Τρεις βασικές αρχές για ελευθεριστές σε καιρούς πολέμου
Άρθρο του Patrick Caroll, που δημοσιεύτηκε στις 5/12/2023 από το Foundation for Economic Research
Το να συντάσσεσαι με την ελευθερία σημαίνει να συντάσσεσαι με ειρηνικά άτομα, όχι με έθνη-κράτη
Η συνεχιζόμενη σύγκρουση μεταξύ Ισραήλ και Χαμάς φαίνεται ότι έχει φέρει στο φως τα χειρότερα ένστικτα σε πολλούς ανθρώπους και των δύο πλευρών, όχι μόνο με την έννοια της δίψας για αίμα, η οποία δυστυχώς αφθονεί, αλλά και με την έννοια του να αφήνεται το συναίσθημα να εμποδίζει τον νηφάλιο στοχασμό γύρω από θέματα ηθικής. Σε μικρότερο βαθμό, η σύγκρουση Ρωσίας-Ουκρανίας οδήγησε σε παρόμοια αποτελέσματα.
Από τα βάθη των μέσων κοινωνικής δικτύωσης μέχρι τα ύψη των «γυάλινων πύργων», οι απόψεις που έχουν διατυπωθεί σχετικά με αυτές τις συγκρούσεις ήταν απροσχημάτιστα βάρβαρες. Ακόμη και εκείνοι που κατά τα άλλα είναι αρκετά ικανοί σε διάφορα ζητήματα, μοιάζει σαν να έχουν χάσει την ηθική τους πυξίδα όταν εξετάζουν αυτό το θέμα.
Μέσα σε αυτόν τον κατακλυσμό από κακές απόψεις, οι ελευθεριστές έχουν την ευκαιρία, και το καθήκον, να συνεισφέρουν μια γνήσια ηθική διαύγεια για να αντιμετωπίσουμε αυτά τα ζητήματα. Εάν μπορούμε να είμαστε ψύχραιμοι και με αρχές, ειδικά σε περιόδους κρίσης, θα είμαστε πολύ πιο σεβαστοί και πολύ πιο κοντά στο να κερδίσουμε τις καρδιές και τα μυαλά των μαζών.
Αλλά πώς φαίνεται η γνήσια ηθική διαύγεια όταν πρόκειται για πόλεμο; Τι είναι η ελευθεριστική άποψη; Ακολουθούν τρεις αρχές που θα βοηθήσουν τους ελευθεριστές να αντιμετωπίσουν αυτό το ζήτημα.
1) Αρνηθείτε να αγνοήσετε, να συγχωρήσετε ή να δικαιολογήσετε τη σφαγή αθώων
Υπάρχει πολύς θυμός γύρω από αυτή τη σύγκρουση. Και πράγματι, η αγανάκτηση είναι απολύτως δικαιολογημένη. Χιλιάδες αθώοι σκοτώνονται και αυτό θα όφειλε να κάνει το αίμα μας να βράζει. Διαπράττονται μεγάλες αδικίες και αυτές οι αδικίες πρέπει να διορθωθούν.
Ωστόσο, υπάρχουν καλύτεροι και χειρότεροι τρόποι για να ανταποκριθούμε. Δυστυχώς, και οι δύο πλευρές σε αυτή τη σύγκρουση ανταποκρίνονται στις αδικίες που διαπράττονται εναντίον του λαού τους διαπράττοντας τις δικές τους αδικίες, διαιωνίζοντας περαιτέρω τον κύκλο της βίας και δίνοντας στην άλλη πλευρά ακόμη περισσότερους λόγους να επιτεθεί.
Για να διακρίνουμε μια καλύτερη λύση, πρέπει να ξεκινήσουμε αναγνωρίζοντας ότι και οι δύο πλευρές σε αυτήν τη σύγκρουση διαπράττουν κακές πράξεις, όπως είναι η δολοφονία αθώων πολιτών. Αλλά ακόμη και αυτό όμως αποδεικνύεται ένα σημείο διαμάχης.
Για παράδειγμα, μια από τις πρώτες αντιδράσεις όταν ξέσπασε η σύγκρουση Ισραήλ-Χαμάς ήταν αυτό το tweet του Ben Shapiro.
Εάν λέτε «και οι δύο πλευρές έκαναν αυτό» ...εάν λέτε «ναι, μεν, αλλά [εισαγάγετε εδώ ένα ιστορικό των λαθών της μιας πλευράς]» ...εάν λέτε «ήρθε η ώρα για κατάπαυση του πυρός» ...τότε ένα μέρος του προβλήματος είστε ΕΣΕΙΣ .
— Ben Shapiro (@benshapiro) 9 Οκτωβρίου 2023
Με το σχόλιό του για όσους εγκαλούν «και τις δύο πλευρές», ο Shapiro φαίνεται να στοχεύει κατά του επιχειρήματος ότι και οι δύο πλευρές έχουν αίμα στα χέρια τους. Κατά κάποιο τρόπο, το να επικαλείται κανείς όλες τις αδικίες είναι μέρος του προβλήματος. Ο σωστός τρόπος για να το σκέφτεσαι, πιθανώς, είναι να κοιτάζεις μόνο τα εγκλήματα της μιας πλευράς, δηλαδή τα εγκλήματα της Χαμάς.
Θα πρέπει να είναι προφανές γιατί αυτός ο τρόπος σκέψης είναι το αντίθετο της ηθικής διαύγειας.
Όταν και οι δύο πλευρές σκοτώνουν αθώους ανθρώπους, πρέπει να εγκληθούν και οι δύο πλευρές. Μπορούμε να συζητήσουμε για τον σχετικό βαθμό του κακού που διαπράττεται, όμως δεν υπάρχει χώρος για την επιλεκτική παράβλεψη επιθετικών πράξεων εναντίον αθώων. Η ύπαρξη του κακού και στις δύο πλευρές πρέπει να αναγνωριστεί και να καταδικαστεί από όλους.
Τώρα, πολλοί άνθρωποι δικαιολογούν τη δολοφονία αθώων με το επιχείρημα ότι είναι απαραίτητη για να αμυνθεί κανείς, και επομένως η άλλη πλευρά είναι η «πραγματικά» υπεύθυνη για τον θάνατό τους. Για παράδειγμα, ως απάντηση σε ένα απολύτως ευγενικό και αμερόληπτο σχόλιο του Piers Morgan που εκφράζει την απογοήτευσή του για τα αθώα θύματα και στις δύο πλευρές, ο Ben Shaprio αποφάνθηκε πως «Και για τις δύο ευθύνεται η Χαμάς.»
Όμως αυτό δεν έχει κανένα απολύτως νόημα. Ας πούμε ότι ένας κατά συρροή δολοφόνος κρύβεται σε μια πολυκατοικία γεμάτη αθώους πολίτες. Ακόμα κι αν όλοι συμφωνούσαν απολύτως ότι ο κατά συρροή δολοφόνος ήταν ένοχος, επικίνδυνος, και του άξιζε ο θάνατος, θα ήταν άραγε ηθικό να βομβαρδιστεί το κτίριο, σκοτώνοντας τον δολοφόνο μαζί με δεκάδες αθώους; Προφανώς, κάτι τέτοιο θα ήταν εξωφρενικό. Σε αυτή την άστοχη επιδίωξη της «άμυνας» απλά γίνεσαι εσύ ο ίδιος ο επιτιθέμενος.
Ωστόσο, ο Ben Shapiro το προχωράει ένα βήμα παραπέρα. Όχι μόνο είναι δικαιολογημένος στα μάτια του ένας τέτοιος βομβαρδισμός, αλλά η δολοφονία αυτών των αθώων είναι κατά κάποιο τρόπο σφάλμα του κατά συρροή δολοφόνου! Με αυτή τη λογική, κάθε φορά που κάποιος διαπράττει ένα έγκλημα και αποτελεί ενεργό απειλή, είναι δικαιολογημένο να συλλαμβάνεται με κάθε μέσο, ακόμη και σκοτώνοντας πολλές εκατοντάδες αθώους, και το αίμα όλων αυτών των αθώων είναι κατά κάποιο τρόπο ευθύνη αυτού του εγκληματία και μόνον.
Ό,τι και να αντιπροσωπεύει ένα τέτοιο σύστημα σκέψης, σίγουρα δεν είναι δικαιοσύνη.
Σημειώστε ότι αυτό αποτελεί εξίσου πρόβλημα με εκείνους από την άλλη πλευρά, που λένε ότι η δολοφονία αθώων Παλαιστινίων από το Ισραήλ δικαιολογεί τις ενέργειες της Χαμάς. Οι φιλοπαλαιστίνιοι αριστεροί κάνουν το ίδιο ακριβώς λάθος με τον (σ.σ. δεξιό) Shapiro, όταν δικαιολογούν τις τρομοκρατικές επιθέσεις σε Ισραηλινούς αμάχους.
2) Σταθείτε στο πλευρό των ατόμων, όχι των συλλογικοτήτων
Οι ελευθεριστές πιστεύουν στα ατομικά δικαιώματα και στην ατομική ευθύνη, και πουθενά αυτό δεν είναι πιο σημαντικό από ό,τι στον πόλεμο. Δυστυχώς, η κολεκτιβιστική ρητορική κυριαρχεί σε αυτές τις συζητήσεις, όπως όταν ολόκληρα σύνολα ανθρώπων αποκαλούνται επιτιθέμενοι ή αμυνόμενοι.
Ποια είναι λοιπόν η ατομικιστική εναλλακτική;
Με απλά λόγια, καταδικάζουμε τους επιτιθέμενους, δηλαδή τα άτομα που διαπράττουν σαφείς πράξεις επιθετικότητας, είτε για λογαριασμό μιας κυβέρνησης , είτε για λογαριασμό μιας τρομοκρατικής οργάνωσης ή άλλης παραστρατιωτικής ομάδας. Οι ελευθεριστές δεν συμπαραστέκονται στη μία «πλευρά» αυτών των συγκρούσεων εναντίον της άλλης. Δεν συμπαραστεκόμαστε σε έθνη, φυλές ή κυβερνήσεις. Αντίθετα συμπαραστεκόμαστε στους αθώους πολίτες από όλες τις πλευρές ενάντια σε αυτούς που επιδιώκουν να τους ελέγξουν.
Ο Murray Rothbard εκθέτει έξοχα τη κολεκτιβιστική νοοτροπία του πολέμου στο βιβλίο του For A New Liberty :
«Με την έκταση του πλανήτη πλέον κατανεμημένη μεταξύ συγκεκριμένων κρατών, ένα από τα βασικά δόγματα και τις τακτικές των ηγεμόνων κάθε κράτους ήταν να ταυτίσουν το κράτος με την επικράτεια που εξουσιάζει. Δεδομένου ότι οι περισσότεροι άνθρωποι τείνουν να αγαπούν την πατρίδα τους, η ταύτιση αυτής της γης και του πληθυσμού της με το κράτος είναι ένα μέσο για να λειτουργήσει ο φυσικός πατριωτισμός προς όφελος του κράτους. Εάν, λοιπόν, η «Ρουριτανία» δεχτεί επίθεση από τη «Ουαλδαβία», το πρώτο καθήκον του κράτους της Ρουριτανίας και των διανοουμένων του είναι να πείσουν τον λαό της Ρουριτανίας ότι η επίθεση είναι πραγματικά εναντίον τους, κι όχι απλά εναντίον της άρχουσας τάξης τους. Με αυτόν τον τρόπο, ένας πόλεμος μεταξύ των ηγεμόνων μετατρέπεται σε πόλεμο μεταξύ των λαών , με κάθε λαό να σπεύδει να υπερασπιστεί τους ηγεμόνες του με την εσφαλμένη πεποίθηση ότι οι ηγεμόνες του τον υπερασπίζονται με ζήλο. Αυτός ο μηχανισμός του εθνικισμού υπήρξε ιδιαίτερα επιτυχημένος τους τελευταίους αιώνες. Δεν πάει πολύς καιρός που, τουλάχιστον στη Δυτική Ευρώπη, η μάζα των υπηκόων κάθε χώρας θεωρούσε τους πολέμους ως άσχετες μάχες μεταξύ διαφόρων ομάδων ευγενών και των συμβούλων τους.»
Δείτε σχετικά: «Είναι καλό πράγμα ο εθνικισμός; Εξαρτάται», του Ryan McMaken
Πιο μετά στο βιβλίο, ο Rothbard καταρρίπτει την ιδέα ότι ένα «αμυνόμενο» κράτος έχει οποιοδήποτε «δικαίωμα» να «αμυνθεί» κατά ενός «επιτιθέμενου» κράτους.
«Η ιδέα του να μπείτε σε έναν πόλεμο για να σταματήσετε την "επιθετικότητα" είναι ξεκάθαρα μια αναλογία εμπνευσμένη από την επιθετικότητα ενός ατόμου προς ένα άλλο», γράφει ο Rothbard. Ακριβώς όπως ο Τζόουνς έχει το δικαίωμα να υπερασπιστεί τον εαυτό του όταν ο Σμιθ τον ξυλοκοπεί, πολλοί υποστηρίζουν ότι ένα αμυνόμενο κράτος έχει ισοδύναμο δικαίωμα να διεξάγει έναν «αμυντικό» πόλεμο όταν εισβάλλουν πράκτορες κάποιου άλλου κράτους. Επίσης, προκύπτει ότι άλλες χώρες μπορούν να επέμβουν για λογαριασμό του «αμυνόμενου» κράτους, καθώς αυτό θα ισοδυναμούσε με «αστυνομική δράση».
«Όμως η ‘‘επιθετικότητα’’ έχει νόημα μόνο σε ατομικό επίπεδο Smith-Jones, όπως και ο ίδιος ο όρος ‘‘αστυνομική δράση’’», συνεχίζει ο Rothbard. «Αυτοί οι όροι δεν έχουν κανένα νόημα σε διακρατικό επίπεδο».
Γιατί αυτό; Ο Rothbard εκθέτει τη συλλογιστική του με εξαιρετικά σαφή τρόπο.
«Πρώτον, είδαμε ότι οι κυβερνήσεις που μπαίνουν σε έναν πόλεμο γίνονται οι ίδιες οι επιτιθέμενοι εναντίον αθώων πολιτών. Στην πραγματικότητα μάλιστα, γίνονται μαζικοί δολοφόνοι. Η σωστή αναλογία με την ατομική δράση θα ήταν: ο Σμιθ χτυπά τον Τζόουνς, η αστυνομία σπεύδει να βοηθήσει τον Τζόουνς και στην πορεία προσπαθώντας να συλλάβει τον Σμιθ, η αστυνομία βομβαρδίζει ένα τετράγωνο της πόλης και σκοτώνει χιλιάδες ανθρώπους ή ανοίγει πυρ με πολυβόλα απέναντι σε ένα αθώο πλήθος. Αυτή είναι μια πολύ πιο ακριβής αναλογία, γιατί αυτό κάνει ένα εμπόλεμο κράτος, και στον 20ο αιώνα το κάνει σε μνημειώδη κλίμακα. Όμως κάθε αστυνομική υπηρεσία που συμπεριφέρεται με αυτόν τον τρόπο γίνεται η ίδια ένας εγκληματικά επιτιθέμενος, συχνά πολύ περισσότερο από τον αρχικό Smith που ξεκίνησε το συμβάν.»
Ακόμη και αν γίνει δεκτή η αναλογία Smith-Jones, λέει ο Rothbard, οι υποστηρικτές των «αμυντικών» πολέμων δεν έχουν κανένα επιχείρημα. Η ίδια η αναλογία την οποία επικαλούνται για να δικαιολογήσουν τη θέση τους ουσιαστικά την υπονομεύει!
«Ωστόσο υπάρχει ένα ακόμη μοιραίο σφάλμα στην αναλογία με την ατομική επιθετικότητα», συνεχίζει ο Rothbard, χρησιμοποιώντας τα υποθετικά κράτη της «Γραυσταρκίας» και της «Βελγραβίας», για εκθέσει την άποψή του.
«Όταν ο Smith χτυπά τον Jones ή κλέβει την περιουσία του, μπορούμε να αναγνωρίσουμε τον Smith ως επιτιθέμενο στα προσωπικά ή περιουσιακά δικαιώματα του θύματός του. Αλλά όταν το κράτος της Γραυσταρκίας εισβάλλει στο έδαφος του Βελγραβίας, είναι ανεπίτρεπτο να αναφερόμαστε σε «επιθετικότητα» με ανάλογο τρόπο. Για τον ελευθεριστή, καμία κυβέρνηση δεν έχει δίκαιη αξίωση για οποιαδήποτε ιδιοκτησία ή δικαίωμα «κυριαρχίας» σε μια δεδομένη εδαφική περιοχή. Η αξίωση του κράτους της Βελγραβίας στο έδαφός του είναι επομένως εντελώς διαφορετική από την αξίωση του κ. Jones στην περιουσία του (αν και η τελευταία μπορεί επίσης, κατόπιν έρευνας, να αποδειχθεί πως ήταν το παράνομο αποτέλεσμα κλοπής). Κανένα κράτος δεν διαθέτει νόμιμη ιδιοκτησία: όλη η επικράτειά του είναι αποτέλεσμα κάποιου είδους επιθετικότητας και βίαιης κατάκτησης.»
Αν η δολοφονία αθώων για τη σύλληψη ενός επιθετικού ατόμου δεν δικαιολογείται καν στο επίπεδο Smith-Jones, όπου ο Jones είναι τουλάχιστον ο νόμιμος ιδιοκτήτης του σώματός του, a fortiori δεν δικαιολογείται σε διακρατικό επίπεδο, επειδή τα κράτη δεν είναι καν οι νόμιμοι κάτοχοι της επικράτειάς τους.
Θα ήταν ήδη αρκετά κακό εάν τα κράτη δολοφονούσαν αθώους για να προστατεύσουν τους λαούς τους από κάθε μορφή επιθετικότητας. Αλλά στην πραγματικότητα, το «αμυνόμενο» κράτος δολοφονεί αθώους για να υπερασπιστεί το δικό του μονοπώλιο στην επιθετικότητα από άλλους επίδοξους επιτιθέμενους.
«Επομένως», καταλήγει ο Rothbard, «η εισβολή της Γραυσταρκίας είναι αναγκαστικά μια μάχη μεταξύ δύο ομάδων κλεφτών και επιτιθέμενων: το μόνο πρόβλημα είναι ότι αθώοι πολίτες και στις δύο πλευρές ποδοπατούνται».
Όταν δύο μαφίες μάχονται για εδαφική κυριαρχία σε μια πόλη, καμία από τις δύο δεν είναι αθώοι «αμυνόμενοι» και καμία δεν αξίζει την υποστήριξή μας. Και θα έλεγα ότι η μόνη διαφορά μεταξύ μιας μαφίας και ενός κράτους είναι ότι το τελευταίο θεωρείται νόμιμο.
3) Να υπερασπίζεται την μη παρεμβατική εξωτερική πολιτική
Η Αμερική είχε μια μακρά ιστορία μη παρεμβατισμού, και για σοβαρούς λόγους. Ο παρεμβατισμός έχει πολλά ζητήματα που συνδέονται με αυτόν.
Πρώτον, όταν μια κυβέρνηση παρεμβαίνει σε μια ξένη σύγκρουση για λογαριασμό της μιας πλευράς, εκατομμύρια φορολογούμενοι αναγκάζονται να χρηματοδοτήσουν μια πρωτοβουλία με την οποία διαφωνούν βαθιά. Ίσως να υποστηρίζουν την άλλη πλευρά, ή ίσως απλώς δεν θέλουν να συμμετάσχουν σε αυτή τη σύγκρουση. Ανεξάρτητα από τους λόγους για τους οποίους αντιτίθενται στην αποστολή βοήθειας, το θέμα είναι ότι εξαναγκάζονται να χρηματοδοτήσουν έναν σκοπό παρά τη θέλησή τους.
Αυτό είναι ξεκάθαρα άδικο. Οι άνθρωποι δεν πρέπει να αναγκάζονται να χρηματοδοτούν πράγματα—ειδικά πολέμους—με τα οποία δεν συμφωνούν. Εάν εσείς προσωπικά θέλετε να εμπλακείτε, μη διστάσετε να το κάνετε από την τσέπη σας. Όμως, αν έχετε κάποιο σεβασμό για την ελευθερία των συμπατριωτών σας, θα σεβαστείτε την επιθυμία τους να μείνουν έξω από αυτόν.
Και αν ο καταναγκασμός για τη συγκέντρωση των χρημάτων δεν είναι αρκετά κακός, σκεφτείτε για ποιον σκοπό χρησιμοποιούνται τα χρήματα. Αυτά τα κονδύλια χρησιμοποιούνται, μεταξύ άλλων, για να σκοτωθούν χιλιάδες αθώοι πολίτες. Ως εκ τούτου, οι πολιτικοί και οι γραφειοκράτες που διευκολύνουν αυτή τη χρηματοδότηση λειτουργούν κυριολεκτικά ως συνεργοί σε δολοφονίες.
Είναι συγκλονιστικό, δεδομένης αυτής της αντίληψης, ότι οι επεμβάσεις σε ξένες χώρες βρίσκονται ακόμη στο τραπέζι ως μια αξιοσέβαστη επιλογή. Σε μια δίκαιη κοινωνία, αυτοί οι πολιτικοί παράγοντες θα διώκονταν για διευκόλυνση εγκληματικής δραστηριότητας, δεν θα ελέγχονταν απλά για ανησυχίες σχετιζόμενες με τον προϋπολογισμό, και σίγουρα δεν θα επαινούνταν.
Υπάρχουν επίσης συνεπακόλουθοι λόγοι για να αντιταχθούμε στον κρατικό παρεμβατισμό. Το απλό γεγονός είναι πως όταν οι παγκόσμιες δυνάμεις εμπλέκονται σε μια τοπική σύγκρουση, δημιουργείται πάντα μια πιο επικίνδυνη κατάσταση που έχει τη δυνατότητα να ξεφύγει από τον έλεγχο. Όπως έγραψε ο Rothbard στο For a New Liberty, «Αν αυτό το είδος της ‘‘συλλογικής ασφάλειας’’ πρέπει πραγματικά να εφαρμοστεί σε παγκόσμια κλίμακα, με όλες τις ‘‘Ουαλδαβίες’’ να εφορμούν σε όλες τις τοπικές συγκρούσεις κλιμακώνοντάς τες, κάθε τοπική αψιμαχία σύντομα θα εξελισσόταν σε παγκόσμια πυρκαγιά.»
Για όλους αυτούς τους λόγους, η επέμβαση σε ξένους πολέμους θα πρέπει να είναι απαγορευμένη από την αρχή.
Το μονοπάτι προς την ειρήνη
Υπάρχουν πολλά περισσότερα να ειπωθούν, τόσο για αυτές τις συγκεκριμένες συγκρούσεις όσο και για τα φιλοσοφικά ερωτήματα γύρω από τον πόλεμο γενικότερα. Για όσους ενδιαφέρονται, το antiwar.com παρέχει μια εξαιρετική ανάλυση σε αυτό το μήκος κύματος, και αυτά δύο άρθρα αξίζει επίσης να τα δείτε. Πάντως ελπίζουμε ότι έχουν ειπωθεί αρκετά σε αυτό το σημείο, ώστε να εκθέσουμε τουλάχιστον τη βασική φιλελεύθερη ετυμηγορία κατά του πολέμου και της επέμβασης σε ξένες χώρες.
Και αυτό είναι ένα κρίσιμο πρώτο βήμα.
Ο δρόμος προς την ειρήνη έγκειται στο να ενστερνιστούμε την φιλοσοφία της ελευθερίας και να την εφαρμόζουμε σωστά. Μόνο όταν το κάνουμε αυτό θα τερματίσουμε επιτέλους τον κύκλο της άδικης βίας και θα αφήσουμε πίσω μας τα βάσανα, τον θάνατο και την καταστροφή που έχουν γίνει δυστυχώς πολύ γνώριμα σε όλη την υφήλιο.
Ο Patrick Caroll είναι Διευθύνων Συντάκτης στο Ίδρυμα Οικονομικής Εκπαίδευσης (FEE).