Ενθύμηση του Henry Hazlitt
Ενθύμηση του Henry Hazlitt
Άρθρο του Gary Gales, που δημοσιεύτηκε στις 28/11/2023 από το Mises Institute. Χρόνος ανάγνωσης 5'
Ο Henry Hazlitt, ένας σπουδαίος υπέρμαχος της ελευθερίας και της αυστριακής οικονομικής σχολής, γεννήθηκε στις 28 Νοεμβρίου 1894. Το πιο διάσημο βιβλίο του, Economics in One Lesson, που κυκλοφόρησε και στα ελληνικά, παραμένει best seller τριάντα χρόνια μετά τον θάνατό του
Η 28η Νοεμβρίου είναι η επέτειος της γέννησης ενός από τους πιο παραγωγικούς διανοούμενους στην ιστορία της Αμερικής - του Henry Hazlitt (1894-1993). Σύμφωνα με τον Llewellyn Rockwell , ο Hazlitt «ήταν εξοικειωμένος με το έργο κάθε σημαντικού στοχαστή σε σχεδόν κάθε τομέα» και «έγραψε σε κάθε σημαντικό δημόσιο φόρουμ της εποχής του». Το δημοσιευμένο του έργο ως δημοσιογράφος, κριτικός λογοτεχνίας, φιλόσοφος και οικονομολόγος έφτασε τις περίπου δέκα εκατομμύρια λέξεις μέχρι τον θάνατό του, συμπεριλαμβανομένου ίσως του πιο δημοφιλούς βιβλίου οικονομικών που γράφτηκε ποτέ - του Economics in One Lesson (αν και, ανατρέχοντας σε αυτό το βιβλίο αργότερα, Hazlitt κατέληξε στο συμπέρασμα ότι «όσον αφορά τους πολιτικούς...το μάθημα...δεν φαίνεται να έχει διδαχθεί πουθενά»).
Σύμφωνα με τον Tom Malone , «Αυτό που έκανε τον Hazlitt να ξεχωρίζει από άλλους συγγραφείς στα οικονομικά ήταν η απίστευτη σαφήνεια του γραπτού του και η ικανότητά του να κάνει το θέμα ενδιαφέρον στους καθημερινούς ανθρώπους. Το έκανε αυτό εστιάζοντας στις αρχές της οικονομίας, χρησιμοποιώντας πρακτικά παραδείγματα και γράφοντας με άμεσο και διαλογικό ύφος». Περαιτέρω, ο Malone έγραψε πως
«Όταν ο H.L. Mencken επέλεξε τον Hazlitt για να τον διαδεχθεί ως λογοτεχνικός συντάκτης στο American Mercury, αποκάλεσε τον Hazlitt τον «μόνο ικανό κριτικό των τεχνών που ξέρω, ο οποίος ήταν ταυτόχρονα και ικανός οικονομολόγος», καθώς και «ένας από τους λίγους οικονομολόγους στην ανθρώπινη ιστορία που μπορούσαν πραγματικά να γράψουν».
Σε αυτή την τεράστια παραγωγή, ίσως η πιο σημαντική συνεισφορά του Hazlitt ήταν η συνεπής υπεράσπιση της κεντρικής σημασίας της ελευθερίας στην αμερικανική ζωή, παρόλο που αυτό του κόστισε την δουλειά του περισσότερες από μία φορές. Σε μια εποχή όπου η αληθινή αφοσίωση στην ελευθερία είναι πολύ σπάνια, οι Αμερικανοί πρέπει να θυμούνται τη σοφία του. Τα ακόλουθα αποσπάσματα βρίσκονται σε διάφορα γραπτά του:
Η ελευθερία είναι η ουσιαστική βάση, το sine qua non, της ηθικής. Η ηθική δεν μπορεί παρά να υπάρχει […] στον βαθμό που υπάρχει ελευθερία […] κανείς, συμπεριλαμβανομένης της κυβέρνησης, δεν θα επιτρέπεται να παρεμβαίνει στην ελευθερία κάποιου.
Ο κυβερνητικός σχεδιασμός εμπεριέχει πάντα τον καταναγκασμό.
Η ανάγκη σήμερα δεν είναι για περισσότερους νόμους, αλλά για λιγότερους. Αν οι φίλοι της ελευθερίας και του δικαίου μπορούσαν να έχουν μόνο ένα σύνθημα αυτό θα έπρεπε να είναι: Σταματήστε τα ένδικα μέσα!
Σε χίλιους τομείς, οι ευνοιοκράτες, οι κρατιστές, οι σοσιαλιστές και οι παρεμβατιστές μας οδηγούν καθημερινά προς την αύξηση των περιορισμών στην ατομική ελευθερία.
Δεν περνά ποτέ μέρα χωρίς κάποιος ένθερμος μεταρρυθμιστής ή κάποια ομάδα μεταρρυθμιστών να προτείνει κάποια νέα κυβερνητική παρέμβαση, κάποιο νέο κρατικιστικό σχήμα για να καλύψει κάποια υποτιθέμενη «ανάγκη» ή να ανακουφίσει κάποια υποτιθέμενη βάσανο.
Το μέλλον της ανθρώπινης ελευθερίας […] ισοδυναμεί με το μέλλον του πολιτισμού.
Οι αληθινοί οπαδοί της ελευθερίας… [πιστεύουν] στην περιορισμένη διακυβέρνηση, στη μεγιστοποίηση της ελευθερίας για το άτομο και στην ελαχιστοποίηση του εξαναγκασμού στο χαμηλότερο δυνατό σημείο που είναι συμβατό με το νόμο και την τάξη.
Ο «ιδιωτικός τομέας» της οικονομίας είναι στην πραγματικότητα ο εθελοντικός τομέας […] ο «δημόσιος τομέας» είναι στην πραγματικότητα ο τομέας του καταναγκασμού.
Η ανώτερη ελευθερία του καπιταλιστικού συστήματος, η ανώτερη δικαιοσύνη και η ανώτερη παραγωγικότητά του δεν είναι τρεις ανωτερότητες, αλλά μία. Η δικαιοσύνη προκύπτει από την ελευθερία και η παραγωγικότητα από την ελευθερία και τη δικαιοσύνη.
Ακριβώς επειδή το κράτος έχει το μονοπώλιο του καταναγκασμού, μπορεί να επιτραπεί το μονοπώλιο μόνο του καταναγκασμού. Μόνο εάν το σύγχρονο Κράτος μπορεί να κρατηθεί μέσα σε μια αυστηρά περιορισμένη υπηρεσία καθηκόντων και εξουσιών, μπορεί να αποτραπεί από το να συντάξει, να κατακτήσει και τελικά να καταβροχθίσει την κοινωνία που το γέννησε.
Η λύση στα προβλήματά μας δεν είναι περισσότερος πατερναλισμός, νόμοι, διατάγματα ή έλεγχοι, αλλά η αποκατάσταση της ελευθερίας και της ελεύθερης επιχειρηματικότητας.
Οι κοντόφθαλμες και ανυπόμονες προσπάθειες εξάλειψης της φτώχειας, διακόπτοντας τη σύνδεση μεταξύ προσπάθειας και ανταμοιβής, δεν μπορούν παρά να οδηγήσουν στην ανάπτυξη ενός ολοκληρωτικού κράτους και να καταστρέψουν την οικονομική πρόοδο που με τόσους αγώνες εξασφάλισε αυτή η χώρα.
Η ελευθερία είναι ένας τόσο πολύτιμος αυτοσκοπός, που ο Λόρδος Άκτον δήλωσε συγκινητικά ότι «δεν είναι ένα μέσο για έναν ανώτερο πολιτικό σκοπό. Είναι από μόνος του ο υψηλότερος πολιτικός σκοπός». Ωστόσο, αν και η ελευθερία είναι αναμφίβολα αυτοσκοπός, είναι επίσης ύψιστης αξίας […] ως μέσο για τους περισσότερους άλλους σκοπούς μας. Μπορούμε να επιδιώξουμε όχι μόνο τους οικονομικούς αλλά και τους πνευματικούς και διανοητικούς μας στόχους, μόνο αν είμαστε ελεύθεροι να το κάνουμε.
Οι ηθικοί κανόνες που απαγορεύουν στους ανθρώπους να βλάπτουν ο ένας τον άλλον […] περιλαμβάνουν τις αθέμιτες παρεμβάσεις του ενός στην ελευθερία του άλλου.
Οι διανοούμενοί μας […] κακοποιούν την οικονομική ελευθερία επειδή […] δεν έχουν τη γνώση ή την αντίληψη να αναγνωρίσουν πως, όταν οι οικονομικές ελευθερίες περικόπτονται ή καταστρέφονται, όλες οι άλλες ελευθερίες περικόπτονται ή καταστρέφονται μαζί τους.
Η ελευθερία είναι ένα σύνολο, και η άρνηση της οικονομικής ελευθερίας είναι τελικά η καταστροφή κάθε ελευθερίας.
Η αγάπη για την ελευθερία είναι η αγάπη για τους άλλους. Η αγάπη για την εξουσία είναι η αγάπη για τον εαυτό μας.
Το κράτος, φυσικά, είναι απολύτως απαραίτητο [*] για τη διατήρηση του νόμου και της τάξης και την προώθηση της ειρήνης και της κοινωνικής συνεργασίας. Αυτό που είναι περιττό και κακό, αυτό που συντομεύει την ελευθερία και συνεπώς την πραγματική ευημερία του ατόμου, είναι το κράτος που σφετερίστηκε υπερβολικές εξουσίες και αναπτύχθηκε πέρα από τη νόμιμη λειτουργία του.
[* Στην πραγματικότητα, οι αναρχοκαπιταλιστές οικονομολόγοι κατέδειξαν αργότερα ότι το κράτος δεν είναι απαραίτητο ούτε για την παροχή αυτών των βασικών υπηρεσιών, οι οποίες μπορούν να παρασχεθούν από την ελεύθερη αγορά σε καλύτερη ποιότητα και χαμηλότερο κόστος, όπως ακριβώς οποιαδήποτε άλλη υπηρεσία ή προϊόν.]
Ο πιο γρήγορος και σίγουρος τρόπος για την παραγωγή, την ευημερία και την οικονομική ανάπτυξη είναι μέσω της ιδιωτικής επιχειρηματικότητας. Ο καλύτερος τρόπος για να ενθαρρύνουν οι κυβερνήσεις τις ιδιωτικές επιχειρήσεις είναι να εγκαθιδρύσουν την δικαιοσύνη, να επιβάλλουν τις συμβάσεις, να διασφαλίσουν την εγχώρια ειρήνη και ηρεμία, να προστατεύσουν την ιδιωτική ιδιοκτησία και να εξασφαλίσουν τις ευλογίες της ελευθερίας, συμπεριλαμβανομένης της οικονομικής ελευθερίας, που σημαίνει να σταματήσουν να βάζουν εμπόδια στους δρόμους της ιδιωτικής επιχειρηματικότητας.
Η κύρια οικονομική λειτουργία της κυβέρνησης είναι να ενθαρρύνει και να διατηρεί την ελεύθερη αγορά. Όταν ο Μέγας Αλέξανδρος επισκέφτηκε τον φιλόσοφο Διογένη και τον ρώτησε αν μπορούσε να κάνει κάτι για αυτόν, ο Διογένης λέγεται ότι απάντησε: «Ναι, να στέκεσαι κομμάτι λιγότερο ανάμεσα σε μένα και τον ήλιο». Αυτό δικαιούται να ζητήσει κάθε πολίτης από την κυβέρνησή του.
Ο Henry Hazlitt αναγνώρισε την ελευθερία ως το μόνο ηθικό σύστημα και αναγνώρισε την οικονομική ελευθερία -ή καπιταλισμό- ως το μόνο μέσο οργάνωσης μιας κοινωνίας που μπορεί να ωφελήσει τους πάντες. Υπερασπίστηκε δυναμικά αυτή τη θέση ενάντια σε πολλές επιθέσεις. Όπως τον περιέγραψε ο Λούντβιχ φον Μίζες , «σε αυτήν την εποχή του μεγάλου αγώνα υπέρ της ελευθερίας και του κοινωνικού συστήματος στο οποίο οι άνθρωποι μπορούν να ζήσουν ως ελεύθεροι άνθρωποι, εσείς […] είστε η οικονομική συνείδηση της χώρας μας». Κατά τη διάρκεια της ζωής του, ο Χάζλιτ είδε την Αμερική να ακολουθεί την αντίθετη πορεία, με ολοένα και περισσότερους πόρους να αφαιρούνται από ορισμένους ανθρώπους, για ό,τι και όποιον αποφασίσει η κυβέρνηση. Στις μέρες μας, πολύ πιο βαθιά σε αυτό το μονοπάτι του κρατισμού, η αντίληψή του για τα πράγματα είναι ακόμη πιο σημαντική.
Ο Gary M. Galles είναι καθηγητής Οικονομικών στο Πανεπιστήμιο Pepperdine και επίκουρος υπότροφος στο Ινστιτούτο Ludwig von Mises. Είναι επίσης ερευνητής στο Independent Institute, μέλος του δικτύου καθηγητών του Ιδρύματος για την Οικονομική Εκπαίδευση και μέλος του Συμβουλίου Συμβούλων Πολιτικής του Ινστιτούτου Heartland.
ευφυέστατος διανοούμενος