Οι σοσιαλιστές ενδιαφέρονται για την εξουσία, όχι για το εάν η ιδεολογία τους «λειτουργεί»
Για να πολεμήσεις τον σοσιαλισμό, πρέπει να στοχεύσεις στις θεμελιώδεις αρχές του, όχι στο εάν «λειτουργεί»
Άρθρο του Τζέισον Μοντγκόμερι δημοσιευμένο στις 29/02/2024 από το Mises Institute
Ένα πρόσφατο κύμα δεξιών podcasters με φιλελεύθερες τάσεις που επαναλαμβάνουν μια χιλιοειπωμένη απόρριψη του σοσιαλισμού με ενόχλησε σε σημείο να ξεκινήσω αυτό το άρθρο. Πάει κάπως έτσι: «Γιατί μας απασχολεί ακόμα αυτό το θέμα; Πότε θα καταλάβουν ότι ΔΕΝ ΛΕΙΤΟΥΡΓΕΙ και θα μας παρατήσουν ήσυχους;»
Αυτή η κριτική αξίζει μια πιο προσεκτική ματιά. Ίσως να την αξίζει κι ο σοσιαλισμός. Παρεμπιπτόντως, ορίζω τον σοσιαλισμό ως οποιοδήποτε οικονομικό σύστημα που παραδίδει τα μέσα παραγωγής στην «κοινωνία», «τους εργάτες» ή σε κάποια άλλη πλασματική οντότητα, που ουσιαστικά σημαίνει στο κράτος, και περιορίζει ή απαγορεύει την ιδιωτική ιδιοκτησία.
Αν εκτιμάς την δουλειά που κάνω και θέλεις να μου δώσεις ώθηση να συνεχίσω, τώρα μπορείς είτε να κάνεις μια δωρεά χωρίς δέσμευση, είτε να γίνεις συνδρομητής-τρια με το ελάχιστο ποσό που επιτρέπει η πλατφόρμα του Substack:
5 ευρώ/μήνα ή 30 ευρώ/έτος.
Ορίστε η καλύτερη μου προσπάθεια για να ξεκαθαρίσω το ζήτημα: Ο σοσιαλισμός είναι ελαττωματικός, γιατί οπουδήποτε καθιερώνεται (που δεν καθιερώθηκε ούτε κατά διάνοια στη Σκανδιναβία, αλλά αυτό είναι ένα ξεχωριστό θέμα), η εξασφαλισμένη αφθονία για όλους κάθε άλλο παρά υλοποιείται. Αντίθετα, αντιμετωπίζουν ακραία φτώχεια, πείνα και ελλείψεις κάθε είδους. Τα στοιχεία είναι διάσπαρτα σε όλη την ιστορία, σε όλο τον κόσμο. Έτσι, κάθε ηλίθιος που εξακολουθεί να προωθεί αυτό το χάος αγνοεί τα γεγονότα της πραγματικότητας.
Αρκετό ως αντεπιχείρημα: ορθό ως προς τα δεδομένα, σκληρό, προσγειωμένο και πρακτικό. Δεν υπάρχει αφηρημένη πολιτική θεωρία εδώ, μόνο η βασική ερώτηση: λειτουργεί; Τελεία. Δείτε τα ιστορικά στατιστικά στοιχεία. Οποιαδήποτε άλλη εκτίμηση δεν αντιστοιχεί στον πραγματικό κόσμο, επομένως είναι άχρηστη. Έτσι, ουσιαστικά πετάξαμε τον σοσιαλισμό στην χωματερή της ιστορίας, σωστά;
Ουτε κατ’ ελαχιστο.
Δεν αποκαλώ αυτή τη διάψευση του σοσιαλισμού αναποτελεσματική. Είναι κάτι πολύ χειρότερο από αυτό.
Πρώτα υπάρχει το προφανές ερώτημα: τι σημαίνει να «λειτουργεί» ένα οικονομικό σύστημα; Ότι κανείς δεν είναι φτωχός; ποιο είναι το πρότυπο του «φτωχού»; Μήπως σημαίνει ένα ορισμένο καθολικό περιθώριο διαθέσιμου εισοδήματος; Το επίπεδο του ΑΕΠ; Μήπως σε μια έρευνα 1.000 τυχαίων ατόμων, 672 από αυτούς βαθμολόγησαν την οικονομική τους κατάσταση τουλάχιστον «ικανοποιητική»; Ποια είναι τα κριτήρια; Ποιο είναι το βαρόμετρο; Πώς μπορούμε να ξέρουμε αν «λειτουργεί»;
Δεν θα μπορούσε κάποιος απλώς να επιλέξει ένα αυθαίρετο πρότυπο «λειτουργικότητας» εκ των υστέρων και να διαλαλήσει περήφανα τη μεγάλη επιτυχία του σοσιαλισμού; Έχει ξαναγίνει! Και εδώ είναι το πραγματικό ερώτημα: Ποιος θα μπορούσε να είναι αυτός ο κάποιος; Με ποιο δικαίωμα θα μπορούσε να αποφασίσει αυτόν τον τρόπο μέτρησης για λογαριασμό ενός ολόκληρου πληθυσμού;
Λοιπόν, αυτές μπορεί να είναι δύσκολες ερωτήσεις για να τις απαντήσει κανείς, αλλά σίγουρα μπορούμε να ξέρουμε τι σημαίνει το να μην λειτουργεί κάτι. Ο σοσιαλισμός έχει επιφέρει επανειλημμένα λιμούς, σιτοδείες, ελλείψεις παραγωγής και την φαινομενική εξαφάνιση των φυσικών πόρων. Ένα οικονομικό ιστορικό σαν κι αυτό πρέπει να είναι αρκετό για να απορριφθεί ο σοσιαλισμός.
Ετσι νομίζετε; Επιτρέψτε μου να σας ρωτήσω…
Είστε κατά της δουλείας επειδή δεν συμβάλλει σε μια ακμάζουσα αγροτική βιομηχανία;
Είστε κατά του περιορισμού της ελευθερίας του λόγου επειδή δεν προστατεύει αποτελεσματικά τα συναισθήματα των ανθρώπων;
Είστε κατά των τυχαίων ενταλμάτων έρευνας σε σπίτια επειδή δεν αποκαλύπτουν αρκετή ποσότητα λαθρεμπορίου ώστε να ενισχύουν την δημόσια ασφάλεια;
Εάν όχι, γιατί όχι; Αυτοί είναι ακριβώς οι λόγοι για τους οποίους απορρίπτετε τον σοσιαλισμό. Επειδή φαίνεται να μην ικανοποιεί τους δηλωμένους κοινωνικούς στόχους του. Επομένως…
Κι αν όντως λειτουργούσε; Αν παρήγαγε μια κοινωνία πιστών προλετάριων, που ζούσαν με ευχαρίστηση με τους πόρους που τους παραχωρούνταν, εργάζονταν περιορισμένες ώρες στα κοινοτικά αγροκτήματα και τα εργοστάσιά τους, με πολλά ρεπό, και απολάμβαναν τα εγκεκριμένα από το κράτος χόμπι τους έχοντας όλον αυτόν τον ελεύθερο χρόνο; Τότε να υποθέσω ότι θα ήσασταν απολύτως υπέρ;
Είναι πραγματικά αυτή η οπτική σας αντίθεση ή υπάρχει κάτι άλλο εδώ;
«Φυσικά, υπάρχουν κι άλλα!» λέτε. «Πέρα από τα οικονομικά, ο σοσιαλισμός έχει οδηγήσει επανειλημμένα σε μαζικές παρακολουθήσεις, αυθαίρετες φυλακίσεις, βασανιστήρια, στρατόπεδα θανάτου και τις μεγαλύτερες ανθρώπινες φρικαλεότητες που γνώρισε ο κόσμος! Αυτό είναι το πραγματικό αντεπιχείρημα!».
Απλώς σκάβετε βαθύτερα τον λάκκο σας.
Ξέρετε τις απαντήσεις σε όλα αυτά. Πείτε τις μαζί μου: «Αυτό δεν ήταν πραγματικός κομμουνισμός». «Όλα αυτά ήταν απλά ένας κακός επικεφαλής, όχι μια καταδίκη για το ίδιο το σύστημα». «Ήταν η απληστία και ο σαδισμός που περίσσεψαν από την οικονομία της αγοράς». «Ο μαρξισμός είναι επιστημονικά ορθός. Απλώς απαιτείται μια περίοδος ωρίμανσης για να μάθουν οι άνθρωποι τις σωστές αξίες και μετά όλα γίνονται παράδεισος».
Είναι αυτές οι κοινοτοπίες απογοητευτικές; Λοιπόν, όποιος υποστηρίζει ότι «δεν λειτουργεί» έχει συμφωνήσει σιωπηρά με τις ίδιες ακριβώς υποκείμενες παραδοχές.
Αυτό το επιχείρημα απευθύνεται στον πραγματισμό, τον ωφελιμισμό, τον εμπειρισμό και την συνεπειοκρατία. Τους Τέσσερις Ιππείς της Σοφιστικής. Λέει μην χτυπάτε τον σοσιαλισμό μέχρι να το δοκιμάσετε. Μετρήστε τις πρακτικές επιπτώσεις του (πραγματισμός), βασισμένος αποκλειστικά στην εμπειρία (εμπειρισμός), για να δείτε εάν προσφέρει το μεγαλύτερο καλό στον μεγαλύτερο αριθμό ατόμων (ωφελιμισμός) προσφέροντας την υποσχεθείσα οικονομική ισότητα και ευημερία (συνεπειοκρατία).
Αυτό είναι μέρος της απελπισμένης, μακροχρόνιας εκστρατείας για να καταστούν τα οικονομικά μια θετική επιστήμη, με μια οριστική απάντηση, ανιχνεύσιμη μέσω αυστηρών δοκιμών υποθέσεων. Εάν αποδέχεστε αυτούς τους όρους, τότε το «δεν λειτουργεί» δεν αποτελεί αντεπιχείρημα. Η πιθανότητα ενός αποτυχημένου πειράματος ενσωματώνεται ακριβώς σε αυτό το σχήμα. Απλώς δεν έχει λειτουργήσει ακόμα, οπότε τροποποιούμε τη θεωρία και δοκιμάζουμε ξανά.
Πήραμε… πλούτη και ευτυχία για όλους; Εξαιρετικά! Λειτούργησε ! Ή… μια εκστρατεία εξόντωσης βιβλικών διαστάσεων; Ουπς, πίσω στον αρχικό σχεδιασμό. Δεν υπήρχε τρόπος να προβλέψει κανείς ότι αυτό θα συνέβαινε.
Εδώ είναι που το «δεν λειτουργεί» ξεπερνά το ατελέσφορο και γίνεται αυτο-αναιρούμενο. Εάν θέσετε ένα, ή μερικά, δυσμενή αποτελέσματα ως λόγους για να απορρίψετε τη θεωρία από χέρι, η άλλη πλευρά μπορεί να σας χαρακτηρίσει ασυνεπή και αντιεπιστημονικό, και θα έχει δίκιο! Βλέπετε το πώς η δόλια συλλογιστική τους μπορεί να κάνει ένα σωστό συμπέρασμα να φαίνεται λάθος;
Ως εκ τούτου, ο σοσιαλισμός συνεχίζει να έχει απολογητές, να δικαιολογείται, να προωθείται και κατά συνέπεια να εφαρμόζεται σε όλο τον κόσμο. με περισσότερες επανακάμψεις κι από το συγκρότημα Aerosmith (συγγνώμη Aerosmith).
(Αυτό το θέμα καλύπτεται έξοχα στο A Theory of Socialism and Capitalism του Hoppe.)
Και αυτό εξυπηρετεί δύο από τις μεγάλες ιστορικές απάτες του Μαρξ. Πρώτον, ότι το εμπόριο και όλη η ανθρώπινη δράση μπορούν να σχεδιαστούν επιστημονικά από μια κεντρική αρχή για να παράγουν επιθυμητούς σκοπούς. Δεύτερον, ότι η ευγένεια αυτών των σκοπών στο απροσδιόριστο μέλλον δικαιολογεί κάθε μέσο, δυνητικά τα απεριόριστα δεινά, στο παρόν.
Πέραν του ότι από το ότι απογύμνωνει την ανθρώπινη δράση από την ηθική και κάθε ίχνος ανθρωπιάς, το αν «λειτουργεί» δεν μπορεί ποτέ να επιλυθεί, απλώς να συζητείται επ' άπειρον, καθιστώντας το ιδανική τροφή για τα κυρίαρχα μμε. Υπό κάθε εύλογο έλεγχο, καταρρέει κάτω από το ίδιο του το υπεροπτικό πνευματικό βάρος, επειδή κάτι λείπει στα θεμέλιά του. Οι θεμελιώδεις αρχές που μπορούν να εξακριβωθούν ως αυτονόητα αληθείς ή όχι.
Για να πολεμήσεις τον σοσιαλισμό, πρέπει να στοχεύσεις τις θεμελιώδεις αρχές του. Και ποιες είναι μερικές από αυτές;
Βασίζεται στον κολεκτιβισμό – κανένα άτομο δεν έχει ιδιαίτερη σημασία, μόνο η κοινωνία ως σύνολο. Οποιοσδήποτε αριθμός ατομικών αναγκών, προτιμήσεων και ανθρώπινων ζωών μπορεί και πρέπει να θυσιαστεί για το καλό της συλλογικότητας.
Απουσία αγοράς – η παραγωγή και το εμπόριο λειτουργούν κατά την βούληση των κεντρικών σχεδιαστών και όχι των οικονομικών παραγόντων. Το τι κατασκευάζεται, σε ποια ποσότητα και για ποια χρήση δεν καθορίζεται από τη ζήτηση των καταναλωτών ή το κίνητρο του κέρδους, αλλά από υπολογισμούς άνωθεν. Με βάση τι; Τέτοιες ερωτήσεις δεν θα γίνουν ανεκτές. Τώρα, μπείτε στη ουρά για ψωμί! Κάτι που μας οδηγεί στο ότι…
Απαιτεί ένα ολοκληρωτικό κράτος – Αυτός ο συγκεντρωτισμός της οικονομίας απαιτεί τέτοια ενδελεχή μικροδιαχείριση της ανθρώπινης δράσης, που η παρακολούθηση, η κατασκοπεία, ο εκφοβισμός και οι αυστηρές ποινές για τους παραβάτες (για αρχή) πρέπει να γίνουν χαρακτηριστικά του πολιτικού σκηνικού. Μερικοί υποστηρικτές του σοσιαλισμού ισχυρίζονται ότι ο κρατικός έλεγχος, και το ίδιο το κράτος, θα καταστούν μια μέρα περιττά στον σοσιαλισμό, μόλις οι άνθρωποι μπουν σε μια σειρά (που θα πει μόλις υποταχθούν δια της βίας). Αλλά, όπως η άφιξη της παγκόσμιας αφθονίας, αυτή η μέρα δεν φαίνεται να έρχεται ποτέ. Περισσότερα για αυτό σε λίγο…
Αυτό το επιχείρημα μπορεί να μην είναι τέλειο, αλλά παρατηρήστε τις διαφορές μεταξύ αυτού και του σημείου που ξεκινήσαμε. Οι προϋποθέσεις αυτές αποτελούν αξιωματικά αναπόσπαστο μέρος του σοσιαλισμού. Δεν απαιτείται εμπειρία, πειραματισμός ή έρευνα για την επιβεβαίωσή τους. Δεν πρόκειται να προκύψουν στατιστικά δεδομένα και να τις αλλάξουν. Δεν είναι σκοποί, οι οποίοι δεν μπορούν να γίνουν οριστικά γνωστοί στην αρχή οποιασδήποτε πρωτοβουλίας (αν μπορούν να γίνουν ποτέ). Πρόκειται για μέσα, τα οποία είναι γνωστά, άμεσα και με βεβαιότητα, καθώς ουσιαστικά γίνονται οι υλικοί όροι της ζωής στη δεδομένη κοινωνία. Τα οικονομικά είναι ένα ταξίδι, όχι ένας προορισμός, επομένως αυτές οι υποσχέσεις πλούτου και έκλειψης του κράτους κάποια μέρα, σε αντάλλαγμα για την τρέχουσα ταλαιπωρία σας, δεν σημαίνουν τίποτα όταν προέρχονται από τον άνθρωπο που σας ωθεί με το τουφέκι.
Τώρα ξεκινά μια ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΗ συζήτηση.
Ο σοσιαλιστής πρέπει να είναι έτοιμος να υπερασπιστεί όλα τα παραπάνω στοιχεία, τουλάχιστον. Οποιοσδήποτε ισχυρισμός ενάντια στην αναγκαιότητα αυτών των παραγόντων μπορεί να αντιμετωπιστεί με χαρά: «τότε αυτό δεν είναι πραγματικός σοσιαλισμός!» Αν προτιμούν τις ιδεολογίες τους a la carte, επιλέγοντας τα «καλά κομμάτια» του σοσιαλισμού και απορρίπτοντας τα γκούλαγκ και τους ομαδικούς τάφους, τότε επιχειρηματολογούν για κάτι εντελώς άλλο, μια μικτή οικονομία, τη μόλυνση της αγοράς με κάποιο βαθμό από τις παραπάνω αρχές.
Έχουν κάποια εγκυρότητα τα γραφήματα και τα στοιχεία των Τεσσάρων Ιππέων; Φυσικά, ως πειστική υποστήριξη. Αλλά δεν μπορούν να αποτελούν το επιχείρημά σας. Αυτό πρέπει να προέρχεται από τις Πρώτες Αρχές, π.χ. την ελευθερία, την ιδιοκτησία και την αυτοκτησία. Αυτά είναι τα μόνα που έχουν σημασία. Το να τα υποτάσσεις σε αριθμούς και στατιστικά σημαίνει ότι τα υποβαθμίζεις παντελώς.
Έτσι, όταν πρόκειται για τον σοσιαλισμό, σταματήστε να λέτε ότι δεν λειτουργεί, σταματήστε να τον αποκαλείτε μια τέλεια ιδέα στα χαρτιά που χωλαίνει στην εφαρμογή και σταματήστε να αναγνωρίζετε «ευγενείς προθέσεις» στους υποστηρικτές του. Δώστε του αυτό που του αξίζει πνευματικά και τότε μπορείτε να τον πείτε με το όνομά του: μια φαύλη έννοια που δεν έχει θέση ανάμεσα στο γένος των ανθρώπων.