Ο Καρλ Μαρξ δεν υπήρξε ποτέ οικονομολόγος
Αν οι σοσιαλιστές κατανοούσαν τα οικονομικά δεν θα ήταν σοσιαλιστές. — F. A. Hayek
Tου Yash Dubey
Παρά το τεράστιο πνευματικό επίτευγμα που αντιπροσωπεύει το Κεφάλαιο του Μαρξ, η μαρξική συνεισφορά στα οικονομικά μπορεί εύκολα να συνοψιστεί ως σχεδόν μηδενική. Τα επίσημα οικονομικά, όπως υπάρχουν σήμερα, δεν εμπεριέχουν κάποιο σημάδι ότι ο Καρλ Μαρξ υπήρξε ποτέ.— Thomas Sowell
Αν οι σοσιαλιστές κατανοούσαν τα οικονομικά δεν θα ήταν σοσιαλιστές.
— F. A. Hayek
Ο Καρλ Μαρξ είναι ένα πολύ δημοφιλές όνομα στις κοινωνικές επιστήμες. Ως ένας μελετητής του 19ου αιώνα, εξακολουθεί να αποτελεί μέρος των πολιτικών συζητήσεων μέχρι σήμερα. Γεννήθηκε στη Γερμανία και αργότερα μετακόμισε στο Λονδίνο, όπου έζησε εξόριστος με την οικογένειά του. Ο Μαρξ ήταν κοινωνιολόγος και φιλόσοφος, αλλά ορισμένοι τον βλέπουν και ως οικονομολόγο. Tο παρόν άρθρο αποτελεί μια αντίκρουση αυτής της πεποίθησης.
Η οικονομική επιστήμη ασχολείται απλώς με το πρόβλημα της κατανομής των πόρων. Καθώς οι πόροι είναι σπάνιοι, πρέπει να κατανεμηθούν αποτελεσματικά ανάμεσα στα άτομα της κοινωνίας που εμπλέκονται σε τέτοιες δραστηριότητες. Τα οικονομικά είναι η επιστήμη που ασχολείται με το πρόβλημα της κατανομής των πόρων στην κοινωνία, γεγονός που την καθιστά κοινωνική επιστήμη. Κανείς δεν έχει τη δυνατότητα να κατανείμει αυτούς τους πόρους. Έτσι, αυτό γίνεται καλύτερα από τον μηχανισμό της αγοράς, το λεγόμενο «αόρατο χέρι».
Οι περισσότεροι οικονομολόγοι θεωρούν ότι ο μηχανισμός της αγοράς είναι που κατανέμει τους πόρους, και τα έργα των Ludwig von Mises και F.A. Hayek στον οικονομικό υπολογισμό και στο πρόβλημα της γνώσης παίζουν μεγάλο ρόλο στην κατανόηση αυτού του σημείου. Ωστόσο ο Μαρξ δεν πίστευε καθόλου στον μηχανισμό της αγοράς. Το κύριο πρόβλημά του ήταν με το κεφάλαιο, όμως από την εποχή του Άνταμ Σμιθ ή ακόμη και προγενέστερα, οι θεμελιώδεις όροι της οικονομίας περιλαμβάνουν το κεφάλαιο, την αποταμίευση, την επένδυση, τις τιμές, το χρήμα, την προσφορά, την ζήτηση, τον καταναλωτή, την επιχειρηματικότητα, το κέρδος κ.λπ. , τα οποία ο Μαρξ είτε τα επέκρινε, είτε τα αγνόησε.
Ενώ οι ιδέες του Μαρξ συζητούνταν στα οικονομικά σε παλαιότερες εποχές, σήμερα δεν υπάρχουν πουθενά. Μια οικονομία χρειάζεται κέρδος και κεφάλαιο, καθώς αυτοί οι παράγοντες καθιερώνουν την κυριαρχία των καταναλωτών και ενισχύουν την παραγωγικότητα. Ο Μαρξ έβλεπε το κέρδος σαν βαθμό εκμετάλλευσης. Σύμφωνα με τον Μαρξ και τους οπαδούς του, η εργασία και το κέρδος των εργατών εισπράττονται κυρίως από τον καπιταλιστή, μόνο και μόνο επειδή είναι ο ιδιοκτήτης του κεφαλαίου.
Ο Μαρξ ξεκάθαρα παρέβλεπε το ρίσκο που ενέχει μια ανταγωνιστική αγορά, καθώς η συσσώρευση κεφαλαίου είναι αβέβαιη και δεν μετατρέπονται όλες οι επενδύσεις σε κεφάλαιο. Απαιτείται ανάληψη ρίσκου και ικανότητα, για να είσαι επενδυτής σε μια ανταγωνιστική αγορά.
Ο Μαρξ διατείνεται επίσης ότι μια πρόοδος στην τεχνολογική εξέλιξη αντικαθιστά τους εργάτες και αυξάνει το ποσοστό κέρδους για τους καπιταλιστές. Αυτή η πεποίθηση, παρεμπιπτόντως, αναζωπυρώθηκε την εποχή που οι υπολογιστές εισήχθησαν στην Ινδία, γεγονός που οδήγησε σε μαζικές διαμαρτυρίες από κομμουνιστές, οι οποίοι έφτασαν στο σημείο να καταστρέψουν τους υπολογιστές. Σήμερα, ο τομέας των υπηρεσιών συμβάλλει σημαντικά στην ινδική οικονομία και ο τομέας της πληροφορικής ανθεί και δημιουργεί περισσότερες ευκαιρίες απασχόλησης. Ο τομέας της πληροφορικής συμβάλλει στον τομέα των υπηρεσιών τόσο άμεσα, όσο και έμμεσα. Ο υπολογιστής που κάποτε θα αφαιρούσε θέσεις εργασίας είναι τώρα μια μεγάλη ελπίδα για την απασχόληση στην Ινδία. Όχι μόνο παρέχει θέσεις εργασίας, αλλά παρέχει επίσης καλύτερες και πιο εξειδικευμένες θέσεις εργασίας από ό,τι ήταν διαθέσιμες προγενέστερα.
Η τεχνολογική πρόοδος αυξάνει επίσης την παραγωγικότητα. Όταν αυξάνεται η παραγωγή, αυξάνεται η απασχόληση, και όχι το αντίστροφο. Ο Μαρξ χρησιμοποίησε ένα στατικό μοντέλο, και σε τέτοια μοντέλα μπορεί κανείς εύκολα να σχηματίσει εξισώσεις ή να κάνει προβλέψεις. Στην πραγματικότητα, όμως, οι άνθρωποι δεν είναι στατικοί. Ο Μαρξ αγνόησε την σημασία της επιχειρηματικότητας και των καταναλωτών στην αγορά. Η εστίασή του ήταν μόνο στους εργάτες και στην κακιά αστική τάξη, και δεν συνειδητοποίησε πώς οι επιλογές των καταναλωτών κατευθύνουν τις διαδικασίες της αγοράς.
Το τι αξίζει να κερδίσει ένας άνθρωπος δεν μπορεί να το αποφασίζει κανένας – και σίγουρα όχι ένας πολιτικός ή ένας διανοούμενος. Υποτίθεται ότι ένας ιδιοκτήτης κεφαλαίου δεν εργάζεται, ωστόσο οι αποφάσεις του χρειάζονται την επισταμένη γνώση του χρόνου και του τόπου, κάτι που δεν μπορεί να αποκτηθεί εύκολα. Ο Μαρξ είδε μόνο τη μία όψη του νομίσματος, αγνοώντας το γεγονός ότι ο ιδιοκτήτης του κεφαλαίου έχει επίσης την πιθανότητα ζημίας.
Όμως τα παράπονα του Μαρξ είναι μόνο κατά του κέρδους. Εάν ένας ιδιοκτήτης αντιμετωπίσει ζημίες, τότε ο εργαζόμενος θα εξακολουθήσει να λαμβάνει τους μισθούς του και μπορεί επίσης να αλλάξει εργασία. Το κέρδος είναι αβέβαιο, αλλά οι μισθοί είναι σίγουροι. Επομένως, για τον ιδιοκτήτη υπάρχει μεγαλύτερος κίνδυνος αλλά και μεγαλύτερο κέρδος. Ως εκ τούτου, η υποκειμενικότητα αυτών των πραγμάτων πρέπει να γίνεται σεβαστή. Τα κέρδη δεν έρχονται εύκολα, και όταν πραγματοποιούνται ένα μερίδιο από αυτά επενδύεται, κάτι που ανοίγει περαιτέρω ευκαιρίες εργασίας.
Είναι αλήθεια ότι στην περίπτωση της παρεοκρατίας (‘‘cronyism’’), υπάρχει αδικία. Η ουσία του ανταγωνισμού και της κυριαρχίας των καταναλωτών χάνεται. Οι μαρξιστές είναι αντίθετοι στην παρεοκρατία, αλλά σε αντίστιξη με τους υπέρμαχους της ελεύθερης αγοράς, προτιμούν ακόμα περισσότερη ρύθμιση της αγοράς. Η προσέγγισή τους δεν είναι ρεαλιστική, κάτι που έχει ήδη αποδειχθεί από οικονομολόγους όπως ο Mises και ο Hayek.
Το επιχείρημα κατά του σοσιαλισμού έχει εξελιχθεί από ένα πρόβλημα κινήτρων σε ένα πρόβλημα υπολογισμού και γνώσης, καθώς και σε ένα πρόβλημα ατομικού συμφέροντος. Δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι οι σοσιαλιστές δεν μπόρεσαν ακόμη να αντιμετωπίσουν αυτά τα επιχειρήματα και, αντίθετα, προσπαθούν να τα αποφύγουν στο όνομα της «ηθικής».
Επίσης, οι σοσιαλιστές δεν έχουν αναπτύξει τα επιχειρήματά τους πέρα από τα αισθητικά χαρακτηριστικά του σοσιαλισμού, τα οποία, δυστυχώς, παραπλανούν τους λαϊκούς ανθρώπους ώστε να μην κοιτάζουν τη μεγάλη σκοτεινή τρύπα μέσα στην ιδεολογία αυτή. Είναι λυπηρό ότι, όσο περισσότερες γίνονταν οι αποτυχίες του σοσιαλισμού στην ιστορία, δημιουργούνταν ολοένα και περισσότεροι οπαδοί μιας μορφής όπως ο Μαρξ. Οι θεωρίες του Μαρξ μπορεί να αποτελούν μέρος των συζητήσεων στην πολιτική επιστήμη ή την κοινωνιολογία, αλλά η συνεισφορά του στα οικονομικά είναι ουσιαστικά μηδενική.
Η οικονομία ασχολείται με το πώς είναι τα πράγματα, όχι με το πώς θα έπρεπε να είναι. Ο Καρλ Μαρξ ήταν ένας στοχαστής, κάτι το οποίο είναι σεβαστό, και το γεγονός ότι μπόρεσε να διατυπώσει τις σκέψεις του είναι αξιέπαινο. Πέρα από αυτά, όμως, τα συμπεράσματά του δεν ήταν αληθή και η εφαρμογή τους στην πράξη επέφερε δυστυχία και θάνατο. Μην επιτρέπετε να σας παραπλανήσει κανείς: Ο Καρλ Μαρξ δεν μπορεί να θεωρηθεί οικονομολόγος, ούτε σε αυτήν, ούτε σε οποιαδήποτε άλλη εποχή.
[ Δείτε επίσης: « Τι είδους άνθρωπος ήταν ο Μαρξ ; » ]
Ο Yash Dubey σπουδάζει οικονομικά στο Πανεπιστήμιο Galgotias στην Ινδία και έχει έντονο ενδιαφέρον για τα Αυστριακά Οικονομικά. Ο ιστότοπος του είναι το Eco-Binge.com