σε μια ασφαλέστερη κοινωνία.
Υπάρχουν μερικοί τρόποι για να αποκρούσετε τους μετριαστές του κινδύνου. Ένας τρόπος θα ήταν να υποστηρίξετε ότι οι πολιτικές που προτείνουν δεν μετριάζουν πραγματικά τον κίνδυνο και μπορεί ακόμη και να δημιουργήσουν έναν περισσότερο επικίνδυνο κόσμο. Όμως, μολονότι αυτό το επιχείρημα μπορεί να είναι έγκυρο, στερείται δύναμης επειδή παραχωρεί την πλαισίωση του ζητήματος στον κρατιστή. Μια καλύτερη προσέγγιση θα ήταν να τονίσουμε ότι ένας απλός κίνδυνος δεν δικαιολογεί τον εξαναγκασμό.
Ο μεγαλομανής
Το Λεξικό του Κέιμπριτζ ορίζει τον μεγαλομανή ως «κάποιον που έχει μια αφύσικα έντονη επιθυμία για εξουσία και έλεγχο.»
Αυτή είναι ίσως η πιο ατόφια μορφή κρατισμού. Είναι κάποιος που επιθυμεί ειλικρινά να ελέγχει τους άλλους, σχεδόν αποκλειστικά για την ικανοποίηση να τους ελέγχει.
Οι πολιτικές που είναι ενδεικτικές αυτού του στοιχείου είναι εκείνες που επιτίθενται στις πιο βασικές ελευθερίες μας, όπως η ελευθερία του λόγου, η ελευθερία της μετακίνησης και η σωματική αυτονομία. Οι άνθρωποι που παρακινούνται από αυτό το στοιχείο βλέπουν τη ζωή σας σαν το παιχνιδάκι τους. Είστε ένα πιόνι στη σκακιέρα τους, ένα κομμάτι πηλός για να τον πλάθουν μόνο τα χέρια τους, όπως τους αρέσει.
Αυτό είναι πιθανότατα το πιο δύσκολο στοιχείο του κρατισμού για να ξεπεραστεί. Κάντε ό,τι μπορείτε για να πείσετε τέτοιους ανθρώπους, αν μπορείτε. Και μετά, ίσως, να συγκεντρώσει ένα σωρό φίλους, έτσι ώστε ο μεγαλομανής να υστερεί τουλάχιστον αριθμητικά, και έτσι να εκφοβιστεί και να υποχωρήσει.
Η καρδιά του κρατιστή
Αν και ορισμένοι κρατιστές θα έχουν περισσότερα από αυτά τα στοιχεία και άλλοι θα έχουν λιγότερα, υπάρχει ένα στοιχείο που αφορά την καρδιά του κρατιστή, ένα «ανατομικό» χαρακτηριστικό που μοιράζονται όλοι ανεξαιρέτως. Αυτό το στοιχείο έχει πολλά ονόματα, αλλά αυτό που προτιμώ είναι η μισαλλοδοξία.
Ο κρατιστής, στον πυρήνα του, είναι κάποιος που αρνείται να ανεχθεί τρόπους ύπαρξης που είναι αντίθετοι με τις δικές του προτιμήσεις. Τα κίνητρά του μπορεί να είναι ανθρωπιστικά, εξισωτικά, ή οποιοδήποτε από τα υπόλοιπα που αναφέρθηκαν, αλλά το αποτέλεσμα είναι πάντοτε η βία, πάντοτε ο εξαναγκασμός, πάντοτε η χρήση απειλών και όπλων, για να ελέγχει τους άλλους σύμφωνα με τις δικές του επιθυμίες.
Για να χτυπήσουμε την καρδιά, λοιπόν, πρέπει να τον εγκαλούμε μεγαλόφωνα και επανειλημμένα γι’ αυτή του τη μισαλλοδοξία. Πρέπει να εκθέσουμε σε κοινή θέα, ώστε όλος ο κόσμος να μπορεί να το δει, ότι αυτό το άτομο έχει τόσο μεγάλη ιδέα για τον εαυτό του, που αισθάνεται ότι είναι αποδεκτό -και αξιέπαινο ακόμη - να επιβάλλει τις «πεφωτισμένες» απόψεις του στους άλλους δια της βίας.
Αυτό όχι μόνο φτάνει στην ουσία του ζητήματος, αλλά υπογραμμίζει επίσης την πορεία προς τα εμπρός.
Ο δρόμος για την έξοδο από τον κρατισμό δεν έγκειται πραγματικά στην τεχνική κατανόηση της αρχής της μη επίθεσης, αν και αυτό σίγουρα βοηθά. Το μονοπάτι αποτελείται απλώς από την ταπεινοφροσύνη. Ταπεινώστε τον εαυτό σας, κάντε έναν απολογισμό της άγνοιας και των ηθικών αδυναμιών σας, και θα βρείτε τον κρατισμό σας να ξεκολλάει, όπως το δέρμα του φιδιού.
Δεν χρειάζεται να κατανοείτε τις περίπλοκες λεπτομέρειες μιας ακρατικής κοινωνίας. Δεν χρειάζεται να αποκτήσετε μεταπτυχιακό στην ηθική. Απλώς πρέπει να πείτε, «Ας ζήσουμε και ας αφήσουμε και τους άλλους να ζήσουν. Εσύ κάνε αυτό που κάνεις, εγώ θα κάνω αυτό που κάνω, και όσο αφήνουμε ο ένας τον άλλο ήσυχο, είμαστε μια χαρά».
Από τη στιγμή κάποιος κουνήσει επιδοκιμαστικά το κεφάλι του γι’ αυτήν την ιδέα, η μάχη έχει ήδη κερδηθεί. Εξηγήστε του τι υποδηλώνει αυτή η επιδοκιμασία σχετικά με την ηθική του κράτους και, στη συνέχεια, περιμένετε τη στιγμή που ξαφνικά όλα μέσα του θα κάνουν ένα «κλικ».
Ο Patrick Carroll έχει πτυχίο Χημικού Μηχανικού από το Πανεπιστήμιο του Waterloo και είναι Διευθύνων Συντάκτης στο Ίδρυμα Οικονομικής Εκπαίδευσης (FEE).