Οι Εβραίοι ως διαχρονικός στόχος των εχθρών της ελευθερίας
Άρθρο του Steven Horwitz, που δημοσιεύτηκε την 1/3/2017 από το Foundation for Economic Education (FEE). Χρόνος ανάγνωσης 7'
Παρατηρήστε το πώς μια κοινωνία αντιμετωπίζει τους Εβραίους και θα έχετε έναν δείκτη του σεβασμού της για την ελευθερία. Όταν οι Εβραίοι απειλούνται ή απαξιώνονται ή δαιμονοποιούνται, το ίδιο ισχύει και για τις φιλελεύθερες αξίες
Λέγεται συχνά ότι ο αντισημιτισμός είναι η αρχαιότερη προκατάληψη. Το μίσος κατά των Εβραίων δυναμώνει και εξασθενεί ανά τους αιώνες, ωστόσο τα τελευταία χρόνια, και ειδικά τους τελευταίους μήνες, φαίνεται να επιστρέφει δριμύτερο.
Για παράδειγμα, τη Δευτέρα, 27 Φεβρουαρίου, πάνω από είκοσι εβραϊκά ιδρύματα σε όλες τις ΗΠΑ έλαβαν απειλές για βόμβες μέσω ανώνυμων τηλεφωνημάτων. Αυτά περιελάμβαναν εβραϊκά κοινοτικά κέντρα, συναγωγές, οίκους ευγηρίας, κέντρα ημερήσιας φροντίδας και εβραϊκά εκπαιδευτικά ιδρύματα. Αυτές οι απειλές αποτελούν μέρος ενός μοτίβου τέτοιων απειλών, συμπεριλαμβανομένων πολλαπλών βεβηλώσεων νεκροταφείων, που συνεχίζεται τους τελευταίους μήνες. Υπήρξαν 100 τέτοιες απειλές για τα εβραϊκά ιδρύματα μόλις από τις αρχές του 2017. (σ.σ. το κείμενο γράφτηκε τον Μάρτιο του 2017)
Κάθε φορά που εμφανίζεται μια τέτοια απειλή, αυτά τα ιδρύματα πρέπει να σαρώσουν το κτίριο για να προσδιορίσουν αν πρόκειται απλώς για φάρσα. Αυτό σημαίνει ότι συγκεντρώνουμε παιδιά, βρέφη, ηλικιωμένους, άτομα με αναπηρία και αναπτυξιακές αναπηρίες, τους βγάζουμε από το κτίριο και, συχνά, έξω στο κρύο, για μία ή δύο ώρες για να επιβεβαιωθεί ότι όλα είναι καλά. Αν και, ευτυχώς, όλα αυτά αποδείχθηκαν φάρσες, εξακολουθούν να έχουν πραγματικό αντίκτυπο στην εβραϊκή κοινότητα και στους μη Εβραίους που κάνουν χρήση αυτών των ιδρυμάτων. Είναι, θα έλεγα, μια μορφή τρομοκρατίας.
(Φωτογραφίες διαμερισμάτων στη Γερμανία, αμέσως μετά την επίθεση της Χαμάς στο Ισραήλ)
Το Γιατί του Αντισημιτισμού
Υπήρξε πολλή συζήτηση σχετικά με το γιατί αυτές οι απειλές έχουν αυξηθεί τους τελευταίους μήνες και φαίνεται εύλογο ότι η αυξημένη θρασύτητα των «πολιτικά μη ορθών», συμπεριλαμβανομένης της ανόδου της alt-right, στον απόηχο της εκστρατείας του Τραμπ είναι πιθανώς ένας από τους βασικούς παράγοντες. Όμως ο αντισημιτισμός δεν είναι πρόβλημα μόνο στη Δεξιά. Η πολιτική Αριστερά είχε τη δική της ιστορία μίσους κατά των Εβραίων, που εκδηλώνεται στο παρόν με τον αυξημένο αντισημιτισμό της ριζοσπαστικής Αριστεράς στο πλαίσιο της κριτικής του Ισραήλ, ειδικά μέσω του κινήματος Μποϊκοτάζ, Αποεπένδυσης και Κυρώσεων (BDS).
«Οι εχθροί του φιλελευθερισμού έχουν πρόβλημα με όλα όσα σχετίζονται με τους Εβραίους»
Οι πηγές του αντισημιτισμού τόσο στη Δεξιά όσο και στην Αριστερά είναι περίπλοκες, αλλά ένα κοινό στοιχείο και στις δύο πλευρές είναι ότι οι Εβραίοι έχουν ιστορικά συνδεθεί με σημαντικές φιλελεύθερες ιδέες όπως ο καπιταλισμός, η επιχειρηματικότητα, ο κοσμοπολιτισμός και η ελεύθερη μετανάστευση. Αυτοί οι θεσμοί επέτρεψαν μαζικές κοινωνικές, πολιτιστικές και οικονομικές αλλαγές, ενισχύοντας τους μέχρι πρότινος ανίσχυρους σε όλο τον κόσμο και απειλώντας την παλιά τάξη πραγμάτων.
Οι εχθροί του φιλελευθερισμού έχουν προβλήματα με όλα αυτά, αν και η Δεξιά και η Αριστερά διαφέρουν ως προς το τι τους ενοχλεί περισσότερο. Και για τους δύο όμως, οι Εβραίοι μπορούν εύκολα να θεωρηθούν ως εχθροί εκείνων που βρίσκουν βαθιά ελαττώματα στην κλασική φιλελεύθερη κοινωνική τάξη πραγμάτων. Όταν οι Εβραίοι απειλούνται, είναι συνήθως έγκυρο σημάδι ότι τα θεμέλια του φιλελευθερισμού επίσης απειλούνται.
Εβραϊκός Αντικαπιταλισμός
Ένα σημείο που πρέπει να σημειωθεί εκ των προτέρων είναι ότι οι ίδιοι οι Εβραίοι έχουν μια ιστορία αντίθεσης στον κλασικό φιλελευθερισμό. Οι Εβραίοι διανοούμενοι είχαν μια μακροχρόνια έλξη προς τον σοσιαλισμό, ξεκινώντας φυσικά από τον ίδιο τον Μαρξ. Συγκεκριμένα, ορισμένοι από τους αρχιτέκτονες της Ρωσικής Επανάστασης ήταν Εβραίοι ή εβραϊκής καταγωγής.
Το αναφέρω αυτό γιατί δεν υποστηρίζω ότι οι Εβραίοι ήταν κατά κάποιο τρόπο σταθερά κλασικά φιλελεύθεροι τους τελευταίους αιώνες. Και το γεγονός ότι ένας μεγάλος αριθμός Εβραίων ήταν σοσιαλιστές, ή ότι ένας μεγάλος αριθμός σοσιαλιστών ήταν Εβραίοι, σίγουρα δεν δικαιολογεί τον αντισημιτισμό από τους επικριτές του σοσιαλισμού.
Νομίζω πάντως ότι μέρος της έλξης που άσκησε ο σοσιαλισμός στους Εβραίους ήταν η οικουμενικές του φιλοδοξίες με τη μορφή του διακρατικού κοσμοπολιτικού οράματος του κλασικού σοσιαλισμού, μαζί με την επιθυμία του να «θεραπεύσει τον κόσμο» και την έντονη ηθική του στάση να ανησυχεί για τους μη προνομιούχους. Αυτές τις φιλοδοξίες είχαν και οι κλασικοί φιλελεύθεροι του 19ου αιώνα, και ήταν επίσης μέρος της εβραϊκής πρακτικής. Αυτή η οικουμενικότητα έβαλε τους Εβραίους στο στόχαστρο των επικριτών του κλασικού φιλελευθερισμού από τη Δεξιά, καθώς και των δεξιών επικριτών του σοσιαλισμού.
Εβραϊκός φιλο-καπιταλισμός
Η σύνδεση των Εβραίων με τον καπιταλισμό, το εμπόριο και την επιχειρηματικότητα είναι γνωστή. Τα αρνητικά στερεότυπα της κτητικότητας, του υλισμού και του εγωισμού, που ήταν από καιρό κομμάτια του αντισημιτισμού, αναπτύχθηκαν εξαιτίας του γεγονότος ότι οι Εβραίοι ήταν πιο πιθανό να είναι έμποροι και χρηματοδότες από ό,τι άλλες ομάδες ανθρώπων. Μέρος της αιτίας ήταν ότι, ως νομαδικός λαός, οι Εβραίοι επένδυαν στο ανθρώπινο δυναμικό τους και όχι στο υλικό κεφάλαιο που θα ήταν αναγκασμένοι να περιφέρουν ενώ θα εκδιώκονταν από χώρα σε χώρα.
(Αυτό μπορεί επίσης να εξηγήσει το γιατί οι Εβραίοι υπήρξαν επίσης σε δυσανάλογο ποσοστό διασκεδαστές και διανοούμενοι. Οι δεξιότητες για να λένε ανέκδοτα, να γράφουν ιστορίες, να φτιάχνουν μουσική ή να εργάζονται στο βασίλειο των ιδεών είναι εκείνες που δεν απαιτούν πολλά από την άποψη του υλικού κεφαλαίου για να είναι κανείς επιτυχημένος.)
«Οι Ναζί, και άλλα φασιστικά κινήματα, έβλεπαν τους Εβραίους ως το είδος των κοσμοπολιτών χωρίς ρίζες, που δεν ήταν σε θέση να κατανοήσουν τη σημασία του αίματος και της πατρίδας»
Οι Εβραίοι ήταν επίσης συχνά μεσάζοντες, ως αποτέλεσμα της νομαδικής τους ύπαρξης και της εξοικείωσής τους με τόσα πολλά μέρη του κόσμου. Οι μεσάζοντες ήταν πάντα ύποπτοι για τους οικονομικά ανίδεους, ήδη από την μακρινή εποχή του Αριστοτέλη, καθώς φαίνεται να επωφελούνται δίχως να δημιουργούν τίποτα απτό. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα όταν οι μεσάζοντες βρίσκονται σε χρηματοπιστωτικές αγορές, όπου δεν διαπραγματεύονται καν κάτι απτό.
Δεν αποτελεί έκπληξη, επομένως, ότι το μίσος για τον καπιταλισμό συνοδεύτηκε από το μίσος για τους Εβραίους
Ο δεξιός αντισημιτισμός, ωστόσο, συχνά στηρίζεται σε αυτά τα καπιταλιστικά κλισέ ως μέρος του μίσους του. Όμως σε αυτό το πλαίσιο, οι Εβραίοι δεν θεωρούνται τόσο εκπρόσωποι της καπιταλιστικής εκμετάλλευσης που μπορεί να τερματιστεί από τον σοσιαλισμό, αλλά περισσότερο ως παράδειγμα ανθρώπων που βάζουν την αγάπη για το χρήμα και τις οικουμενικές τους φιλοδοξίες πάνω από την αγάπη για τη χώρα τους και τους πολίτες της.
Ο γερμανικός αντισημιτισμός του 20ο αιώνα είχε τις ρίζες του στο επιχείρημα ότι οι Εβραίοι ήταν «οι κερδοσκόποι του πολέμου» στον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο και είχαν ωφεληθεί από την οικονομική καταστροφή που χαρακτήρισε την περίοδο της Δημοκρατίας της Βαϊμάρης, η οποία οδήγησε στην άνοδο του Χίτλερ στην εξουσία. Οι Ναζί, και άλλα φασιστικά κινήματα, έβλεπαν τους Εβραίους ως το είδος των κοσμοπολιτών χωρίς ρίζες, που δεν ήταν σε θέση να κατανοήσουν τη σημασία του αίματος και του χώματος.
Η σύγχρονη εκδοχή αυτού του σημείου, και μάλιστα μια εκδοχή που βρίσκεται και στην Αριστερά, είναι η κατηγορία της «διπλής πίστης» που επιβάλλεται στους Εβραίους υπέρ του Ισραήλ: είναι υπόχρεοι στο Ισραήλ με τρόπους που τους κάνουν να εργάζονται ενάντια στα συμφέροντα των Ηνωμένων Πολιτειών. .
Το Γιατί του Εθνικισμού
Ένας τρόπος για να δούμε τον «εθνικοσοσιαλισμό» των διαφόρων φασιστικών κινημάτων είναι ότι δεν εναντιώθηκαν στον σοσιαλισμό καθεαυτό, αλλά στην προσπάθεια του σοσιαλισμού να βάλει την κοινωνική τάξη πάνω από τη φυλή, την εθνικότητα, ή την ιθαγένεια. Για τους φασίστες , οι Γερμανοί ή οι Ιταλοί εργάτες μοιράζονταν πολύ περισσότερα με τους Γερμανούς ή τους Ιταλούς καπιταλιστές από ό,τι με τους Ρώσους ή τους Αμερικανούς εργάτες. Ο μαρξιστικός σοσιαλισμός είχε χαράξει λάθος γραμμές μάχης.
Και έτσι είναι τα πράγματα σήμερα, καθώς ο «οικονομικός εθνικισμός» αυξάνεται παγκοσμίως και οι Εβραίοι έχουν γίνει και πάλι ο πιο προφανής στόχος μιας αναζωογονημένης Δεξιάς. Οι Εβραίοι ήταν πάντα το σύμβολο του κοσμοπολίτη, του μετανάστη και του «χωρίς ρίζες» εμπόρου. Εάν απορρίπτετε την παγκοσμιοποίηση που καθοδηγείται από την ελεύθερη αγορά, είτε επειδή αντιπαθείτε τις αγορές είτε επειδή είστε σωβινιστής, θα έχετε λόγους να βλέπετε τους Εβραίους ως σύμβολα αυτού που απορρίπτετε. Το ότι αυτή η εναντίωση στην (σ.σ. υπό όρους) μετανάστευση και το παγκόσμιο εμπόριο, και στο σύστημα της ελεύθερης αγοράς, η οποία βρίσκεται στη ρίζα και των δύο, θα πήγαινε χέρι-χέρι με τον αντισημιτισμό δεν προκαλεί έκπληξη.
«Για πολλούς ανθρώπους παραμένει πιο εύκολο να δημιουργούν αποδιοπομπαίους τράγους παρά να θυμούνται»
Ο οικονομικός εθνικισμός του Τραμπ και διάφορων Ευρωπαίων ηγετών δεν είναι εγγενώς αντισημιτικός, ούτε απαιτεί οι ηγέτες τέτοιων κινημάτων να είναι αντισημίτες, όμως τα επιχειρήματα υπέρ του οικονομικού εθνικισμού μπορούν εύκολα να ενισχύσουν τον αντισημιτισμό και των δύο, δεξιών και αριστερών. Οι ηγέτες οικοδομούν μια φαινομενικά εύλογη άρνηση, γνωρίζοντας πολύ καλά τη φύση των δυνάμεων που εξαπολύουν, αλλά με τρόπους που αποφεύγουν την άμεση ευθύνη.
Πώς θα μπορούσαν να μην το ξέρουν; Έχουμε να αξιοποιήσουμε την πείρα αιώνων, από τον αρχαίο κόσμο, διαμέσου του Μεσαίωνα, μέχρι τη φρικτή σφαγή του 20ού αιώνα κατά την οποία ο αντισημιτισμός σχεδόν κατέστρεψε ολόκληρη την Ευρώπη. Το κόστος ήταν ανείπωτο, εξ ου και ο όρκος να μην ξεχάσουμε ποτέ. Κι όμως, παρά την ιστορία αυτή, η τάση για λήθη παραμένει. Για να θυμόμαστε θα έπρεπε να σκεφτόμαστε πιο καθαρά την ιδεολογία και τη φιλοσοφία, τα ανθρώπινα δικαιώματα και την αξιοπρέπεια. Πολλοί άνθρωποι δεν θέλουν να το κάνουν αυτό. Παραμένει πιο εύκολο να δημιουργούν αποδιοπομπαίους τράγους παρά να θυμούνται.
Ομολογουμένως, εμείς οι φιλελεύθεροι έχουμε και ιστορικούς λόγους να μην χωνεύουμε τον αντισημιτισμό. Διέλυσε τη σπουδαιότερη πνευματική κοινωνία του 20ου αιώνα συντρίβοντας τη πνευματική ζωή της Βιέννης, πετώντας ακόμη και τον Λούντβιχ φον Μίζες από το σπίτι του στην άβυσσο. Τα βιβλία του απαγορεύτηκαν, όπως και πολλών άλλων. Ο ίδιος και τόσοι άλλοι τράπηκαν σε φυγή για να σώσουν τη ζωή τους, ωστόσο την ξαναέχτισαν με γενναιότητα στον νέο κόσμο που τους πρόσφερε προστασία.
Ένα προειδοποιητικό σημάδι
Λέγεται ότι οι Εβραίοι είναι τα «καναρίνια στο ανθρακωρυχείο» μιας φιλελεύθερης κοινωνίας: όταν απειλούνται, είναι ένα προειδοποιητικό σημάδι. Οι συνεχιζόμενες και αυξανόμενες απειλές για τις εβραϊκές κοινότητες εδώ στις ΗΠΑ, καθώς και οι παρόμοιες τάσεις σε όλη την Ευρώπη, θα πρέπει να μας ανησυχούν όλους. Ένας κόσμος όπου οι Εβραίοι ψάλλουν με χαρά μαζί και δεν φοβούνται να πετάξουν ελεύθεροι είναι πολύ πιο ασφαλής απέναντι στην τυραννία, σε σύγκριση με έναν κόσμο όπου εμείς οι Εβραίοι ανησυχούμε μήπως πεθάνουμε στα κλουβιά μας, όπως πολλοί από εμάς ανησυχούν, καθώς οι απειλές για τους θεσμούς μας έχουν γίνει πιο συχνοί και πιο θρασείς τους τελευταίους μήνες.
Προσέξτε το πώς μια κοινωνία αντιμετωπίζει τους Εβραίους και θα έχετε έναν δείκτη του βαθμού ανοιχτότητάς της και του σεβασμού της για την ελευθερία. Όταν οι Εβραίοι απειλούνται, το ίδιο συμβαίνει στις βαθύτερες φιλελεύθερες αξίες μας. Ο δηλητηριώδης αέρας από την εξόρυξη άνθρακα που σκότωνε τα καναρίνια ήταν αόρατος. Οι απειλές για τους Εβραίους και τον φιλελευθερισμό δεν είναι. Οι πολίτες των φιλελεύθερων κοινωνιών απορρίπτουμε ή υποβαθμίζουμε αυτές τις απειλές με δική μας ευθύνη.
Ο Steven Horwitz ήταν επίτιμος καθηγητής Ελεύθερης Επιχειρηματικότητας στο Τμήμα Οικονομικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Ball State, όπου ήταν επίσης διευθυντής του Ινστιτούτου για τη Μελέτη της Πολιτικής Οικονομίας. Είναι συγγραφέας του Austrian Economics: An Introduction .
Excellent article