O Βρούτος, «αι Ειδοί του Μαρτίου» κι η ελευθερία σε καιρούς εγκλεισμού
Άρθρο του Maurus Adam δημοσιευμένο το 2021
Για αιώνες, ο Βρούτος θεωρείτο προδότης, στο ίδιο επίπεδο με τον Ιούδα. Όμως όταν οι άνθρωποι ανακάλυψαν ξανά την πάλη για την ελευθερία, ο Βρούτος εξυψώθηκε από την κόλαση. Το παράδειγμα του Βρούτου δείχνει ότι το να μην εγκαταλείπουμε την αρχή της ελευθερίας, παρά τις τρέχουσες οπισθοχωρήσεις, μπορεί τελικά να διατηρήσει την ιδέα της ελευθερίας ζωντανή
Η σημερινή ημέρα σηματοδοτεί την επέτειο μιας μοιραίας ημέρας στην ιστορία του δυτικού κόσμου. Στις 15 Μαρτίου του 44 π.Χ., μια ομάδα Ρωμαίων συγκλητικών δολοφόνησε τον Γάιο Ιούλιο Καίσαρα. Ο Καίσαρας, ισόβιος δικτάτορας, θεωρήθηκε από αυτούς τους συγκλητικούς, πολλοί από τους οποίους ήταν προσωπικά υπόχρεοι σε αυτόν, ως τύραννος και απειλή για την ελευθερία των Ρωμαίων. Ο θάνατός του υποτίθεται ότι θα αποκαθιστούσε τη δημοκρατία. Είναι γνωστό ότι η δολοφονία του Καίσαρα πέτυχε, όμως η δημοκρατία περιέπεσε σε έναν εμφύλιο πόλεμο και τελικά μετατράπηκε σε μοναρχία.
Οι επαναστατημένοι συγκλητικοί νόμιζαν ότι ο λαός ήταν στο πλευρό τους στη μάχη κατά της τυραννίας, ο λαός όμως στράφηκε εναντίον τους, εκδιώκοντάς τους από την πόλη. Για πολύ καιρό, αυτοί οι άνδρες θεωρούνταν προδότες. Η αναζήτηση της ελευθερίας μπορεί να είναι ένας φρικτός αγώνας, όπου οι υποστηρικτές της αντιμετωπίζουν την ήττα και την δυσφήμιση για αιώνες, χωρίς να γνωρίζουν ότι η φήμη τους μπορεί να αποκατασταθεί μόνο πολύ μετά το θάνατό τους. Τίποτα δεν το δείχνει καλύτερα από τη μοίρα της κινητήριας δύναμης πίσω από την εξέγερση κατά του Καίσαρα: τον Μάρκο Ιούνιο Βρούτο. Ήταν ο Βρούτος, ο κλασικός ρεπουμπλικανός, που τάχθηκε ενάντια στη δολοφονία του Μάρκου Αντώνιου, στρατηγού του Καίσαρα. Ενώ οι υπόλοιποι θεωρούσαν τον Αντώνιο ως απειλή, για τον Βρούτο μόνο ο Καίσαρας ήταν ο τύραννος και μόνο ο δικός του θάνατος ήταν δίκαιος. Ωστόσο, ο Βρούτος καταδικάστηκε με βάση το lex pedia που υποστηριζόταν από τη Σύγκλητο, διώχθηκε και τελικά αυτοκτόνησε, αφ' ότου έχασε τη Μάχη των Φιλίππων εναντίον του Οκταβιανού και του Αντωνίου.
Η πτώση της δημοκρατίας δείχνει ότι ένας λαός μπορεί να χάσει την ελευθερία του υφιστάμενος οικειοθελώς την τυραννία. Δεν χρειάζεται κάποιο πραξικόπημα για να καταστείλει την ελευθερία. Το ερώτημα τέθηκε πρόσφατα σε ένα άρθρο του Ethan Yang για το Αμερικανικό Ινστιτούτο Οικονομικών Ερευνών: έχουμε ακόμα τη θέληση να συνεχίσουμε ως ελεύθερη κοινωνία ; Οι πολίτες του δυτικού κόσμου υποβλήθηκαν στον ζυγό των εγκλεισμών. Η ανάγκη για το αίσθημα της ασφάλειας έκανε σίγουρα πολλούς πολίτες να εγκαταλείψουν την ιδέα της ελευθερίας. Ο εξοστρακισμός ανθρώπων που παρουσιάζουν εναλλακτικές απόψεις, όπως η Δρ. Σουνέτρα Γκούπτα, ισοδυναμεί με τη ρωμαϊκή προγραφή των δολοφόνων του Καίσαρα.
Για αιώνες, ο Βρούτος θεωρούνταν προδότης, στο ίδιο επίπεδο με τον Ιούδα - ο Δάντης τοποθέτησε και τους δύο στον στενό κύκλο της κόλασης στη Θεία Κωμωδία του. Όμως όταν οι άνθρωποι ανακάλυψαν ξανά τον αγώνα για την ελευθερία τους, ο Βρούτος εξυψώθηκε από την κόλαση. Η προτομή του Μιχαήλ Άγγελου, που απεικονίζει τον Βρούτο με περήφανη στάση και αποφασιστικό βλέμμα, εκφράζει ξεκάθαρα τη ρεπουμπλικανική δυσαρέσκεια για την τυραννία. Οι μελετητές διαφωνούν για τον ρόλο του Βρούτου στην Τραγωδία του Ιούλιου Καίσαρα του Σαίξπηρ, αλλά είναι ξεκάθαρο ότι δεν είναι ο προδότης που ήταν παλιότερα, και η απεικόνισή του βρίσκεται πιθανόν σε αντίθεση με τον ελισαβετιανό απολυταρχισμό. Το παράδειγμα του Βρούτου δείχνει ότι το να μην εγκαταλείπουμε την αρχή της ελευθερίας, παρά τις τρέχουσες οπισθοχωρήσεις, μπορεί τελικά να αποδειχθεί ότι διατηρεί την ιδέα της ελευθερίας ζωντανή.
Ωστόσο υπάρχει και κάτι άλλο που μας δείχνει ο Βρούτος: ότι η ελευθερία αποτελεί μια αξία. Δεν είναι απλώς κάτι που συνοδεύεται από κάποια αφηρημένη «πρόοδο», και είναι κάτι που, δυστυχώς, πολλοί από εμάς σήμερα, δεν μπορούμε να την θεωρήσουμε δεδομένη. Δεν μπορούμε να υποθέσουμε ότι θα επιστρέψει απλώς όταν τελειώσει η πανδημία, γιατί τελικά, η απόφαση για το πότε τελειώσει εξαρτάται από εμάς. Η σημασία της ελευθερίας ως αξίας σημαίνει ότι είναι κάτι που παρακινεί τη δράση. Την είχαμε θεωρήσει δεδομένη, είχαμε θέσει πολλές αξίες πάνω από την ελευθερία, κι έτσι τώρα χάνουμε την ελευθερία. Σε μια εποχή όπου η δημοκρατία ήταν στα πρόθυρα να πέσει στα χέρια ενός δεσπότη, κι όπου ο λαός έχασε την αξία της ελευθερίας, ο Βρούτος χρειάστηκε να εγκαταλείψει τα ιδανικά του για pietas και amicitias για libertas, και πάλι όμως έχασε τη μάχη. Ωστόσο αν μπορούμε να αναβιώσουμε ξανά το ιδανικό της ελευθερίας στους συνανθρώπους μας, εάν μπορούμε να ενθαρρύνουμε τη δράση που βασίζεται σε αυτή την αξία και την ανάκληση της συναίνεσης υπέρ του σύγχρονου δεσποτισμού, κανένας Βρούτος δεν χρειάζεται να κάνει μια θυσία που θα εκτιμηθεί μόνο μετά από αιώνες.
Εκτιμώ την ελευθερία. Πιστεύω ότι είναι καθήκον όσων την εκτιμούν να διαδώσουν την ελευθερία και να έχουν κατά νου ότι, ακόμα κι αν αποτύχουμε στο παρόν, μπορεί να πετύχουμε αργότερα. Γι' αυτό, σε περιόδους όπου οι πολιτικές δηλώσεις μπορεί να οδηγήσουν σε εξοστρακισμό και όπου η κυβέρνηση καταπατά την ελευθερία μας, κρατάω μια εικόνα του Βρούτου στο γραφείο μου.
Άρθρο του Maurus Adam, που δημοσιεύτηκε στις 15 Μαρτίου 2021 από το Mises Institute. Ο Maurus Adam είναι Γερμανός πολίτης που σπουδάζει για μεταπτυχιακό στην Ιταλία. Αυτή τη στιγμή σπουδάζει μέσω πρακτικής άσκησης στο Πανεπιστήμιο της Ουάσιγκτον στο Σιάτλ.